تحریریه زندگی آنلاین : اکثر کارشناسان و محققان در مورد بروز سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا ویروس هشدارهای زیادی دادهاند. ادامه بررسیها و تحقیقات بر روی بسیاری از مبتلایان به کرونا ویروس از احتمال بروز سندرم جدیدی به نام سندرم خستگی در بهبود یافتگان کرونا خبر میدهد. علائم شایع این سندرم خستگی و عدم هشیاری کامل مغزی است که علت اصلی بروز آن میتواند مربوط به سیتوکین هایی باشد که از سد خونی مغزی بیمار عبور کرده و بر مغز آنها تأثیر میگذارند. بیماری کرونا ویروس ممکن است تا هفتهها ادامه پیدا کند و اما حتی پس از زنده ماندن بیمار ممکن است در معرض از ابتلا به عفونت اولیه قرار بگیرند.
شش ماه بعد از شیوع این بیماری مهلک متخصصان برای شناسایی عوارض احتمالی ناشی از ابتلا به کرونا ویروس در طولانیمدت تحقیقات زیادی را انجام دادهاند. بررسیها نشان میدهد که سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا میتواند باعث آسیب قلبی، مشکلات عصبی مانند سکته مغزی و آسیبهای ریوی شود. دکتر آنتونی فاوسی مدیر مؤسسه ملی آلرژی و بیماریهای عفونی در مورد پیامدهای دیگر عفونت ناشی از بیماری کرونا ویروس و بروز سندرم پس از ویروس هشدار داده است.
دکتر فاوسی در کنفرانس بینالمللی ایدز با اشاره به احتمال بروز این سندرم در بهبود یافتگان میگوید: این سندرم میتواند منجر به بروز علائمی مانند مه مغزی، خستگی و مشکل در تمرکز بهبود یافتگان شود. بر همین اساس باید توجه ویژه به بروز این سندرم در بین بهبود یافتگان کرونا داشته باشیم.
بیشتربخوانید:
کرونا بنیان خانواده را نشانه گرفته
سندرم پس از بهبودی کرونا
این بیماری به بیماری آنسفالومیلیت میالژیک (ME) معروف است که قبلاً سندرم خستگی مزمن (CFS) نامیده میشد. خستگی بدون علت مشخص و مداوم در پس از ابتلا به هر بیماری ناشی از ویروس رایج بوده و در زنان نسبت به مردان شایعتر است.
دکتر دونا کیسی متخصص داخلی در تگزاس بیمارستان دالاس میگوید: این بیماری میتواند با بروز مشکلاتی در سیستم عصبی، ایمنی و متابولیک بیماران همراه باشد که این سه ناهنجاری باعث ایجاد آنسفالومیلیت میالژیک میشود. سندرم خستگی مزمن میتواند افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار دهد اما در سالمندان و مبتلایان به بیماریهای زمینه اثرگذاری طولانیتری دارد. خوشبختانه افراد مبتلا به سندرم پس از ویروس با گذشت زمان بهبود مییابند.
علت سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
دکتر رابرت طلاتر، پزشک اورژانس، بیمارستان لنوکس هیل در نیویورک، در مورد بروز سندرم خستگی مزمن بعد از ابتلا به کرونا ویروس میگوید علائم خستگی و مه مغزی بهبودیافتگان ممکن است ناشی از یک تجمع التهابی باشد. سیتوکین ها در سیستم عصبی مرکزی بعد از عبور از سد خونی مغزی میتواند به علائم پس از ویروسی منجر شوند. سیتوکین های ضدالتهابی از سد خونی مغزی در هیپوتالاموس عبور میکنند. هیپوتالاموس منطقهای از مغز است که به تنظیم دمای بدن کمک و ترشح هورمون را کنترل میکند؛ اما عبور سیتوکین ها از سد خونی مغزی میتواند منجر به اختلال عملکرد هیپپوتالاموس مانند تب بالا، اختلالات خواب، ناهنجاریهای شناختی و خستگی شدید شود.
