به قلم : سولماز دانشور نیک
مادر و جنین در هفته ۱۴ بارداری
جنین شما در 14 هفتگی
تحریریه زندگی آنلاین : در 14 هفتگی، جنین از سر تا پا حدود 8.5 سانتی‌متر طول دارد و وزن آن به 43 گرم می‌رسد. در حال حاضر، جنین تقریبا به مرحله‌ای رسیده است که می‌تواند قورت دادن تکه‌های کوچک مایع آمنیوتیک را آغاز کرده و آن‌ها را وارد معده خود کند. اکنون، کلیه‌ها شروع به کار می‌کنند و باعث می‌شوند تا مایع بلعیده شده به‌صورت ادرار به مایع آمنیوتیک باز گردد. دست و پاهای جنین منعطف‌تر شده و بیش از پیش توان حرکت پیدا می‌کنند، حتی اگر مادر متوجه آن‌ها نشود. همچنین ما در این هفته شاهد تشکیل خون در مغز استخوان و شکل‌گیری غده تیروئید، ترشح هورمون و رشد غده پروستات در پسرها و تخمدان‌ها در دخترها، شروع ارسال پالس‌های عصبی در مغز جنین، بروز حرکات ماهیچه‌ای صورت همچون اخم کردن و نیمه‌باز کردن چشم‌ها و مکیدن انگشت شست توسط جنین هستیم. کبد و طحال او هم به‌ترتیب تولید صفرا و گلبول‌های قرمز را آغاز می‌کنند.
بیشتربخوانید:
در 3 هفته اول بارداری چه اتفاقی می‌افتد؟
شما در هفته 14 بارداری
اکنون اندازه رحم شما چیزی بین 7 تا 7.5 سانتی‌متر است و دیگر در داخل لگن به‌راحتی جای نمی‌گیرد. به‌موجب خارج شدن رحم از حفره لگنی و قرار گرفتن آن در قسمت پایین شکم و رشد و حرکت جنین به‌سمت بالا، برآمدگی شکم مشهودتر می‌گردد. طی این هفته، حالت تهوع در شما رو به کاهش گذاشته، اشتهای‌تان افزایش یافته و به‌خاطر ترشح هورمون‌های بارداری، تولید چربی‌های پوستی بیشتر و متعاقبا درخشندگی و صافی پوست بیشتر می‌شود. موها هم به همین ترتیب ضخیم‌تر و شفاف‌تر به‌نظر می‌آیند. درد در ناحیه لگن طی این هفته به سراغ شما می‌آید، زیرا رباط‌ها و عضلات بدن‌تان همگام با رشد جنین دچار کشش و تغییر می‌شوند. درد رگ‌ها نیز می‌تواند یکی از علل گرفتگی عضلات بدن مادر در این هفته باشد. در صورت عدم ابتلا به بیماری خاص یا غلبه شرایط خاص بر بدن مادر، معمولا بارداری برای مادر با اضافه وزن همراه خواهد بود. میزان وزنی که در بارداری اضافه میکنید، به وزن قبل از بارداری شما وابسته است. شما در این دوران احتمالا بین 10 تا 12.5 کیلوگرم اضافه وزن را تجربه خواهید کرد، اما افزایش یا کاهش بیش از حد وزن ممکن است مشکلاتی را برای شما یا جنین‌تان ایجاد کند. در کل، اگر مادر تنها یک جنین را باردار باشد، باید 300 کالری و اگر دوقلو باردار باشد، باید 680 کالری اضافه را در روز دریافت کند، البته احتمال بالا رفتن حساسیت‌های پوستی و خارش طی این دوره زمانی برای برخی از مادران وجود دارد که معمولا با استفاده از کرم‌های مرطوب کننده رفع می‌شود، ولی نسبت به قبل از انرژی بیشتری برخوردارند. در این هنگام دیگر از لحاظ روحی با شرایط خود سازگاری بیشتری یافته‌اید و به‌دلیل بالا رفتن میزان آگاهی و افزایش تجربیات شما، سطح اضطراب و نگرانی از سقط جنین و مسائل دیگر مرتبط با بارداری رو به کاهش می‌گذارد. از عوارض دیگر این دوران می‌توان به نفخ شکم و یبوست، تکرر بیشتر ادرار، حساسیت پستان‌ها، تورم پاها، خارش پوست شکم و میل بیشتر به خوردن مواد غذایی شور مانند چوب شور، پفک و چیپس و همچنین برقراری رابطه جنسی اشاره کرد.
