زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مهناز علی‌بیگی :  پزشک عمومی- کارشناس مسئول واحد سلامت خانواده شهرستان گرمسار

تحریریه زندگی آنلاین : بچه‌دار شدن اقدامی بزرگ و مهم است. اگر تصمیم شما برای داشتن فرزند قطعی است، برای گذراندن یک بارداری همراه با آرامش و در نهایت داشتن فرزندی سالم، لازم است اقدامات مهمی را پیش از باردار شدن انجام دهید. در این مطلب با اقدامات ضروری قبل از بارداری آشنا خواهید شد.

بسیاری از بیماری‌ها و شرایط طبی نیاز به کنترل، تغییر دارو، ارزیابی وضعیت و یا عوارض بیماری پیش از بارداری داشته و عدم توجه به آنها میزان مرگ و عوارض مادری / جنینی / نوزادی را افزایش می‌دهد. بیماری‌ها و شرایط تأثیرگذار بر بارداری که نیازمند توجه به آنها در زمان پیش از بارداری است عبارتند از: بیماری قلبی، دیابت، لوپوس، آرتریت روماتوئید، اختلالات روانی، آنمی، تالاسمی مینور، صرع، ابتلا به فشار خون بالا، سل تحت درمان، بیماری تیروئید، مصرف‌کنندگان الکل و دخانیات و مواد مخدر، ابتلا به عفونت‌های علامت‌دار واژینال، نمایه توده بدنی بیش از 25 و کمتر از 5/18 و یا اختلالات تغذیه‌ای، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و ... .

برای داشتن نوزاد سالم مراقبت دوران بارداری به تنهایی کفایت نمی‌‌کند. گاهی برخی شرایط جسمی، روحی و اجتماعی در مادر وجود دارند که اگر قبل از لقاح مورد شناسایی، اصلاح یا حذف قرار نگیرند، باعث اثرات نامطلوب بر بارداری می‌شوند.

بیشتر بخوانید:

عصبانیت ناشی از بارداری و مدیریت آن

مصرف کافئین در حاملگی

نحوه نشستن در دوران بارداری

متاسفانه بسیاری از مادران دو هفته پس از به تاخیر افتادن قاعدگی متوجه بارداری خود می‌شوند یعنی زمانی که جنین شروع به شکل گرفتن کرده است، بنابراین زمان طلایی برای مراقبت از دست رفته است (به عنوان نمونه مصرف اسید فولیک)، بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، مشاوره قبل از لقاح همراه با بیان عوامل خطر و توصیه‌های عملی لازم برای زنان باید انجام شود. بسیاری از زنانی که باردار می‌شوند و در طی دوران بارداری مشکلات جدی دارند، با مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی و درمانی و با تشکیل پرونده پیش از بارداری می‌توانند از حال عمومی خود اطلاع پیدا کنند و قبل از بارداری مشکلات زمینه‌ای را برطرف نموده و با آرامش این دوران را طی نمایند. مراقبت پیش از بارداری یکی از عوامل مهم حفظ سلامت مادر و جنین است. بسیاری از عوارضی که بر سرانجام و حاصل یک بارداری موثرند قبل از حاملگی قابل تشخیص و درمان می‌باشند.

مصرف برخی داروها در دوران بارداری خطرناک است و باید حتی پیش از تلاش برای باردار شدن متوقف یا جایگزین شود، زیرا برخی از این مواد در بافت چربی بدن ذخیره شده و مدتی باقی می‌مانند.

نظر به اينکه وضعیت سلامت در جريان حاملگي به سلامت قبل از حاملگي بستگي دارد و بارداری‌هايي که بدون برنامه‌ريزی اتفاق مي‌افتند، در معرض خطراتي چون زايمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد قرار دارند، مراقبت‌های پیش از بارداری بايد به عنوان بخشي اساسي از مراقبت‌های پره‌ناتال در نظر گرفته شوند و حداقل سه ماه قبل از اقدام به بارداری آغاز گردند. انجام اين مراقبت‌ها باعث کاهش وقوع بارداری‌های ناخواسته به میزان 50 درصد می‌گردد. همچنین در زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن و ژنتیکي، عوارض بارداری را کاهش مي‌دهد.

روند مشاوره پیش از بارداری

 مراجعه به مرکز بهداشتی درمانی جهت انجام مراقبت‌های بهداشتی

ارائه آموزش و توصیه‌های لازم در زمینه‌های بهداشت فردی، بهداشت دهان و دندان، بهداشت روان، بهداشت جنسی، رژیم غذایی مناسب، تعیین زمان مناسب بارداری و قطع روش پیشگیری از بارداری، انجام و تکمیل واکسیناسیون کزاز و در صورت نیاز، تزریق واکسن سرخجه از جمله خدمات ارائه شده توسط کارکنان بهداشتی می‌باشد.

