دکتر لیلا ساریخانی؛ متخصص زنان و زایمان، عضو انجمن پزشکی لیزری ایران
استفاده از لیزر CO2 در درمان ضایعات درون (لایه سلولی بیرونی رحم) دهانه رحم روشی بسیار کارآمد می‌باشد و الزامات و همچنین تکنیک‌های آن بیش از ۳۰ سال است تغییر چندانی نکرده‌اند.
بررسی سیستماتیک انجام شده توسط بنیاد همکاری کاکرین از سال 2013 نشان می‌دهد هیچ روش اولی‌تری تاکنون معرفی نشده است.
جراحی واژن با لیزر CO2 نیز به عنوان یک مداخله درمانی ایمن برای درمان VAIN (بدخیمی داخلی واژن) به رسمیت شناخته شده و به طور گسترده در درمان VIN (بدخیمی لایه سلول سنگفرشی مهبل) نیز استفاده شده است.
لیزر CO2 درمان ضایعات را با نتایج زیبایی و عملکردی عالی ممکن می‌سازد.
درمان خونریزی شدید قاعدگی با تخریب پوشش آندومتر با استفاده از تکنیک‌های مختلف، از جمله تخریب بافت توسط لیزر Nd: YAG موضوع بررسی بانک‌های اطلاعاتی توسط بنیاد همکاری کاکرین درسال ۲۰13 بوده است.
در میان روش‌های مقایسه شده در این بررسی تکنیک‌های لیزر اصلاح شده هم حضور دارند.
نتیجه گیری پژوهشگران این است که برایند و عوارض جانبی روش‌های جدیدتر در مقایسه با استاندارد طلایی یعنی همان برداشتن آندومتر مطلوب است.
انعقاد تخریب فیبروم رحمی با لیزر Nd:YAG از طریق لاپاراسکوپ (دوربین درون شکمی) یا هیستروسکوپ (دوربین درون رحمی) یک گزینه درمان محتاطانه برای زنانی است که مایل به حفظ توان فرزندآوری خود می‌باشند.
درمان بیماری‌های زنان با لیزر
* استفاده از لیزرهای فرساینده در درمان بیماری‌های نئوپلاستیک سطحی و همچنین بیماری‌های عفونی دستگاه تناسلی خارجی زنان بسیار مؤثر می‌باشد.
* درمان وولو، واژن و دهانه رحم با لیزر فرساینده، روش درمانی نسبتاً سریعی است و باعث بهبودی سریع همراه با جای زخم بسیار محدود و نتایج زیبایی و عملکردی بهتر در مقایسه با روش‌های درمانی معمول می‌باشد.
* استفاده از لیزر در مداخلات داخل شکمی، جایگزین‌های ارزشمندی برای دیگر ابزارهای برش حرارتی یا مکانیکی می‌باشد.
* عوارض جانبی شدید استفاده از لیزر می‌تواند با انتخاب محتاطانه بیمار، استفاده از مناسب‌ترین ابزار، روش جراحی مناسب و مراقبت دقیق بعد از عمل به حداقل برسد.
* کاندیداهای خوب برای روش‌های لیزر فرساینده به طور کلی افرادی هستند که در مواجهه با درمان‌های پزشکی و یا شیمیایی مقاوم بوده‌اند.
* با پیشرفت‌های جاری در تکنولوژی لیزر و تکنیک‌های پیشرفته، بهبود بالینی با حداقل زمان بهبود بعد از عمل قابل انجام است.
تاریخچه لیزر در طب زنان
در سال 1973، لیزر برای اولین بار در طب زنان توسط کاپلان در تبخیر عفونت بافت دهانه رحم استفاده شد.
سال بعد بلینا اولین عمل جراحی قطعی انجام شده روی وولو، واژن، سرویکس با استفاده از لیزر Co2 را گزارش داد.
در طول دهه بعد صدها مقاله در مورد تکنیک استفاده لیزر دی‌اکسیدکربن و درمان نئوپلاسم داخل اپیتلیال و زگیل‌های پایین دستگاه تناسلی منتشر شد.
در سال 1989 یاندل اطلاعاتی در مورد برش مخروطی بافت سرویکس با استفاده از لیزرهای آرگون، KTP-532 و لیزر Nd:YAG ارائه داد.
بروهات استفاده لیزر دی‌اکسیدکربن از طریق لاپاراسکوپی را در سال 1979 توصیف کرد.
در سال 1981 گلدرات ابتدا استفاده از لیزر در حفره آندومتر جهت تخریب آندومتر را توصیف کرد و سپس برای برداشتن دیواره رحم و فیبروم‌های آویزان در حفره رحم و برداشتن پولیپ را توصیف کرد.
استفاده از لیزر در درمان بیماری‌های واژن، وولو و سرویکس
از وقتی که ابزار لیزر برای اولین بار در دسترس متخصصین زنان قرار گرفت لیزر جهت درمان ضایعات پیش بدخیم دستگاه تناسلی پائینی مورد استفاده قرار گرفت.
