د‌کتر الهام اکبری : جراح و متخصص زنان و زایمان ؛ فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته
تحریریه زندگی آنلاین - روش تشخیص اختلال رشد داخل رحمی در بارداری :یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های خانم باردار وزن‌گیری جنین می‌باشد. نوزادان سالم و نرمال وزن‌های بسیار متفاوتی در زمان تولد نشان می‌دهند. تشخیص وزن کم جنین در طول حاملگی با سونوگرافی دقیق امکانپذیر است. در بسیاری از موارد در سونوگرافی حاملگی دور شکم جنین و طول استخوان ران و دور سر اندازه‌گیری می‌شود و با توجه به سن بارداری بر اساس آخرین زمان پریود مادر تخمین زده می‌شود که این وزن برای جنین غیرطبیعی یا نگران‌کننده است و یا در محدوده طبیعی وزن جنین می‌باشد.
سونوگرافی داپلر رنگی
با سونوگرافی داپلر رنگی امکان بررسی خون‌رسانی رحم و جفت و بند ناف و همچنین عروق وجود دارد و در صورت اختلال جریان خون جدی می‌توان قبل از بروز حوادث ناگوار نسبت به سزارین قبل موعد جنین اقدام نمود.
بیشتربخوانید:
جنین متاثر ازسبک زندگی مادر
ماکروزومی (افزایش غیرطبیعی وزن جنین)
ماکروزومی طبق تعریف عبارت است از بزرگی جثه جنین به‌صورتی که وزن هنگام تولد نوزاد ترم (37 هفته کامل بارداری) 4000 گرم باشد که سبب عوارض مادری مانند اختلالات پیشرفت زایمانی، پارگی شدید کانال زایمانی و زایمان به طریق سزارین و گاهی سزارین و هیسترکتومی (خارج کردن رحم) می‌گردد؛ از سوی دیگر جنین در معرض خونریزی داخل جمجمه، کاهش سطح اکسیژن خون در جنین و دیستوشی شانه‌ای همراه با فلج شبکه بازویی و شکستگی‌های استخوان بازو و ترقوه قرار می‌گیرد.
عوامل ایجاد ماکروزومی
- دیابت مادر: این بیماری سبب افزایش دو برابری در وقوع ماکروزومی در جنین می‌شود. هایپرگلیسمی در جنین سبب تحریک ترشح انسولین و فاکتور رشد شبه انسولین و سایر هرمون‌های رشد شده که خود سبب تحریک رشد جنین می‌شود.
- جثه بزرگ والدین به خصوص مادر.
- زایمان‌های متعدد.
- طولانی شدن زمان حاملگی.
- حاملگی در سنین بالای مادر.
- جنس مذکر جنین.
- سابقه جنین ماکروزوم.
محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
محدودیت رشد داخل رحم یا IUGR در زمره حاملگی‌های پرخطر می‌باشد. عارضه‌ای که در آن جنین در رحم مادر با سرعت بسیار کمی رشد می‌کند و در نتیجه وزن جنین نسبت به وزن معمول مربوط به هفته بارداری کمتر است IUGR می‌گویند. میزان کاهش رشد، الگوهای ضربان قلب جنین و انجام داپلر رنگی از روش‌های بررسی وضعیت جنین‌های IUGR است. در صورت تشخیص قطعی یا احتمالی IUGR خانم باردار باید به فواصل نزدیک‌تر سونوگرافی‌های مجدد انجام دهد. عدم توجه به این اختلال مخرب صدمات جبران‌ناپذیری به جنین می‌رساند و یا حتی منجر به مرگ جنین خواهد شد. در مواردی که این کمبود وزن طبیعی و بی‌ضرر تشخیص داده شود، ادامه روند حاملگی تا زمان زایمان طبیعی انجام خواهد شد؛ بسیاری از این نوزادان در ماه‌های پس از تولد این کمبود وزن را جبران خواهند نمود.
بیشتر بخوانید:
ملاحظات بارداری در مبتلایان به التهاب روده
عصبانیت ناشی از بارداری و مدیریت آن
علل ایجاد محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
مشکلات مربوط به جفت (اختلال در خون‌رسانی جفت به جنین)
سوء‌تغذیه یا کم‌خونی مادر.
فشار خون بالا یا بیماری قلبی مادر.
کم‌خونی داسی شکل.
بیماری‌های کلیوی مادر.
مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر.
عفونت‌هایی مثل سرخچه، سیتومگالو ویروس، توکسوپلاسموز، سیفلیس.
نقص‌های کروموزمی در جنین.
بارداری چند قلو.
درمان محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
انتخاب بهترین راه برای درمان محدودیت رشد داخل رحمی با توجه به شدت این عارضه و زمان بروز آن خواهد بود. هرچه شدت این عارضه بیشتر و زمان بروز آن زودتر باشد، معمولا احتمال بروز خطرهای ناشی از آن برای جنین نیز بیشتر است. تحت مراقبت قرار دادن جنین با استفاده از روش‌هایی مثل سونوگرافی معمولی، سونوگرافی داپلر و مانیتورینگ ممکن است در درمان این عارضه موثر باشد، گرچه نمی‌توان کاملا جلوی این عارضه گرفت، اما اقدامات زیر به کند کردن روند آن یا کاهش عوارض آن کمک می‌کند.
بهبود تغذیه: تغذیه مناسب مادر می‌تواند باعث افزایش وزن جنین و رشد بهتر او در رحم شود.
استراحت: استراحت مطلق در بیمارستان یا منزل، خون‌رسانی به جنین را بهبود می‌سازد.
زایمان: اگر این عارضه سلامت جنین را به خطر بیندازد، ممکن است پزشک تصمیم به انجام زایمان زودرس بگیرد. اگر پزشک معتقد باشد که جنین برای تحمل فشار ناشی از زایمان بیش از حد ضعیف است و یا اگر با شروع درد زایمان، جنین دچار مشکل شود بهتر است سزارین شود.
بیشتربخوانید:
عوارض تشنج بارداری بر مادر و جنین
پیشگیری از محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)
با این وجود که محدودیت رشد داخل رحمی ممکن است حتی در صورت سالم بودن مادر اتفاق بیفتد، با انجام برخی اقدامات می‌توان خطر ابتلا به آن را پایین آورد و احتمال داشتن بارداری نوزادی سالم را افزایش داد. از جمله آنها عبارت است از:
معاینات بارداری به شکل منظم انجام شود.
حرکات جنین را تحت نظر بگیرد. بی‌تحرکی جنین می‌تواند خطرناک باشد.
مادر باردار مواد غذایی سالم استفاده کند.
مادر باردار استراحت کافی داشته باشد.
از روش‌های زندگی غیرسالم دوری کند (سیگار، الکل و مواد مخدر).
