بررسی علل تغييرات فشارخون در مادران باردار
پره اكلاپسی از اواخر تریمستر دوم و عمدتا در تریمستر سوم بروز می‌كند كه علایم آن شامل: فشارخون بالا، دفع پروتئین در ادرار است. اولین علامتی كه مادران خودشان متوجه می‌شوند ورم است كه عموما ورم پاتولوژیك در دست‌ها و صورت بروز می‌كند. گاهی نیز بیماران از ورم پاها شكایت دارند. در صورتی كه ورم فقط در پاها باشد طبیعی تلقی می‌شود كه به دلیل فشار رحم بر اندام‌های تحتانی است.
چگونگی تشخیص ورم پاتولوژیك در پره اكلاپسی:
با توجه به اینكه ورم پاتولوژیك، عمدتا در صورت و دست‌هاست، معمولا از خانم باردار سوال می‌شود آیا انگشتری كه به دست دارد تنگ شده است یا خیر؟
بیمار ورم صورت خود را این‌گونه ابراز می‌كند: «امروز صبح كه خودم را در آینه نگاه كردم صورتم پف‌آلودتر از روزهای قبل بود».
به هر حال افزایش فشارخون مادر، ورم پاتولوژیك و دفع پروتئین مراحلی است كه تشخیص پره اكلاپسی را محرز می‌كند.
نحوه برخورد با بیمار پره‌اكلاپسی چگونه است؟
اگر فشارخون مادر در حد 150-100 __ 140-90 باشد، پره اكلاپسی خفیف تلقی می‌شود كه باید بیمار مدتی تحت نظر گرفته و در بخش بستری شود تا در روزهای متوالی افزایش فشارخون او دقیقا مطالعه شود و همچنین وضعیت دفع پروتئین از ادرار مورد بررسی قرار گیرد.
در صورتی كه بیمار طی چند روز علامتی پیدا نكند فشارخون در حد 150-100 __ 140-90 بماند و پروتئینی در حد حداكثر یك مثبت باشد، مادر تا آخر بارداری تحت نظر قرار می‌گیرد.
برای بررسی سلامت جنین از سونوگرافی و تست‌های بررسی سلامت جنین مانند بیوفیزیكال پروفایل و NST استفاده می‌شود و تا 39-38 هفتگی برای پایان بارداری صبر می‌كنیم (به این مادران حداكثر تا 40 هفته فرصت می‌دهیم) بیمارانی كه به پره‌اكلاپسی خفیف دچار هستند در صورتی كه تا این مدت دچار دردهای زایمانی شدند، اقدام دیگری لازم نیست ولی بیش از 40 هفته به آنها فرصت نمی‌دهیم و پس از این مدت القای زایمانی انجام می‌گیرد.
چنانچه فشارخون بیماری كه در بخش بستری است از حد گفته شده بالاتر رود، پروتئین در ادرار بیش از 2 مثبت (++)، یا حجم ادرار 24 ساعته كمتر از 500 سی‌سی و یا مقدار دفع پروتئین در 24 ساعت بیش از 2 گرم باشد، پره‌اكلاپسی شدید تلقی می‌شود.
دچار شدن به سردرد، یا در داپی‌گاستر (درد فوقانی ناحیه شكم) نشانه بدتر شدن حال مادر است، در این شرایط، در هر سنی از بارداری به حاملگی خاتمه می‌دهیم.
در طول مدت بستری بررسی‌های آزمایشگاهی لازم صورت می‌گیرد كه شامل آزمایشات كبدی، آزمایش كم خونی و اندازه‌گیری پلاكت می‌باشد. افت پلاكت به میزان كمتر از 150 هزار یا افزایش آنزیم‌های كبدی، پره‌اكلاپسی شدید تلقی می‌شود و با بروز علایمی نظیر سردرد، تاری دید، یا درد اپی‌گاستر به بارداری خاتمه می‌دهیم.
