گفت و گو : رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : معاون صدای سازمان صدا و سیما، اول بهمن 1393 خانم دکتر صدیقه اعتمادسعید را به عنوان مدیر جدید رادیو سلامت منصوب کرد. دكتر صدیقه اعتماد سعید پیش از این «عضو شورای سیاست‌گذاری سلامت سازمان صدا و سیما» بوده و در سمت‌های قائم مقام شورای سیاست‌گذاری سلامت، مشاور شبکه یک سیما در امور پزشکی و سلامت نیز فعالیت نموده است و در بخش‌های مختلف رادیو سلامت از جمله «مدیر طرح و برنامه این شبكه» و همچنین «سرپرست گروه سلامت جسم و سلامت اجتماعی رادیو سلامت» نیز سابقه فعالیت دارد. به بهانه سال‌های تلاش و همچنین سالگرد آغاز مدیریت این بانوی محترمه به عنوان رییس شبکه رادیویی سلام گفت‌وگویی حضوری در دفتر کار ایشان واقع در طبقه سوم ساختمان شهدای رادیو ترتیب دادیم.
بیشتر بخوانید:
نگاه جنسیتی به مدیریت ممنوع (قسمت اول )
چه عامل یا عواملی شما را از حوزه پزشکی و درمان به مسیر رسانه سوق داد؟
من در سال 1383 که فارغ‌التحصیل شدم پروژه‌ای مشترک با یکی از دوستانم در کانادا با موضوع سواد سلامت داشتیم و یک پروژه نیز از سال‌های تحصیل در فرانسه شروع کرده بودم در ارتباط با سلامت کودکان... . مشغول فعالیت در این دو موضوع بودم که به طور اتفاقی با مرحوم آقای هنردوست از معاونان سازمان صدا و سیما که دوست خانوادگی ما بودند دیدار خانوادگی داشتیم و در جریان این موضوع و اهمیت آن قرار گرفتند. ایشان اصرار کردند که من جلسه‌ای با شورای سیاست‌گذاری سلامت صدا و سیما داشته باشم. در آن دوران جناب آقای دکتر نخعی رییس شورای سیاست‌گذاری سلامت صدا و سیما بودند که دیداری داشتیم و با استقبال ایشان روبه‌رو شدم و مقرر شد تا در همین موضوع فعالیت‌ام را در رسانه ملی ادامه دهم. امکان این که در دانشگاه هیات علمی شوم نیز وجود داشت ولی اصرار همسرم بود که هر دو جا یعنی دانشگاه و صدا و سیما را با هم مورد توجه و ادامه فعالیت قرار دهم. آبان 1383 وارد شورای سیاست‌گذاری سلامت سازمان شدم و به عنوان مشاور شبکه یک سیما فعالیت‌ام را آغاز کردم. همزمان مسئول کمیته تغذیه و کودکان شورا نیز بودم. علاوه بر کارهای علمی که خارج از سازمان داشتم و در دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز فعالیت داشتم، رسمی‌تر در صدا و سیما مشغول کار شدم. سال 1390 مدیر طرح و برنامه رادیو سلامت شدم. سال 92 به شورا برگشتم و مدتی قائم‌مقام آقای خجسته بودم. اواخر سال 1393 نیز به سمت مدیر شبکه رادیویی سلامت منصوب شدم.
در سال‌های فعالیت به خواسته‌ها و اهداف خود در امر سلامت رسیدید؟
سلامت بحثی چند عاملی است. این طور نیست که بتوان بخشی را در نظر گرفت و به ارزیابی موفقیت‌ها پرداخت. اگر همکاری گروهی و اقدامات بین بخشی وجود نداشته باشد، فرد کاری را انجام می‌دهد که ممکن است از نظر خود موفق بوده ولی از دیدگاه اجتماعی مؤثر نباشد.
ما در چند موضوع از جمله واکسیناسیون اطفال خوب عمل کردیم. با توجه به این که وزارت بهداشت و مراکز بهداشتی همراه و همگام بودند، واکسیناسیون اطفال در کشور به عنوان اقدامی فراگیر و موفق در کشور نهادینه و فرهنگ‌سازی شد.
موضوع دیگر بحث کمربند ایمنی بود که با همکاری نیروی انتظامی و مراکز معاینه‌فنی به نتایج خوبی رسیدیم. که رسانه به عنوان شورای سیاست‌گذاری سلامت به عملکرد مناسبی که تبدیل به اقدام و رفتار صحیح شد رسیدیم.