 بیشتر بخوانید:

عوارض جبران‌ناپذیر سزارین بر کودکان چیست؟

همه چیز درباره بارداری خارج از رحم

 انجام آزمایشات اولیه به منظور شناسایی برخی مشکلات قبل از بارداری

 انجام پاپ‌اسمیر

 مصرف قرص فولیک اسید حداقل 3 ماه قبل از بارداری

استفاده از قرص اسید فولیک یا یدوفولیک 3 ماه قبل از بارداری، به عبارتی دوران طلایی جهت پیشگیری از برخی ناهنجاری‌های جنینی و شانس بیشتری برای تولد نوزاد سالمی را به همراه خواهند داشت، لذا توصیه می‌شود زنان خواهان بارداری به این مورد توجه کافی مبذول فرمایند.

 مشاوره با پزشک مرکز بهداشتی درمانی در خصوص وجود بیماری قبل از بارداری و انجام معاینات لازم

بدیهی است در صورتی که نتیجه مشاوره پیش از بارداری غیر طبیعی است (خانم عارضه یا بیماری دارد) تا زمان رفع عارضه یا بیماری و یا کنترل کامل آن، پیگیری به منظور درمان و یا کنترل بیماری توسط پزشک یا ماما انجام می‌گیرد.

قبل از اقدام به بارداری بهتر است جهت انجام معاینات پیش از بارداری به پزشک مراجعه کنید. در جلسات معاینات پیش از بارداری، پزشک سوابق پزشکی شخصی و خانوادگی، وضعیت فعلی سلامت شما، داروها و مکمل‌های مصرفی را بررسی خواهد کرد. در صورتی‌که به بیماری‌های مزمن نظیر آسم، دیابت یا فشار خون و یا ... دچار باشید که پیش از بارداری قابل کنترل است، پزشک شما را به یک متخصص بیماری مربوطه ارجاع خواهد داد. همچنین ممکن است معاینه لگن و زنان و تست پاپ‌اسمیر نیز انجام شود.

مراجعه به دندانپزشک

بهتر است پیش از بارداری برای بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید. تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌تواند شما را مستعد بیماری‌های لثه کرده و موجب تغییر واکنش لثه‌ها نسبت به باکتری‌های موجود در پلاک دندان و منجر به تورم، قرمزی و حساسیت لثه‌ها شود که هنگام استفاده از نخ دندان یا مسواک زدن باعث خونریزی لثه‌ها می‌شود. زنانی که پیش از بارداری مراقب سلامت لثه‌های خود هستند، در دوران بارداری کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های لثه قرار خواهند داشت. شاید باورتان نشود، اما سلامت دهان و دندان بیشتر از آنچه می‌اندیشید در سلامت دوران بارداری و پیشگیری از عوارضی نظیر زایمان زودرس تأثیر دارد. اگر طی شش ماه گذشته برای معاینه و جرم‌گیری دندان‌ها به دندان‌پزشک مراجعه نکرده‌اید، الان زمان مناسبی برای این کار است تا از سلامت دهان و دندان خود اطمینان حاصل نموده و در صورت هرگونه مشکل دهان و دندان اقدام به درمان توسط دندانپزشک کنید. در دوران بارداری درمان‌های دندانپزشکی فقط در مقطع زمانی محدودی قابل انجام هستند، بنابراین بهترین زمان برای دریافت خدمات دندانپزشکی دوران پیش از بارداری می‌باشد.

 بیشتربخوانید:

میان وعده‌های مفید برای خانم‌های باردار

تغذیه ماه به ماه در دوران بارداری

بررسی سابقه يا وجود اختلالات روانپزشکی، همسرآزاری (با توجه به تعاریف)

 همسرآزاری

هر رفتار خشن وابسته به جنسیتی است که موجب آسیب شده يا با احتمال آسیب جسمی، روانی و يا رنجش زن همراه گردد. چنین رفتاري می‌تواند با تهديد، اجبار يا سلب مطلق آزادي و اختیار صورت گرفته و در جمع يا در خفا رخ دهد.

 خشونت جسمی

هر گونه اقدام عمدي از سوي شوهر که منجر به وارد شدن آسیب بدنی به همسرش گردد، مانند مشت زدن، سیلی زدن و لگد زدن، هل دادن، کشیدن موها، اقدام به خفه کردن و ضربه زدن با چاقو

در نهایت توجه داشته باشید مدت اعتبار مشاوره پیش از بارداري يک سال است. در صورتی که تا یک سال پس از انجام مشاوره پیش از بارداری و تمایل و اقدام به بارداری، حاملگی اتفاق نیفتد، باید برای بررسی‌های بیشتر به متخصص زنان مراجعه شده و علل احتمالی نازایی مورد بررسی قرار گیرند.

منبع: تجدید نظر هشتم برنامه کشوری مادری ایمن مراقبت‌های ادغام یافته سلامت مادران (راهنمای خدمات خارج بیمارستانی- سال 1399