در سندرم HELLP، كه یكی از انواع پره‌اكلاپسی است، بیمار علامتی از همولیز پیدا می‌كند، آنزیم‌های كبدی یا میزان پلاكت‌ها بالا رفته به كمتر از 100 هزار می‌رسد. در این سندرم ممكن است فشارخون خیلی بالا نبوده و در حد 130-90 باشد ولی به دلیل كاهش تعداد پلاكت، افزایش آنزیم‌های كبدی یا علائمی از همولیز، در این سندرم حتما باید به حاملگی خاتمه داد.
تشخیص افتراقی
كبد چرب حاملگی، كلستاز حاملگی، هپاتیت ویروسی، سندروم HELLP، و پره اكلاپسی شدید از عوامل مرگ و میر در دوران بارداری می‌باشند.
هپاتیت ویروسی:
در این نوع سطح آنزیم‌های كبدی ممكن است تا حد 3000 افزایش یابد و بیلی‌روبین هم به 30 برسد. در این حالت كبد درگیری بیشتری دارد. كه با آزمایش سرولوژیك به تشخیص نزدیك می‌شویم. هپاتیت ویروسی معمولا در تریمستر اول و دوم پیش می‌آید و تشخیص با انجام تست‌های سرولوژیك صورت می‌گیرد.
مقایسه نوسانات فاكتورهای آزمایشگاهی (سندرم HELLP و پره اكلاپسی)
در این مورد آنزیم‌های كبدی زیاد بالا نمی‌رود و ممكن است بین 500-50 تغییر كند، ولی علایم اختصاصی این بیماری افت پلاكت به كمتر از 150 هزار است و بخصوص در HELLP و پره اكلاپسی شدید تعداد پلاكت می‌تواند به زیر 100 هزار كاهش یابد.
عمدتا در پره‌اكلاپسی و سندرم HELLP افزایش فشارخون از علایم هشداردهنده است؛ در حالی كه در هپاتیت ویروسی افزایش فشارخون وجود ندارد و فقط آنزیم‌های كبدی افزایش می‌یابد.
در سندرم HELLP و پره‌اكلاپس شدید پروتئینوری از علائم مشخصه این دو بیماری است.
البته در سندرم HELLP فشارخون زیاد بالا نمی‌رود و ممكن است 90-130 باشد، ولی ترومبوسیتوپنی شدید و افزایش آنزیم‌های كبدی از علایم هشداردهنده است.
كلستاز حاملگی معمولا در تریمستر سوم بروز می‌كند و رنگ پوست زرد می‌شود همچنین ممكن است افزایش آنزیم‌های كبدی وجود داشته باشد، ولی بین 2000-500 متغیر است.
در كلستاز حاملگی به دلیل افزایش بیلی‌روبین. بیمار از خارش شدید شكایت دارد.
كبد چرب حاملگی:
آمار مرگ و میر در مبتلایان به این بیماری بسیار بالاست. این بیماری زیاد شایع نیست انسیدانس بیماری از 1 در 7000 تا 1 در 16 هزار متغیر است. علایم تیپیك این بیماری هایپوگلایسمی مادر است كه در تریمستر سوم بروز می‌كند.
درمان
در تمامی موارد فوق، درمان، خاتمه بارداری است؛ بجز هپاتیت ویروسی كه فقط باید هپاتیت درمان شود و نیازی به ختم حاملگی نیست. در كلستاز حاملگی، كبد چرب حاملگی، سندرم HELLP و پره اكلاپسی پس از ختم بارداری علایم آزمایشگاهی بهتر می‌شود، ترومبوسیتوپنی از بین می‌رود، آنزیم‌های كبدی و فشارخون مادر نیز به حد نرمال می‌رسد و در مجموع وضعیت مادر ظرف مدت 48-24 بهبود می‌یابد.
گفتنی است این بحث در پانل سمینار پیشگیری از مرگ مادر مطرح شد