بحث بعدی تغییر ذائقه مردم از روغن نباتی جامد به روغن مایع بود. سال 83 تقریباً همه در خصوص این فرهنگ‌سازی ناامید بودند ولی وقتی همه دستگاه‌ها همراه شدند و به رسانه کمک کردند موفق شدیم. امسال به ما اعلام کردند حدود 3/99 درصد (نود ونه و سه دهم درصد) مردم جامعه ما روغن مایع استفاده می‌کند که این خبر خوبی است.
بیشتر بخوانید:
زنان؛ سنگربان سلامت جامعه
اگر چه باید در خصوص میزان مصرف روغن مایع نیز فعالیت و فرهنگ‌سازی کنیم.
موضوع مصرف لبنیات نیز مورد توجه ما قرار داشته ولی در این خصوص دچار افت و خیز‌های متفاوتی بودیم. گاهی اوقات یک سری سلیقه‌های شخصی، فرهنگ‌سازی که مادر جامعه کردیم را تحت‌الشعاع قرار می‌داد. یکی از علل مؤثر نظراتی بود که وزیر پیشین و محترم بهداشت در مورد استفاده از پالم در لبنیات مطرح کرد که دچار مشکل شدیم و بحث جدید دیگر احتمال وجود آفلاتوکسین در لبنیات و ایجاد دغدغه خاطر در خانواده‌ها شده است.
ولی به هر حال ما نقش مواد غذایی مفید در ذهن مخاطب را خوب جا انداختیم. به لطف خدا موضوع دیگر که فکر می‌کنم خوب به آن توجه کردیم بحث سوانح رانندگی است.
در شاخص‌های توسعه 38 مورد مرتبط و مربوط به سلامت است. یکی از این 38 مورد مباحث مربوط به حوادث ترافیکی است. حوادث ترافیکی در نوع خود به همان اندازه که سانحه هوایی اخیر موجب از دست رفتن نخبگان کشور شد و تاسف‌بار بود، ضایعات جبران‌ناپذیری در حال ایجاد است. ولی حساسیت مسئولین اجرایی و مخاطبین و رانندگان نسبت به این موضوع خیلی کم است.
یکی از بحث‌هایی که داریم این است که بگوییم این حوادث تقدیر نیست، این یک انتخاب است و با در نظر گرفتن یکسری از پارامترها می‌توانیم موجب تغییر شویم.
سال گذشته 17650 نفر از هموطنان‌مان را در اثر سوانح ترافیکی از دست دادیم ولی در سوئد سه هزار نفر بوده است. اینطور نیست که برای ما تقدیر باشد ولی برای سوئد نباشد. ما وسیله نقلیه و رانندگی ناایمن را خودمان انتخاب می‌کنیم. در حوزه بحث داریم: خود راننده، راه ایمن، خودرو ایمن. به ازای یک خطا چه میزان آسیبی به من می‌رسد؟ نباید این طور باشد 10 کیلومتر افرایش سرعت در یک خودرو منجر به فوت سرنشین و در یک خودرو دیگر منجر به له‌شدگی سپر خودرو گردد. صنعت خودرو باید پاسخگو باشد و ما باید این مطالبه‌گری را داشته باشیم.
در خصوص پویش 30-60 بفرمایید؟
حدود 60 درصد از سوانح و حوادث رانندگی جاده‌ای ما در محدوده 30 کیلومتری شهر‌های مبدأ و مقصد اتفاق می‌افتد. اگر ما بدانیم که این 30 کیلومتر را اگر ایمن کنیم 60 درصد تصادفات کاهش پیدا می‌کند چرا این کار را نکنیم؟
شهر زرند کرمان سال گذشته 35 کشته در 35 کیلومتری شهر داشته است. با اصلاح راه و شیب جاده در این نقطه حادثه خیز امسال خوشبختانه شاهد هیچ موردی از تلفات جاده‌ای نبودیم. فکر کنید با این کار چه خانواده‌هایی را از مرگ نجات دادند. ما این پویش را نوروز 96 شروع کردیم خیلی تنها بودیم ولی این را به عنوان یک گفتمان اجتماعی جا انداختیم و شورای عالی سلامت این گفتمان را به صورت یک دستورالعمل به همه حوزه‌ها ابلاغ کرد. امسال وزیر راه بخشنامه کردند که سی کیلومتر منتهی به شهرها علائم هشدار بیشتری نصب شود. حتی مقرر شد خیرین سلامت هم کمک کنند. یا امکاناتی در این مناطق برای استراحت رانندگان ایجاد شود. موضوع مدیریت سرعت موضوع بعدی مدنظر است.