وی تأیید كرد كه همه این علائم شبیه به اتفاقی است كه در هنگام شیوع SARS در 2002-2003 رخ داده است. حقیقت این است که هنوز هیچ پیش آگهی طولانیمدت برای بهبودیافتگان این بیماری تشخیص داده نشده است. اما واقعیت تلخ این است که بسیاری از بیمارانی که از عفونت اولیه بهبود مییابند، عوارض مختلفی را در طولانیمدت تجربه میکنند.
سایر علل سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
به نظر میرسد افرادی که به سندرم خستگی مزمن مبتلا هستند، حتی نسبت به ورزش و فعالیت کم حساس میباشند. علت سندرم خستگی مزمن هنوز مشخص نیست.
محرکهای احتمالی این بیماری شامل موارد زیر هستند:
عدم تعادل هورمونی
عفونتهای ویروسی
مشکلات سیستم ایمنی بدن
بیشتربخوانید:
عوارض ضایعات پوستی بعد از ابتلا به کرونا
علائم این بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سردرد
گلودرد
خستگی
اختلالات خواب
از دست دادن حافظه یا تمرکز
درد مفاصل و یا ماهیچه غیرقابل توضیح
بزرگ شدن غدد لنفاوی در گردن یا زیر بغل
خستگی شدید بیش از ۲۴ ساعت بعد از انجام تمرینات بدنی یا ذهنی
خستگی میتواند نشانه بسیاری از بیماریها مانند عفونتها یا اختلالات روانی باشد. به طورکلی در صورت خستگی مداوم یا بیش از حد به پزشک خود مراجعه کنید.
عوارض سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
گلاتر با اشاره به اینکه 87٪ از بیمارانی که از COVID بهبودیافتهاند، هنوز یکی از علائم این بیماری را تجربه میکنند، تصریح کرد: هنوز علت اصلی علائم طولانیمدت مانند خستگی، مشکل در تنفس، درد قفسه سینه و درد مفاصل تشخیص داده نشده است؛ اما یکی از توضیحات ناقص احتمالی میتواند اختلال در عملکرد میتوکندری، بخش مهمی از سلول مؤثر در تولید و تنظیم انرژی میباشد.
تئوری دیگر اختلال در سیستم لنفاوی و نقص در سلولهای خاص موسوم به میکروگلیا است که سلولهای عصبی یا سلولهای مغزی را محاصره میکنند. این اختلال میتواند باعث تجمع ترکیبات ضد التهابی شود. افرادی که در طولانیمدت و بیش از دو هفته علائم بیماری کرونا را تجربه میکنند ممکن است در شرایطی مانند سندرم خستگی مزمن قرار بگیرند؛ اما واقعیت این است که ما باید تحقیقات قابل توجهی را به مطالعه سندرم ویروسی پس از COVID اختصاص دهیم. اما متأسفانه این وضعیت در اکثر بیماران نادیده گرفته میشود.
عوامل خطر سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
دکتر امیر کی قیاسی، متخصص ریه با اشاره به اینکه بیماران با شرایط زمینهای بیشتر در معرض خطر ابتلا به سندرم خستگی مزمن هستند گفت: به نظر میرسد مبتلایان به دیابت و فشارخون بالا در صورت ابتلا به بیماری کرونا ویروس دچار طوفان سیتوکین میشوند که ممکن است نیاز به بستری در بخش مراقبتهای ویژه در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) و استفاده از ونتیلاتور داشته باشند. علاوه بر آن، افرادی که سیستم ایمنی سرکوب شده و ضعیفی دارند مانند مبتلایان به سرطان و بیماران پیوندی ممکن است توانایی لازم برای مقابله با بیماری نداشته باشند و در صورت ابتلا به کرونا ویروس دوره درمان آنها طولانیتر میشود؛ اما بهطورکلی دوره درمان و بهبودی کلی بیماری کرونا ویروس طولانیمدت است.
