دکتر ناصر ابراهیمی دریانی - فوق تخصص گوارش و کبد
تحریریه زندگی آنلاین : چون اغلب بیماران در سنین باروری مبتلا می‌شوند، یكی از مسائل شایعی كه با آن مواجه هستند ازدواج، باروری و بارداری است كه در این قسمت (مطالب مربوط به استفاده از روش‌های تشخیصی در درمان دوران بارداری و در بخش‌های تشخیص و درمان مورد بحث قرار می‌گیرد)
ازدواج
مهم‌ترین مسئله‌ای كه در مورد ازدواج بیماران مبتلا به التهاب روده اهمیت دارد این است كه باید همسر آینده آنها اطلاعات دقیق و مشخص در مورد ماهیت بیماری و علائم و عوارض احتمالی آن داشته باشد این مسئله به وی كمك می‌كند تا بتواند به نحو مناسب‌‌تری با مشكلات همسر بیمار خود كنار بیاید و در مواقع بروز مشكلات ناشی از بیماری به وی كمك كند.
تجربیات مبتلایان به این بیماری نشان داده است این درك و تفاهم به آنها كمك می‌كند تا بتوانند زندگی توام با آسایش و خوشبختی را در كنار همسر خود تجربه كنند. شانس انتقال بیماری از فرد مبتلا به فرزندان بسیار كم و در حدود 1 درصد موارد می‌باشد و در نتیجه این امر نباید به عنوان مانعی در امر ازدواج این افراد به شمار آید.
بیشتر بخوانید:
عصبانیت ناشی از بارداری و مدیریت آن
باروری
در زنان مبتلا به بیماری‌های التهابی روده، جز در موارد محدود، باروری مانند افراد طبیعی است در مردان مبتلا به بیماری‌های التهابی روده كه از سولفالازین به عنوان داروی انتخابی استفاده می‌كنند ممكن است این دارو موقتاً باعث كاهش تعداد اسپرم‌ها شود. این كاهش با قطع دارو برگشت‌ناپذیر است و این دارو هرگز باعث ناباروری دائمی در مردان نمی‌شود چون سایر داروهای مشابه مانند پنتاسا و آساكول این عارضه را ندارند، در شرایطی كه بیمار می‌خواهد بچه‌دار شود باید به صورت موقت و زیرنظر پزشك داروی خود را به آساكول یا پنتاسا تغییر دهد.
در بعضی از موارد به دلیل ترس بی‌موردی كه مردان مبتلا به این عارضه از تشدید علائم و بروز مشكل در هنگام رابطه جنسی با همسرشان دارند، به مدت طولانی از این كار خودداری می‌كنند كه ممكن است باعث كاهش میزان باروری شود.
بیشتر بخوانید:
مصرف کافئین در حاملگی
بارداری
الف) تاثیر بیماری‌های التهابی روده بر روی بارداری در زنان مبتلا، شانس به دنیا آوردن بچه زودرس (كمتر از 37 هفته) بیشتر از زنان سالم می‌باشد البته عوارض حاملگی در این بیماری‌ها تا حدی به وضعیت فعالیت بیماری نیز بستگی دارد در مواردی كه در طول حاملگی بیماری غیر فعال است شانس بروز عوارض در نوزاد و مسئله‌دار شدن حاملگی بسیار كم و شبیه افراد سالم است اما در موارد فعال بودن بیماری در طول حاملگی تا حدودی احتمال سقط و یا مرده‌زایی افزایش می‌یابد.
ب) تاثیر بارداری بر روی بیماری‌های التهابی روده در صورتی كه بیمار مبتلا به بیماری‌های التهابی روده در زمان آغاز بارداری در دوره عدم فعالیت بیماری خود باشد، بارداری باعث فعال شدن بیماری نخواهد شد و میزان فعال شدن بیماری در این افراد با زنان غیر باردار مبتلا به بیماری تفارت عمده‌ای ندارد.
معمولا در صورتی كه بیماری در زنان حامله مبتلا عود كند، زمان آن در بیماران مبتلا به كرون در سه ماهه اول بارداری و بعد از زایمان و در بیماران مبتلا به كولیت زخمی در سه ماهه دوم بارداری می‌باشد.
تشخیص بیماری‌های التهابی روده نیازمند گرفتن یك تاریخچه دقیق توسط پزشك می‌باشد در این تاریخچه پزشك باید در مورد علائم بیماری، زمان شروع آنها، شرایط تشدید كننده یا تخفیف دهنده بیماری و سابقه فامیلی بیماری از بیمار سوال نماید.