بیشتر بخوانید:
نگاهی به نقش بانوان در مبارزه با کرونا
در خصـــــــــــوص جشنــــــــــــــــــــواره پیشــــگیری از ســـــــوانح و حــــــوادث با محــــوریت مدیریت سرعت بیشتر بفرمایید.
سومین جشنواره کشوری پیشگیری از سوانح و حوادث در قالب پویش ۳۰-۶۰ و با شعار «خط نشان سرعت و محوریت مدیریت سرعت» به همت رادیو سلامت و همکاری ارگان‌های ذی‌ربط از الواسط آذر 98 برپا شده است. بر اساس آمار پنج درصد کاهش متوسط سرعت، تعداد فوتی‌ها را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. و باید تاکید کرد که خطای انسانی با 52 درصد سهم، مهم‌ترین عامل تصادفات جاده‌ای محسوب می‌شود. در دو دهه اخیر، ایرانیان ۱۳ سال افزایش امید به زندگی را تجربه کرده‌اند. ایران در بین ۱۸۸ کشور جهان با بررسی ۳۷ شاخص بهداشتی از ۵۰ شاخص (اهداف توسعه پایدار) که مربوط به سلامت است طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ در رتبه ۶۹ قرار داشته است. بر اساس ارزیابی ایران در هفت شاخص شامل پوشش بالای واکسیناسیون با نمره ۱۰۰، شیوع پایین آلودگی هوای خانگی ۱۰۰، مصرف الکل ۱۰۰، حضور فرد ماهر در زایمان‌ها ۹۸، شیوع پایین بیماری‌های گرمسیری نادیده گرفته شده ۹۸، بهداشت و درمان ۹۲ و بهداشت ۹۰ دارای بهترین عملکرد‌ها بوده است.
همچنین ارزیابی جهانی ایران در چندین شاخص شامل پوشش خدمات تنظیم خانواده با نمره ۸۷، قد کودکان ۸۷، بار ناشی از خطرات شغلی ۸۴، درصد بالای دسترسی به آب و دفع بهداشتی فاضلاب ۸۱، بروز مالاریا ۷۹، لاغری کودکان ۷۶ و موارد بروز اچ‌ای‌وی ۷۵ بوده که این شاخص‌ها با رتبه‌ای در وضعیت خوب ۷۵ تا ۹۰ قرار داشته است.
ایران همچنین در ۶ شاخص شامل آلودگی ریزگرد‌ها با نمره ۲۶، مرگومیر ناشی از حوادث جاده‌ای ۲۷، نرخ مرگومیر ناشی از مسمومسیت‌های غیرعمدی ۲۸، مرگومیر نوزادی ۴۰، زایمان دختران نوجوان ۴۳ و خشونت خانگی با نمره ۴۵ دارای عملکرد ضعیف بوده است. بر این اساس وضعیت ایران در سه شاخص ذرات ریز، مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای و مسمومیت غیرعمدی هشدار آمیز بوده است.
در سال ۹۷ تصادفات رانندگی منجر به فوت ۲ هزار میلیارد تومان خسارت به کشور وارد کرده است. هر فوتی ۶۵۷ هزار دلار خسارت و هر مجروح ۲۵۰ میلیون تومان هزینه داشته است. هزینه اقتصادی و اجتماعی حدود ۸ درصد تولید ناخالص ملی معادل ۱۵۰ هزار میلیارد تومان که روزانه ۳۳ میلیارد تومان بوده است. در نیمه اول سال ۹۸، شش هزار و ۵۳ نفر در محور‌های برون شهری یک‌ونیم درصد افزایش نسبت به سال ۹۷، دو هزار و ۲۴۶ نفر در مسیر‌های درون شهری ۲/۷ درصد افزایش نسبت به سال ۹۷ و ۸۱۰ نفر در مسیر‌های روستایی ۲۱ و ۳ دهم درصد افزایش نسبت به سال ۹۷ بوده است و بیش از سه چهارم کشته شده‌ها نیز مرد هستند.
هشت‌ونیم درصد ۱۰ ساله و کمتراز ۶ درصد ۱۱ تا ۱۷ ساله ۵۴ و ۴ دهم درصد ۱۸ تا ۴۹ ساله، و ۳۱ درصد ۵۰ سال به بالا بوده‌اند.
