زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر انصاری؛ متخصص زنان و زایمان

DUB اصطلاحی است كه به طور رایج استفاده می‌شود ولی به خوبی تعریف نشده است. بعضی پزشكان آن را برای تعریف یك نشانه به كار می‌برند. اولین بار این اصطلاح در سال 1930 به كار برده شد كه به خونریزی سنگین یا نامرتب رحمی بدون هیچ‌گونه علت ارگانیك یا سیستمیك اطلاق می‌شد و نوعی تشخیص بعد از رد سایر علل (diagnosis by exclusion) بود.

تعریفی كه در سال‌های اخیر از این بیماری ارائه شده، خونریزی بیش از حد یا طولانی رحمی است كه به دلیل حاملگی یا علل سیستمیك قابل تشخیص یا پاتولوژی موضعی لگنی نباشد.

DUB به دو دسته تقسیم می‌شود. آنهایی كه سیكل‌های منظم همراه با خونریزی شدید دارند (DUB همراه تخمك‌گذاری، اختلال اولیه در مكانیسم مولكولی آندومتر است كه كنترل حجم خونریزی قاعدگی را به عهده دارد) و آنهایی كه سیكل‌های نامنظم به همراه خونریزی طولانی یا شدید دارند (DUB بدون تخمك‌گذاری، اختلال اولیه در محور هیپوتالاموس – هیپوفیز تخمدان است كه به دنبال آن اختلال در آندومتر به وجود می‌آید).

در 60-40 درصد بیمارانی كه خونریزی قاعدگی شدید دارند، DUB تشخیص داده می‌شود. خونریزی زیاد و مداوم می‌تواند باعث آنمی فقر آهن و به دنبال آن مشكلات جسمی و روحی بیمار شود. برای تشخیص DUB باید علل رحمی (آندومتر، میومتر) و علل سیستمیك شناسایی و رد شوند.

علل رحمی خونریزی

پولیپ آندومتر، هیپرپلازی و ندرتا كارسینوم آندومتر و فیبروم‌های رحمی، به خصوص فیبروم ساب موكوزال، ممكن است باعث افزایش واسكولاریته عروق بزرگ در سطح رحمی شود كه هنگام پاره شدن خونریزی شدید قاعدگی می‌دهد. آدنومیوز كه در واقع همان آندومتریوز میومتر است، می‌تواند منجر به خونریزی‌های سنگین و دیس‌پارونی شود.

البته تشخیص آدنومیوز با سونوگرافی مشكل است، ولی با لاپاراسكوپی می‌توان آن را تشخیص داد. همچنین خونریزی‌های شدید قاعدگی می‌تواند ناشی از IUD غیرهورمونی باشد.

علل سیستمیك خونریزی

خونریزی شدید قاعدگی می‌تواند به علت هیپوتیروئیدی باشد. كواگولوپاتی‌ها از علل نادر هستند، ولی به هر حال در سنین جوانی – بلوغ باید بیماری  Von Willebrand مد نظر باشد. البته معمولا این تشخیص در اولین دفعات قاعدگی داده می‌شود.

در بیماری مزمن كلیه نیز ممكن است خونریزی شدید رخ دهد ولی معمولا این تظاهر اولیه بیماری كلیه نیست.

بررسی

ارزیابی كلینیكی مهم‌ترین قدم در تشخیص علت خونریزی سنگین قاعدگی است. برای رد علل ارگانیك باید معاینه دقیق انجام شود. ارزیابی خونریزی سنگین رحمی باید شامل آزمایش پاپ‌اسمیر، آزمایش خون و فریتین برای رد كم‌خونی و رد خون ویلبراند در سنین بلوغ، آزمایش‌های انعقادی و همچنین كاركرد پلاكت باشد.

سایر آزمایش‌ها مانند تیروئید و تست‌های كلیوی و لوپوس هم در صورت شك به بیماری سیستمیك باید انجام شود. برای رد علل عضوی باید سونوگرافی ترانس‌واژینال انجام شود.

گاهی اوقات هیستروسكوپی و D&C و یا بیوپسی آندومتر لازم می‌شود و در صورت درد همراه خونریزی زیاد بهتر است لاپاراسكوپی تشخیصی انجام گیرد.

DUB بدون تخمك‌گذاری معمولا در خانم‌هایی دیده می‌شود كه خونریزی شدید، طولانی یا با فواصل كم دارند و در دو طرف طیف سنی باروری هستند؛ همچنین در خانم‌هایی كه سندرم تخمدان پلی‌كیستیك دارند، دیده می‌شود.

در DUB تولید استروژن نامنظم است، لذا آندومتر تحت تحریك مداوم و نامنظم استروژن قرار می‌گیرد؛ بدون اینكه قطع پروژسترون داشته باشیم. بنابراین سیكل‌های خونریزی نیز نامنظم هستند.

تحریك طولانی‌مدت آندومتر توسط استروژن باعث پرولیفراسیون و ضخیم و پرعروق شدن آندومتر می‌شود كه در نهایت، خونریزی نامنظم و شدیدی به همراه دارد. برای درمان خونریزی‌های نامنظم و شدید DUB در نیمه دوم سیكل قاعدگی از پروژسترون دوره‌ای استفاده می‌شود.

استفاده مداوم از پروژسترون‌ها باعث آتروفی آندومتر و لذا جلوگیری از تحریك مداوم آندومتر توسط استروژن و جلوگیری از پرولیفراسیون آندومتر می‌شود و مانع خونریزی بیش از حد رحمی می‌گردد. ولی در صورتی كه پروژسترون به تنهایی و به طور مداوم و مكررا استفاده شود لایه آندومتر بسیار نازك، آتروفیك و شكننده می‌شود كه خود باعث خونریزی‌های نامرتب می‌گردد.

بنابراین در این موارد اضافه كردن استروژن برای شكل‌گیری مجدد آندومتر می‌تواند موثر باشد. به همین دلیل است كه گاهی بیماران با مشكل DUB حتی به قرص LD جواب نمی‌دهند، ولی با مصرف قرص HD خونریزی متوقف می‌شود، زیرا میزان پروژسترون در هر دو یكسان ولی میزان استروژن قرص HD بیشتر است و باعث شكل گیری مجدد آندومتر می‌شود.

تا امروز مطالعات كمی بر روی اثر پروژسترون و پروژسترون به همراه استروژن در كنترل DUB انجام شده و تحقیقات بیشتری در زمینه دوز مناسب برای كنترل خونریزی لازم است. در این قسمت تمام درمان‌های موجود برای كنترل DUB توضیح داده خواهند شد...

برای خواندن بخش دوم- برخورد با خونریزی‌های غیرطبیعی رحمی- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- برخورد با خونریزی‌های غیرطبیعی رحمی- اینجا کلیک کنید.