دکتر سمیرا اسماعیلی - روانشناس بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : بسیاری از افراد در جامعه برای کاهش آسیب‌های ناشی از طلاق در یافتن راهی برای جلوگیری از آن تلاش می‌کنند، اما برای طلاق‌هایی که اتفاق می‌افتد نیز باید فکر کرد تا آثار مخرب آن کاهش یابد، بنابراین لازم است در صورت تصمیم به طلاق، از آسیب‌های آن آگاهی داشته و راه‌های برخورد با آنها را بدانید. طلاق پدیده‌ای اجتماعی است که این روز‌ها به شدت در حال گسترش است. دلایل طلاق بسیار گسترده‌اند، اما زیربنای همه آنها، نداشتن شناخت مناسب زن و شوهر از هم، عدم درک متقابل و ضعف در مهارت‌های زندگی زناشویی است، اما گاهی زوجین به مرحله‌ای می‌رسند که جز طلاق راهی نمی‌ماند. به طور کلی زنان بعد از طلاق نسبت به مردان اندوه بیشتری را احساس می‌کنند. به دلیل ابعاد فرهنگی و اجتماعی جامعه ما، این اثرات برای زنان ایرانی شدت بیشتری دارد، البته نمی‌توان منکر آسیب‌های طلاق بر مردان و فرزندان شد.
بیشتر بخوانید:
طلاق در کمین افرادی با ۵ ویژگی
آسیب‌هایی که به زنان بعد از طلاق وارد می‌شود
سردرگمی و نداشتن تصوری روشن از آینده، بیشترین ترس را برای زنان بعد از طلاق ایجاد می‌کند. نگاه جامعه به زن مطلقه بسیار بدتر از مردی است که طلاق گرفته است. برچسب زن مطلقه، منشأ بسیاری از مشکلات زندگی برای خانم می‌شود.
در ادامه برخی از چالش‌های زنان بعد از طلاق را بررسی می‌کنیم:
عدم پذیرش خانواده از آثار طلاق بر زنان: گاهی اوقات خانواده زن، به دلیل قبح مسئله طلاق، به دخترشان اجازه این کار را نمی‌دهند و حتی تهدید می‌کنند که در صورت طلاق پذیرای او نخواهند بود. این مسئله به دلایل مختلفی مثل عدم توانایی تأمین هزینه‌های دخترشان و احتمالاً فرزندان او یا ترس از آبرو مانع از برگشت دخترشان به خانه می‌شوند. این مسئله می‌تواند عواقب بسیار بدی برای زن داشته باشد و زندگی آنها را به خطر بیندازد.
مشکلات روحی: احساس گناه، افسردگی و اضطراب شایع‌ترین مشکلات روانشناختی زنان بعد از طلاق است. زنان بعد از طلاق ممکن است خود را دلیل شکست خوردن ازدواج و از هم پاشیدن خانواده بدانند. این مسئله در صورتی که زنان شروع کننده طلاق باشند یا پای فرزندی در میان باشد، شدیدتر می‌شود، اما در هر حالتی وجود دارد.
زنان رویاهای خود را در ازدواج دنبال می‌کنند و طلاق برای آنها احساس شدید ناامیدی به همراه خواهد آورد. اینکه دیگر زندگی آنها قابل پیش‌بینی نیست، هدف‌هایی که داشتند برای آنها بی‌معنی شده است؛ همه این‌ها باعث ایجاد علائم افسردگی‌های طولانی مدت در زنان می‌شود.
بیشتر بخوانید:
پیشگیری بهترین راه کاهش طلاق
مشکلات مالی زنان بعد از طلاق: در جامعه ما اکثر زنان خانه دار، از نظر مالی به همسرشان وابسته‌اند. بر اساس نگاه جامعه سنتی، وظیفه تأمین هزینه‌های زندگی بر عهده مرد است و پس از طلاق، زنانی که شغل یا مهارتی ندارند، در تأمین هزینه‌های خود به مشکل بر می‌خورند. مخصوصاً اگر سرپرست فرزند خود باشند و خانواده حمایت گری نیز نداشته باشند.
نیازهای عاطفی، جنسی و ازدواج مجدد: معمولاً زنان بعد از طلاق به دلیل آسیب‌هایی که دیده‌اند، توانایی اعتماد به مرد دیگری را ندارند، اما به دلیل تنهایی و مشکلات زندگی حتی ممکن است به ارتباط با مردی که اصلاً شرایط مناسبی ندارد، راضی باشند. نگاه جامعه به زنی که طلاق گرفته، باعث می‌شود که مردانی که شرایط مشابهی مثل او دارند به او درخواست ازدواج دهند، حتی اگر زن در سنین پایین جدا شده باشد.
ممکن است زنانی که پشتیبانی مالی یا عاطفی ندارند، برای تأمین نیازهای عاطفی و جنسی خود، تن به ازدواج مجدد یا حتی ازدواج‌های موقت و ازدواج سفید دهند. چون این ازدواج‌ها ثبات ندارد، می‌تواند آسیب‌های مجددی برای زن و حتی جامعه داشته باشد.
امنیت اجتماعی: متاسفانه به دلیل فقر فرهنگی و محدودیت‌های هنجاری در جامعه ما، زنانی که طلاق گرفته‌اند مدام در معرض پیشنهادات بی‌شرمانه و ناجوانمردانه قرار می‌گیرند. ممکن است برای انتخاب شغل، اجاره منزل و شروع یک رابطه جدید به مشکل بر بخورند. این مسائل بسیار برای زن دردناک است و نیاز است که در صورت عدم حمایت خانواده یا حمایت مشروط آنها، حتماً با مراکز حمایتی و روانشناس در ارتباط باشند.