بیشتر بخوانید:
نحوه نشستن در دوران بارداری
توجه: چون عمده‌ترین علامت بیماری اسهال می‌باشد. پزشك باید در مورد تمام علل و عوامل دیگری كه ایجاد اسهال می‌كنند بررسی كند. شایع‌ترین علت ایجاد اسهال بیماری‌های عفونی هستند لذا پزشك باید در مورد مسائلی كه احتمال ایجاد اسهال عفونی را برای وی مطرح می‌سازند از جمله:
مصرف غذاهایی كه احتمال آلوده بودن آنها وجود دارد.
مصرف آنتی‌بیوتیك
سفر به مناطقی كه اسهال عفونی در آنها شایع است.
ابتلا همزمان چند فرد در خانواده به اسهال
سوال نماید و آزمایش مدفوع برای تشخیص احتمال عفونی بودن اسهال درخواست نماید.
زمانی كه احتمال دخالت عوامل عفونی در ایجاد اسهال رد شد، باید بیمار كولونوسكوپی یا سیمگوئیدوسكوپی شود. چون كولونوسكوپی روش تشخیصی است كه برای تشخیص و پیگیری وضعیت این بیماران به صورت مكرر مورد استفاده قرار می‌گیرد، در مورد آن به صورت كامل‌تر توضیح داده می‌شود.
عوامل تشدید كننده علائم بیماری
حاملگی: حاملگی موجب فعال شدن مجدد بیماری در خانم‌های حامله نمی‌شود ولی در صورتی كه در هنگام حاملگی بیمار دچار عود و شعله‌وری بیماری باشد، در طول
دوره حاملگی در اینحالت باقی می‌ماند و به سختی بهبود می‌یابد.
در حدود 50 درصد موارد حاملگی باعث تشدید علائم بیماری می‌شود لذا در صورت خاموش بودن بیماری حاملگی اشكالی ندارد ولی اگر بیماری از نوع شدید و فعال باشد به بیماران توصیه می‌شود كه حامله نشوند.
تغذیه: ارتباط خاصی بین گروههای خاصی از مواد غذایی و تشدید علائم بیماری‌های التهابی روده مشاهده نشده است اما در هر فرد بیماری ممكن است دسته‌ای از غذاها باعث بهبود یا بدتر شدن علائم شوند كه باید خود بیمار به تجربه این غذاها را مشخص نماید و غذاهایی را مصرف كند كه باعث تشدید علائم در او نمی‌شوند در بعضی از بیماران عدم وجود آنزیمی به نام لاكتوز در روده كه مسئول تجزیه شیر و فرآورده‌های لبنی می‌باشد باعث می‌شود در صورت مصرف این فرآورده‌ها، درد، نفخ، دل‌پیچه و اسهال شدید ایجاد شود. كمبود این آنزیم ارتباط با بیماری فرد ندارد و مساله‌ای است كه درصدی از افراد عادی جامعه هم دیده می‌شود و این امر باید از علائم بیماری اصلی تفكیك شود.
داروها: همانطور كه قبلا ذكر شد دسته‌ای از داروها مانند مسكن‌هایی چون ایبوبروفن، دیكلوفناك و... كه از آنها به عنوان داروهای ضد التهاب غیر كورتونی نام برده می‌شود ممكن است باعث تشدید علائم بالینی گردند.
بیماران مبتلا به بیماری‌های التهابی روده باید در صورت نیاز به مصرف داروهایی برای مسائل غیر از این بیماری حتما پزشك متخصص گوارشی را كه زیر نظر او هستند در جریان قرار دهند و مصرف این داروها را با توصیه او انجام دهند.
باید در مورد این نكته تاكید كرد كه كولیت زخمی و بیماری كرون هر دو بیماری‌های هستند كه سیر مزمن دارند یعنی فرد مبتلا به این بیماری‌ها سالیان دراز (و چه بسا تا آخر عمر) علائم آنها را همراه خواهد داشت و در طول این سالیان بیماری ممكن است بارها عود و فروكش كند اگرچه با درمان صحیح و مناسب علائم بیماری مدت‌های طولانی خاموش می‌ماند.
لذا بیمار و اطرافیان وی باید این مسئله را مورد توجه قرار دهند كه باید مدت‌های درازی با مسائل مربوط به این عارضه روبرو باشند و خود را با آن تطبیق دهند قابل ذكر است در صورت درمان صحیح و مناسب، طول عمر این بیماران تفاوتی با افراد معمولی ندارد و كارآیی این افراد نیز در حد افراد معمولی جامعه است.