مهم‌ترین عامل تصادفات جاده‌ای را خطای انسانی با سهم ۵۲ درصدی تشکیل می‌دهد و تخطی از سرعت مجاز، سبقت غیرمجاز، انحراف به چپ و خستگی و خواب آلودگی راننده را نیز می‌توان از این علل خواند. اگر راننده‌ای مسیر تهران تا قم را با سرعت ۱۴۰ کیلومتر بر ساعت طی کند در فاصله زمانی ۵۲ دقیقه به مقصد می‌رسد، اما اگر همین مسیر را با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت طی کند در ۶۰ دقیقه به مقصد می‌رسد بنابراین ارزش رسیدن به مقصد در زمانی کوتاه‌تر آن هم صرفاً هشت دقیقه در مقایسه با خطرات احتمالی و عواقب ناگوار پیش روی راننده بسیار ناچیز خواهد بود.
سخن آخر این که حادثه، ممکن است در چند قدمی ما اتفاق بیفتد، تصادف ممکن است برای یکی از عزیزان ما باشد پس همه ما در پیشگیری از آن شریک و همکاریم. فرهنگ‌سازی در امر ترافیک و پیشگیری از سوانح و حوادث ترافیکی یک عزم ملی می‌طلبد و هر کدام از ما این را به فرزندان‌مان بدهکاریم که جامعه‌ای ایمن برای‌شان بسازیم؛ باید با یک تلاش هم‌دلانه سعی کنیم که به یاری خداوند آمار 17000 کشته در جاده‌ها را به صفر برسانیم.
به نظر شما تلاش‌ها و تصمیمات یا خواسته‌های یک «بانوی مدیر» چقدر می‌تواند نافذ و اثرگذار باشد در دیگران به خصوص آقایان؟
گاهی همکاران مرد به من می‌گویند ما شما را به عنوان یک مرد قبول داریم؛ ولی من در پاسخ به آنان گفته‌ام که من یک زن هستم. آقایان لطف دارند و گاهی در برخی جلسات از این کلمه استفاده می‌کنند ولی آقایان باید توجه داشته باشند که قدرت مدیریت و گفتمان مدیریت جنسیتی نیست. به نوعی اکتسابی و ذاتی است.
بیشتر بخوانید:
بررسی نقش زنان در جامعه از نگاه دین
شما در بحث موتورسیکلت سواران و موضوع دخانیات هم فعالیت کردید؟
در رادیو سلامت پنج گروه اصلی داریم. گروه سلامت روان، بهداشت و تندرستی، سلامت اجتماعی، تغذیه، خانواده.
در حقیقت پس از تعیین اولویت‌ها از دستگاه‌های اجرایی و دانشگاه‌های علوم پزشکی و علوم انسانی، سیاست‌گذاری برنامه‌سازی برای تولید برنامه‌ها انجام می‌دهیم. الزامی نیست که هر آن چه سیاست برنامه بیرون است برای رسانه مأموریت و برنامه باشد. برنامه رسانه از شاکله خاصی برخوردار است که ما آن را مدیریت و دروازه‌بانی می‌کنیم و در نهایت برنامه‌سازی می‌کنیم. در حوزه بهداشت و تندرستی به دلیل بالا بودن آمار مرگومیر در اثر بیماری‌های قلب و عروق و این که سن سکته قلبی و مغزی پایین آمده و جوان‌ترها گرفتار آن می‌شوند ما اولویت را روی عوامل خطر این بیماری‌ها که مربوط به سبک زندگی از جمله تغذیه، مصرف مواد دخانی، چاقی کنترل استرس است گذاشتیم. ما در بیمارستان با جوانانی برخود می‌کنیم که نه چربی خون بالا دارند و نه چاق‌اند ولی با سکته در اثر استرس به بیمارستان منتقل شده‌اند. بحث (مدیریت لذت نیز یکی دیگر از موضوعات مورد پیگیری در شبکه سلامت است). چیزی که کمتر توجه شده است. هر فرد با خصوصیاتی متولد شده تمایل به لذت و شادی حداکثری است و اگر همراه این موضوع درک صحیحی از خطر نداشته باشیم ممکن است از لذت‌هایی استفاده کنیم که آسیب‌زا باشد. اگر مهارت تخلیه هیجان در افراد وجود نداشته باشد ممکن است با یک سیگار و یا مصرف الکل یا دارو. دست به این اقدام بزند. تاکنون رسانه به این چیزها نپرداخته ولی رادیو سلامت ضمن حرمت گذاشتن به حس لذت در انسان تلاش کرده به موضوع مدیریت درک خطر توجه کند.