احساس عدم امنیت: آینده نامعلوم و از بین رفتن حس امنیت زن، باعث تجربه فشار بیشتر می‌شود، مخصوصاً وقتی از نظر مالی به شوهرشان وابسته باشند. در این حالت اضطراب شدید و نگرانی از آینده خود و فرزندشان به آنها فشار وارد می‌کند. تمام این مشکلات روحی، باعث تأثیر بر وضعیت جسمی زن شده و ممکن است ابتلا به بیماری‌های جسمانی را در پی داشته باشد.
بیشتر بخوانید:
طلاق به دلیل نداشتن رابطه زناشویی
مشکلات مرتبط با فرزندان: مادران بعد از طلاق نگرانی‌های بسیاری در مورد آینده فرزندان و چگونگی تربیت آنها بدون پدر دارند. تنش‌ها و فشارهایی که متوجه زنان قبل، بعد و در فرآیند طلاق می‌شود، عملکرد آنها را برای ایفای نقش والد تحت تأثیر قرار می‌دهد. بزرگ شدن فرزندان بدون پدر تعارضات و چالش‌های بسیاری را برای مادر به همراه دارد. علاوه بر آن برخی ازمردانی که سرپرستی فرزندان را بر عهده دارند، اجازه دیدار مادر با فرزندش را نمی‌دهند؛ این موضوع فشار روانی زیادی را برای مادر به همراه دارد.
وظیفه جامعه در مقابل زنان بعد از طلاق چیست؟
مهم‌ترین عامل کمک کننده به زنان مطلقه تغییر نگاه مردان و جامعه است. به هر دلیلی، خیلی از مردان به زنان مطلقه به عنوان برطرف کننده نیازهای جنسی خود نگاه می‌کنند که می‌توانند به راحتی و بدون هیچ محدودیتی با آنها رابطه بر قرار کنند. زنان هم به دلیل نیازهای خود گاهی به این درخواست‌ها تن می‌دهند و آسیب مجددی را متحمل می‌شوند. حتی گاهی خود خانم‌ها نسبت به زنان مطلقه نگاه منفی دارند و آنها را مخرب زندگی‌های خود و آسیب‌های اجتماعی قلمداد می‌کنند.
در انتخاب شغل یا اجاره منزل، نیاز است که جامعه نسبت به آنها تساهل بیشتری به خرج دهد و با درک موضوع، شرایط مناسب‌تری برای این زنان آسیب دیده فراهم کنند. وجود یک منبع حمایتی از زنانی که به تازگی از زندگی مشترک خارج شدند بسیار در این زمینه مهم است.
بیشتر بخوانید:
آیا شما طلاق عاطفی گرفته اید؟
اثرات مثبت و کمک کننده به ترمیم آسیب‌های طلاق
زنان بعد از طلاق، اول از همه به همراهی یک متخصص برای برطرف شدن آسیب‌های روحی و چالش‌های پیش رو نیاز دارد. برای کاهش آسیب‌های طلاق در وهله دوم زن باید قبل از طلاق، تلاش کند از مقداری استقلال مالی برخوردار باشد، تا بتواند بعد از طلاق به آن تکیه کند، البته در این زمینه در کشور ما مسئله مهریه مطرح است، اما به دلیل شرایط بحرانی اقتصادی، معمولاً به شکل منطقی و عادلانه توسط مرد قابل پرداخت نیست. برخی دیگر از عواملی که به زندگی پس از طلاق کمک می‌کند:
1- آزادی و کاهش آثار طلاق بر زنان: جدای از تأثیرات منفی طلاق روی یک زن، اگر او بدون خشونت و توافقی از زندگی خارج شود در بلند مدت ممکن است شادتر باشد. اگر زن در چارچوب سختگیرانه و محدود همسر خود گرفتار شده باشد، می‌تواند در زندگی خود آزادانه‌تر تصمیم بگیرد و برای پیشرفت خود با آرامش بیشتری تصمیم گیری کند، البته هنوز ممکن است به کمک‌های حرفه‌ای و تخصصی برای جلوگیری از تصمیمات اشتباه نیاز داشته باشد.
2- فعالیت‌های اجتماعی برای کاهش آسیب‌های وارده به زنان بعد از طلاق: پدیده‌ای که می‌تواند به زن برای پذیرش طلاق کمک کند، فعالیت‌های اجتماعی و گروهی است. فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ورزشی یا حتی خدمات خیرخواهانه و بشر دوستانه به زندگی جدید آنها معنا می‌دهد و کمک می‌کند تا احساس گناه و بی‌ارزشی آنها بعد از طلاق از بین برود و احساس مفید بودن کنند.
3- گسترش شغل و یا مهارت: سیاری از زنان شاغل یا متخصص بعد از طلاق، به شدت در کار خود پیشرفت می‌کنند. به این دلیل که زن در دوران ازدواج، بیشتر درگیر مسائل خانه یا فرزندان بوده، حالا این فرصت را دارد که با آرامش خاطر به علایق و مهارت‌های خود بپردازد. شما می‌توانید برای کاهش آسیب‌های طلاق بر خود و یا فرزندانتان از مشاوره طلاق بهره بگیرید. همچنین مشاوره خانواده زنان را برای بهبود زندگی خود بدون همسر و حل تعارضات موجود یاری می‌دهد.