وی با هشدار اینکه بیماری COVID-19 یک آنفولانزای معمولی نیست از مردم درخواست میکند در صورت بروز علائم مشابه به آنفولانزا به دنبال درمان باشند و با بروز علائم جدید احتمال ابتلا به کرونا را در نظر بگیرند.
احتمال خطر ضعف بعد از سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
پزشک ممکن است برای درمان سندرم پس از ویروس به دنبال تشخیص مشکل اصلی و علت درد باشد اما گاهی اوقات از روشهای درمانی مانند درمان رفتاری شناختی (CBT) و ورزش هم برای درمان این وضعیت استفاده میشود. بهبودیافتگان کرونا ویروس در صورت ابتلا به سندرم پس از ویروس باید مراقب وضعیتی به نام ضعف بعد از بیماری (PEM)، باشند. PEM شامل ضعفهای روانی و جسمی بعد از انجام فعالیتهای روزمره است. بنابراین به بیماران ورزش کم توصیه میشود.
مراکز کنترل و پیشگیری از بیماریها CDC در این زمینه میگوید در حالی که ورزش هوازی شدید میتواند برای بسیاری از بیماریهای مزمن مفید باشد، اما ممکن است بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن چنین تمریناتی را تحمل نکنند.” CDC همچنین هشدار میدهند که «توصیههای استاندارد ورزش برای افراد سالم میتواند برای بیماران مبتلا به سندرم خستگی مزمن مضر و خطرناک باشد.»
درمان سندرم خستگی در بهبودیافتگان کرونا
دکتر مین نقی، متخصص داخلی در بیمارستان بهداشت هریس متدیست در تگزاس، Southwest Fort Worth و گروه پزشکان بهداشت تگزاس در مورد درمان سندرم بعد از ویروس میگوید: درمان کلی مطمئن برای سندرم بعد از ویروس خود مراقبتی و کنترل علائم است. بهبودیافتگان کرونا ویروس میتوانند اختلالات خواب ناشی از سندرم را با رعایت راهکارهای مربوط به بهداشت خواب برطرف کنند، از جمله:
از مصرف محرکها بپرهیزید.
رژیم غذایی خود را کنترل کنید.
یکروال معمول خواب، ایجاد کنید.
به طراحی اتاق خواب دقت کنید.
یک برنامه خواب ثابت تنظیم کنید.
چرت زدنهای روزانه را محدود کنید.
در صورت امکان، صبحها پیادهروی کنید.
استفاده از اتاق خواب را اختصاصی کنید.
برای ترویج خواب با کیفیت، ورزش کنید.
مطمئن شوید محیط خواب مناسبی دارید.
محدود کردن یا از بین بردن مصرف کافئین میتواند به شما در بهتر خوابیدن و رفع بیخوابی کمک کند. شما باید نیکوتین و الکل را نیز محدود یا از مصرف آن خودداری کنید. علاوه بر آن، بعضی اوقات داروهای خوابآور یا حتی داروهای ضدافسردگی با دوز کم برای کمک به اختلالات خواب این افراد تجویز میشوند. ضمن اینکه استفاده از تکنیکهای آرامش مانند یوگا و مراقبه میتواند مفید باشند.
سخن آخر
با ادامهی همهگیری و شیوع بیمار کرونا برخی از محققان همچنان به دنبال بررسی عوارض طولانیمدت ناشی از کرونا ویروس در بین بهبودیافتگان بیماری هستند که میتواند منجر به عواقب سلامت طولانیمدت به نام سندرم پس از ویروس در این افراد شود. هیچ درمانی تأیید شده توسط FDA برای سندرم پس از ویروسی وجود ندارد، اما متخصصان میگویند بیماران مبتلا به سندرم پس از ویروسی با گذشت زمان بهتر میشوند.