بیشتربخوانید:
مواد غذایی ممنوعه برای زنان باردار
نکته
توجه داشته باشید که باید مصرف مواد شور بیش از حد مجاز (2400 میلی‌گرم در روز) را تا جای ممکن کاهش دهید تا از بالا رفتن فشارخون و حتی ابتلا به آن و در نتیجه، حبس مایعات در بدن و تورم دست و پا و دیگر عوارض احتمالی آن جلوگیری شود. فراموش نکنید در هنگام خرید هم حتما برچسب روی مواد غذایی را مطالعه کنید تا از میزان نمک مصرفی در آن‌ها آگاهی یابید.
مادر و جنین در هفته 15 بارداری
جنین شما در 15 هفتگی
در این هفته، طول جنین از سر تا پایین حدود 10.1 سانتی‌متر است که به اندازه یک سیب می‌باشد. وزن آن هم به حدود 70 گرم می‌رسد. تقریبا در این زمان، جنین شما شروع به شنیدن می‌کند. او ممکن است متوجه سکوت دنیای بیرونی اطراف خود شود و صداهای ایجاد شده در دستگاه گوارش شما، خود شما و قلب‌تان را بشنود. چشم‌ها نیز نشان دادن حساسیت به نور را آغاز می‌کنند، حتی اگر چشمان جنین بسته باشد، باز هم می‌تواند نور درخشان تابیده شده از خارج شکم شما را متوجه شود. کل بدن جنین به‌تدریج با پوششی از موهای نرم، بی‌رنگ و کرک مانند معروف به لانوگو (lanugo) یا کرک جنینی فرا گرفته می‌شود که امکان حفظ دمای بدن او را فرآهم می‌آورد.
بیشتربخوانید:
سرنوشت جنین در هفته 12 و 13 بارداری
شما در هفته 15 بارداری
علائم این هفته تا حدود زیادی مشابه هفته چهاردهم است. در این زمان، ترشحات واژن بیشتر می‌شود که امری طبیعی است. این ترشحات معمولا رقیق یا به بیانی دیگر آبکی، شفاف یا به رنگ سفید شیری هستند و نباید بوی نامطبوعی بدهند. در صورت، بو دادن این ترشحات، احساس خارش یا درد به‌ویژه در هنگام ادرار که می‌توانند نشانه‌هایی از عفونت ادراری باشند، باید با پزشک خود مشورت نمایید. توجه داشته باشید که در سه ماهه دوم بارداری گاه به موجب تغییرات هورمونی، مادران به نوعی عفونت مخمری با ترشحات سفید به نام برفک واژن مبتلا می‌شوند که با خارش و قرمزی در اطراف ناحیه تناسلی همراه است، اما تا کنون شواهدی دال بر مضر بودن آن برای جنین دیده نشده است. به‌دلیل سنگین‌تر شدن رحم در بارداری، ممکن است دچار کمردرد شوید و کشش‌ها و هورمون‌های بارداری بر رباط‌های بدن شما تأثیر بگذارند که همین امر، فشار بر کمر شما را افزایش می‌دهد. از دیگر عوارض این دوران می‌توان به کاهش تمرکز و افزایش فراموشی ناشی از تغییرات فیزیکی مغز (کاهش اندازه آن)، کم‌خوابی و مشغولیت فکری این دوران، جمع شدن بیش از حد آب بزاق در دهان، خونریزی لثه، گرفتگی یا خونریزی بینی و یبوست اشاره کرد.
بیشتربخوانید:
خود مراقبتی در دیابت بارداری
نکات خودمراقبتی این هفته‌ها
- برای جلوگیری از تجمع سموم در بدن و گرفتار نشدن به یبوست، نوشیدن متناوب آب را فراموش نکنید، ولی برای جلوگیری از بیرون‌روی‌های گاه و بی‌گاه، نوشیدن مایعات را از 3 ساعت قبل از خواب متوقف نمایید.
- برای دچار نشدن به نفخ، حجم وعده‌های غذایی را کاهش و تعداد آن را در طول روز افزایش دهید و حتما از آجیل‌های خام به‌شرط خوب جویده شدن و میوه‌ها و تنقلات سالم بهره بجویید.