بحث دیگر موضوع فرزندپروری است. فرض کنید زوجی تصمیم به عهده داری سرپرستی کودک داشته باشند، آن‌ها با حجم زیادی از تعهدات، دوره‌های آموزشی و تست‌های مختلف مواجه می‌شوند. تا این که پس از گذراندن تمام شرایط و تأیید صلاحیت صاحب فرزند شوند ولی از سوی دیگر یک زوج پس از ازدواج و بدون طی آموزش‌های لازم می‌تواند بدون این که آمادگی ذهنی و شرایط مهم را داشته باشد به سرعت صاحب فرزند شود. برخی موضوعات در هیچ جایی برای والدین آموزش‌های لازم را در نظر نگرفته است؛ مثل موضوع تربیت جنسی. بسیاری از والدین نمی‌دانند که رشد جنسی یک فرزند همانند رشد قدی وی از پارامترهایی برخوردار است و نیاز به آگاهی از آموزه‌هایی دارد. این موضوع نیز با حضور کارشناسان در برنامه‌های رادیو مورد توجه قرار دارد.
به جز سیاست‌هایی صدا و سیما که در شورا مطرح می‌شود. آیا مسیر مشاوره دیگری نیز دارید؟
از حوزه کارشناسی دانشگاه، مسئولین اجرایی و انجن‌های علمی استفاده می‌کنیم.
برنامه‌سازی در رادیو دشوارتر از کار تصویر و سیما است، نظرتان چیست؟
در سیما به دو علت کار راحت‌تر است یکی این که چون مردم و مسئولین بصری و دیداری هستند دوم این که تصویر نقش مهمی در القا پیام دارد. در رادیو کار به علت این که اگر بخواهد شنیده شود باید خیلی عمیق و پرمحتوا باشد. کار سطحی از حوصله مخاطب رادیو خارج می‌شود. ما باید از کارشناسان و مجریان قوی و غنی استفاده کنیم تا سلیقه مخاطبانی که موج فکری خود را در سلامت روی رادیو گردانده‌اند تأمین کنیم و در نظر گرفته باشیم. این ذائقه را باید خوب بشناسیم و برای آن خوب کار کنیم تا مورد توجه قرار گیریم.
توجه به موضوعات زناشویی با توجه به جمعیت جوان کشور چقدر مهم است؟
یکی از ارکان خانواده سالم مسائل زناشویی است که باید با توجه به حیاء اجتماعی و کارشناسی دقیق به آن پرداخته شود.
چند نفر پرسنل دارید؟
حدود 120 نفر به عنوان اصحاب و کارکنان رادیو سلامت به طور ثابت کار می‌کنند و حدود 35 نفر هم به طور متغییر همکاری دارند.
مهم‌ترین توصیه شما به عنوان یک بانوی مدیر برای همجنس‌های خودتان چیست؟
مهم‌ترین توصیه من این است که خانواده اولویت اول، دوم، سوم و چهارم را در کنار کار دارد.
رموز موفقیت یک فرد در کار چیست؟
من اعتقادی به جنسیت افراد و میزان موفقیت آنان ندارم بلکه معتقدام افراد باید دانش، مهارت و توانایی لازم را داشته باشند.
مهم‌ترین آرزوی شما؟
این است که مردم کشورم سلامت باشند.
فکر میکنید رادیو سلامت چقدر مخاطب در میان مردم دارد؟
آمار خوبی به من دادند. با وجود این که تعداد زیادی فرستنده ندارم ولی رادیو سلامت جز پنج شبکه رادیویی اول کشور است.
مهم‌ترین خواسته شما؟
این که مناطق کم برخوردار صدای رادیو سلامت را بشنوند. بحث دیگر این که کشورهای فارسی زبان فرهنگ سلامت خود را از ما بگیرند. به دنبال این دو خواسته‌ام.
بعد از فراغت و پایان کار دوست دارید چه کنید؟
دوست دارم که بنویسم.
برنامه فرهنگی تفریحی یا ورزشی دارید؟
بله. روزانه حدود دو ساعت ورزش می‌کنم. در همین حدود مطالعه می‌کنم و تفریح‌ام آخر هفته با خانواده است؛ تقریباً هر روز سرکار در رادیو هستم.
مهم‌ترین خواسته شما از افرادی که در رده‌های بالاتری در کشور هستند چیست؟
حواسشان به آرامش جامعه باشد.
خـــــــــــــــــــواسته و خواهشی دارید؟
از ریاست سازمان صدا و سیما درخواست دارم، تعداد فرستنده‌های شبکه رادیویی سلامت را افزایش دهند. استانداری‌ها، وزارت بهداشت، کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز حتماً می‌توانند به ما کمک کنند.