این شامل نئوپلاسم داخل اپیتلیال سرویکس (CIN) و نئوپلاسم داخل اپیتلیال واژن (VAIN) و نئوپلاسم داخل اپیتلیال ولو (VIN) می‌شود.
اکثر قریب به اتفاق این نئوپلاسم‌های داخل اپیتلیال در سرویکس رحم هستند.
وقتی بیماری آشکار می‌شود (معمولاً به دنبال یک پاپ اسمیر غیرنرمال) جهت تعیین شدت بیماری کولوپوسکوپی (دوربین خارجی رحم) از ناحیه مشکوک انجام می‌شود.
چون ضایعه داخل اپیتلیال است تخریب اپیدرم برای درمان ضایعات نئوپلاستیک کافی است.
به دلیل چین خوردگی اپیتلیوم ضایعات، پیش بدخیمی می‌تواند چندین میلیمتر سطح و داخل کانال داخلی رحم توسعه یابد.
با این حال، درمان پذیرفته شده تخریب کامل ناحیه تغییریافته به عمق 5 - 7 میلیمتر است. روش درمانی که در گذشته استفاده می‌شد به وسیله حرارت بود و اخیراً از کرایوتراپی (یخ‌گذاری) استفاده می‌شود.
در هیچکدام از این روش‌ها پزشک قادر نیست عمق تخریب را طی عمل تشخیص دهد.
با این حال استفاده از لیزر اجازه می‌دهد تا بسیار دقیق با تبخیر یا برش به عمق مطلوب در ناحیه تغییر یافته، با گسترش بیشتر تبخیر به داخل کانال اندوسرویکس به صورت قابل سنجشی تمام وسعت بافت درگیر را درمان نماید.
ارزیابی و درمان نئوپلاسم اپیتلیوم واژن و ولو مشابه هستند و حتی در برخی موارد آسان‌تر می‌باشد.
چون اپیتلیوم درگیر کاملاً آشکار است و این بر خلاف سرویکس رحم است. باید مراقب بود در واژن، نباید بیشتر از اپیتلیوم تحت تأثیر که به طور کلی عمقش کمتر از 1 میلیمتر می‌باشد را تخریب نمود.
مشکل همچنین در درمان بخشی از ولو است که مو دارد. زیرا بیماری می‌تواند به داخل فولیکول انتقال یابد.
نگرانی دیگر با VIN تمایل به چندکانونی بودن است که نیازمند کولپوسکوپی بسیار دقیق و خیلی اوقات بیوبسی‌های (نمونه‌گیری) متعدد جهت تشخیص گسترش ضایعه است.
مطلبی که بسیار حائز اهمیت است این که اطمینان حاصل شود بیماری تهاجمی قبل از استفاده از درمان تخریبی موضعی وجود نداشته باشد.
هر شکی به تهاجم نیازمند برش بافتی بیشتر جهت تشخیص است.
سال‌های متمادی جهت انجام بیوپسی مخروطی از چاقوی سرد یا داغ استفاده می‌شد. با توجه به اینکه این روش باعث تخریب (ناحیه بیرونی دهانه رحم) می‌شود مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد می‌کند.
بیوپسی با چاقوی سرد پر از عوارض بالقوه است که شامل خونریزی بیش از حد، عمق برش ناکافی و اشکال در تشخیص تهاجم یا کم تهاجمی می‌باشد.
همچنین حذف بیشتری از بافت می‌تواند منجر به نارسایی سرویکس در سه ماهه دوم بارداری شود.
به دلیل دقت و ویژگی انعقاد خون لیزر از این ابزار جهت برش مخروطی توسط بسیاری از جراحان در 30 سال اخیر استفاده شده است.
دلیل اصلی دیگر برای استفاده لیزر در دستگاه تناسلی پائینی جهت درمان کوندیلوما آکومیناتا (نوعی زگیل تناسلی) می‌باشد.
این ضایعات ابتدا با استفاده از پودوفیلین (نوعی دارو)، عوامل تخریب سلولی و تعدیل‌گرهای سیستم ایمنی مثل ایمیکوئیمود و اسید درمان می‌شود.
با این حال در بسیاری از موارد نیازمند درمان چندگانه هستند که می‌توان نسبتاً دردناک و تحریک کننده باشد.
استفاده از (یخ‌گذاری) می‌تواند با تخریب بیش از حد درم دارای عوارض باشد که منجر به اسکار و در نتیجه زخم و عفونت شود.
چون قسمت‌های زیادی از پوست با ویروس آلوده شده که ابتدای درمان ظاهری نرمال دارند.
بسیار شایع است که ضایعات ثانویه اطراف ضایعات اولیه درمان شده ظاهر می‌شود.
در برخی موارد درمان موضعی ممکن است برای تخریب ضایعات اولیه کافی نباشد.
غالباً بیماری با درگیری وسیع دستگاه تناسلی بروز می‌کند و استفاده از درمان موضعی یا دارو درمانی غیر عملی است.