- در این دوران به هیچ‌وجه در اندیشه رژیم گرفتن و کاهش وزن نباشید.
- زیر نظر پزشک، ورزش‌هایی چون شنا، پیاده‌روی و یوگا را در برنامه روزانه خود بگنجانید.
- در صورت مواجهه با ضعف، احساس خستگی و درد شکمی شدید، گیجی و سردرد مداوم، خونریزی واژینال، تنگی نفس و تپش قلب زیاد، رنگ‌پریدگی ناشی از کم‌خونی، تب و لرز شدید که می‌تواند نشانه‌ای از بروز عفونت‌های مجاری ادراری باشد و همچنین علائم غیرمعمول دیگر، به پزشک مراجعه کنید.
- درد لیگامنت حلقوی یکی از عوارض جانبی رشد رحم است که معمولا از هفته چهاردهم ظاهر می‌شود. در یک یا دو طرف شکم احساس می‌گردد و ممکن است تا سه ماه بعد نیز ادامه پیدا کند. برای کاهش میزان این درد بهتر است در حالی که دراز کشیده‌اید یا در یک موقعیت مناسب و راحت قرار دارید، پاهای خود را بالاتر از سطح بدن گذاشته یا با شیبی ملایم به دیوار تکیه دهید.
- توصیه می‌شود مادر برای بهبود گردش خون در هنگام خواب به پهلوی چپ خود بخوابد، زیرا خوابیدن به پشت یا شکم با وارد آوردن فشار به رحم مانع از رسیدن خون کافی و آزاد به جنین می‌شود. برای راحت‌تر خوابیدن در این وضعیت می‌توانید از یک بالشت در لابه‌لای پاهای‌تان یا پشت کمرتان کمک بگیرید.
بیشتربخوانید:
تغذیه ماه به ماه در دوران بارداری
- اگر به ترش کردن معده با عنوان علمی ریفلاکس دچار شدید که با ایجاد سوزشی در پشت جناغ سینه و بالا آمدن اسید معده و احساس طعم ترش و تلخ در دهان توأم است و به‌دلایل متعددی از جمله کند شدن روند هضم غذای حاصل از ترشح هورمون‌های بارداری حادث می‌شود تا جنین بهتر بتواند آب و مواد مغذی را جذب کند، باید در وهله نخست، تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش داده و در عوض از حجم هر وعده بکاهید؛ حداقل 4 ساعت پیش از رفتن به بستر خواب از خوردن پرهیز کنید؛ در طول غذا خوردن و یا بلافاصله بعد از آن آب ننوشید؛ برای خنثی‌سازی اسید داخل مری از طریق افزایش ترشح بزاق، بعد از صرف غذا آدامس بجوید؛ بعد از صرف غذا از قوز کردن خودداری کرده و سعی کنید تا 1 ساعت با ستون فقراتی صاف بنشینید یا برای این کار از چند بالش به‌عنوان تکیه‌گاه در پشت خود بهره بگیرید؛ از پوشیدن لباس‌های تنگ و یا شلوارهایی که کمرشان به معده شما فشار می‌آورند، اجتناب کنید؛ از غذاهایی که اسید کمتری دارند، استفاده کنید و در صورت استفاده از مواد اسیدی مانند لیمو ترش، آن‌ها را با مواد غذایی کمتر اسیدی ترکیب کنید.
- اگر احساس میکنید که باید به دستشویی بروید سریعا این کار را انجام دهید و از نگه داشتن ادرار پرهیز کنید تا با دفع آن مانع انتشار باکتری‌های عفونت ادراری شوید. بعد از ادرار کردن هم از تخلیه کامل مثانه اطمینان حاصل نمایید. همچنین در دستشویی، ناحیه تناسلی را از جلو به عقب پاکسازی کنید تا از راه‌یابی باکتری‌های مقعدی به مجرای خروجی مثانه ممانعت به‌عمل آورید.
- برخی از محصولات بهداشتی چون صابون‌های قوی، دوش‌ها و شوینده‌های واژینالی و اسپری‌های دئودورانتی زنانه را کنار گذاشته و مصرف نکنید، زیرا احتمال تحریک مجرای ادراری و اندام تناسلی و متعاقبا فرآهم آمدن بستری مناسب برای رشد باکتری‌ها در این ناحیه پس از استفاده از آن‌ها وجود دارد.
