دكتر لادن سیفی؛ متخصص زنان و زایمان
تغییرات هورمونی در حاملگی بلافاصله پس از حامله شدن شروع و در طول حاملگی ادامه دارد. عمده این تغییرات در چند هفته پس از زایمان برطرف و در خانم‌های شیرده تبدیل به تغییرات هورمونی در شیردهی می‌گردد. منشاء این تغییرات هورمونی:
در هیپوتالاموس، هیپوفیز و تخمدان مادر در آندومتر حاملگی (دسیدوآ) جفت و پرده جنین اعضای جنینی (مثلا فوق كلیه جنین) می‌باشد.
اولین تغییر كلینیكی هورمونی به صورت قطع قاعدگی رخ می‌دهد و اولین تغییر آزمایشگاهی هورمونی ایجاد هورمون جفتی در خون و مثبت شدن آزمایش حاملگی است.
پروژسترون
هورمونی است كه از جسم زرد تخمدان ترشح می‌شود و این ترشح در دو ماهه اول حاملگی عامل مهمی در نگهداری و عدم سقط جنین است تا زمانی كه این مسئولیت به جفت كه حالا به بلوغ رسیده واگذار شود. 1- پروژسترون سیستم ایمنی مادر را مهار كرده و از دفع جنین به عنوان یك موجود خارجی جلوگیری می‌كند.
2- اثر آرام‌كنندگی روی عضلات رحم دارد و از انقباض رحمی و بیرون راندن جنین جلوگیری می‌كند. اثر شل‌كنندگی پروژسترون روی قسمت‌های دیگر بدن زن حامله هم ودیده می‌شود؛ مثلا فعالیت روده‌ها رحم می‌كند و خانم حامله مستعد یبوست می‌شود. همچنین روی عضلات صاف دیواره رگ‌ها اثر گذاشته و اتساع عروقی می‌دهد كه یكی از علل كند شدن حركات خون به ویژه در اندام‌های تحتانی و پاها است و زن حامله را مستعد لخته شدن خون در رگ‌ها می‌كند كه عارضه بسیار خطرناكی است.
هورمون محرك رنگدانه (M.G.H)
كه از قسمت میانی هیپوفیز ترشح می‌شود، میزان ترشح آن در حاملگی بالا می‌رود و باعث تیره شدن نوك و هاله پستان‌ها، خط ناف و حتی لكه‌های حاملگی در صورت می‌شود.
ریلاكسین (Relaxin)
هورمونی است پپتیدی از خانواده انسولین كه از جسم زرد تخمدان- دسید وای حاملگی و جفت ترشح می‌شود. اتساع عروقی می‌دهد. انقباضات رحمی را كم می‌كند. روی مفاصل اثر شل‌كنندگی دارد و با شل كردن مفاصل لگنی موجب فراهم شدن شرایط برای زایمان طبیعی می‌شود.
هورمون پرولاكتین
از هیپوفیز مادر ترشح شده روی غدد پستانی تاثیر می‌گذارد و آنها را برای شیردهی آماده می‌كند و در دوران شیردهی بالا می‌ماند. ترشح كورتیزون در حاملگی افزایش می‌یابد. هورمون‌های كورتیكوسترون كه از مادر و غدد فوق كلیه جنین ترشح می‌شود، در تنظیم رشد و بلوغ اعضای جنین، مثلا ریه‌های جنینی تاثیر بسزایی دارند.
تستوسترون
غلظت هورمون مردانه در حاملگی به طور پیشرونده افزایش می‌یابد. در حاملگی به دلیل بالا بودن استروژن و پروژسترون و پرولاكتین ترشح هورمون‌های گنادوترپین‌های هیپوتالاموسی مهار می‌شوند و خانم حامله دیگر تخمك‌گذاری و قاعدگی ندارد. بعضی از خانم‌ها در دوران حاملگی دچار خونریزی‌هایی از جفت یا دهانه رحم می‌شوند كه تصور می‌كنند هم حامله‌اند و هم پریود می‌شوند؛ در حالی كه چنین نیست و اگر خانمی در حاملگی خونریزی داشته باشد، بیماری است (مثلا بیماری تهدید به سقط) و حتما باید پیگیری شود.
جفت علاوه بر فعالیت هورمونی، فعالیت ضد انعقادی هم دارد كه این خود از عواملی است كه از لخته شدن خون در عروق جفتی و آندومتر حاملگی جلوگیری كرده و مانع سقط جنین می‌شود. تغییرات هورمونی در حاملگی مبحثی بسیار وسیع است كه در اینجا جهت اطلاع خوانندگان توضیحات مختصری به آن داده شده است.