این بیماران برای به دست آوردن بهترین نتیجه، عمدتاً با لیزر درمان می‌شوند.
تعداد قابل توجهی از بیماران، کوندیلوماتا (نوعی زگیل تناسلی) به کانال مجرای مقعد و همچنین به پیشابراه و گردن مثانه گسترش می‌یابد.
از لیزر KTP-532 در درمان مثانه و یورترا ممکن است استفاده شود.
یکی از عوارض شناخته شده بیوپسی مخروطی سرویکس تنگی کانال سرویکس است.
در این وضعیت اسکار هایپرتروفیک (ترمیم زخم با گوشت اضافه) حاصل از جراحی مسیر کانال اندوسرویکس (سیکل قاعدگی) را می‌بندد و باعث ناباروری ثانویه می‌شود.
بهترین درمان برای این شرایط تبخیر زخم با CO2 است تا انسداد برطرف شود.
به دنبال این روش لایه سلولی استوانه‌ای اندوسرویکس به طور کامل روبه خارج رشد می‌کند.
همانطور که بافت سنگفرشی دهانه بیرونی رحم رو به داخل رشد می‌نماید.
فواید و مضرات استفاده از لیزر
به صورت کلی می‌توان موارد مصرف و موارد منع درمان ضایعات سرویکس، واژن و وولو با استفاده از لیزر به شرح ذیل بیان نمود.
اندیکاسیون‌ها شامل نئوپلاسم داخل اپیتلیال، کوندیلوماآکومیناتای مقاوم به درمان طبی و شیمی‌درمانی، تنگی سرویکس، بیماری وسیع شامل گسترش کوندیلوماآکومیناتا به آنال و مثانه و
پیشابراه می‌باشد. همچنین کنترااندیکاسیون
عمده در بیمارانی است که سرطان بدخیم رد نشده باشد.
لیزر در درمان تحلیل بافت واژن و ریلکسیشن آن
آتروفی واژن یک بیماری شایع در زنان یائسه است.
علائم شامل خشکی، خارش، ناراحتی، سوزش ادرار و نزدیکی دردناک می‌باشد.
این اختلال که به طور طبیعی با کاهش شدید استروژن تخمدان و یائسگی ایاتروژنیک ارتباط دارد، منجر به تغییر در ساختار مخاط واژن با اختلال در بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیک می‌شود.
استروژن موضعی یا سیستمیک (با یا بدون پروژسترون متناوب) یک درمان اصلی است و گزینه‌ای برای درمان آتروفی واژن می‌باشد، اما ممکن است باعث عوارض جانبی مانند خونریزی غیر طبیعی واژن یا هیپرپلازی (رشد بی‌رویه سلولی) شود.
علاوه بر این هورمون درمانی ممکن است به افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد یا به بیماری قلبی عروقی مانند سکته قلبی و مغزی منجرشود.
اثر بخشی استروژن‌تراپی واژینال یا سیستمیک برای کاهش خشکی و مقاربت دردناک بخوبی ثابت شده است.
لیزر درمانی با لیزر co2 فرکشنال میکروابلیتیو در درمان تحلیل بافت واژن یائسگی مورد استفاده قرار گرفته است و ثابت شده که لیزر فرکشنال co2 در بازسازی بافت با تغییر شکل کلاژن و فیبرهای الاستیک در نواحی آتروفی نقش عمده‌ای دارد.
سالواتور و همکارانش کاربرد لیزر فرکشنال فرسایشی co2 در خانم‌های با اتروفی ولوواژینال (مهبلی-رحمی) ارزیابی کردند و دریافتند که لیزر درمانی با بهبود قابل توجه در افزایش میل جنسی و لذت از رابطه جنسی در خانم‌های یائسه ارتباط دارد.
در مطالعات دیگر محققان به طور موفقیت آمیزی لیزر درمانی در درمان سندرم ریلکسیشن واژن مورد استفاده قرار گرفته است.
شایع‌ترین علت شلی واژن، کشیدگی بیش از حد دیواره واژن هنگام زایمان است.
سایر علت‌های این سندرم عبارت است از ضعف ارثی بافت پیوندی واژن و افزایش سن.
تاکنون نتایج موثری برای سندرم ریلکسیشن واژن تنها از طریق تداخلات جراحی تهاجمی از جمله‌ترمیم دیواره جلویی و عقبی واژن بدست آمده است.
نتایج درمانی با استفاده از لیزر نشان داده است که بهبود قابل توجهی در افزایش سفتی و تنگ کردن دیواره واژن و همچنین رضایت جنسی برای بیمار و شریک جنسی فرد دارد.
علاوه بر این بهبود قابل توجهی در بی‌اختیاری ادراری با درجه خفیف تا متوسط در خانم‌ها بعد از یائسگی دارد.
در شکل زیر نحوه استفاده از ابزار لیزر در درمان آتروفی واژن ارائه شده است.
بیشتر بخوانید:
