زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

جایگاه خانواده
هدف اساسى دین اسلام، تربیت انسان‏ها و تامین سعادت بشر در تمام ابعاد وجودی، در تمام مراحل زندگى است. پیامبران الهى به ویژه پیامبر اسلام‏(ص)، براى این هدف مقدس مبعوث شده و در این راه نهایت‏ سعى خود را مبذول نموده‏ اند و در انجام این ماموریت،‏ به نیازها، ویژگى‏ها و علایق فطرى بشر به عنوان یك اصل مسلم توجه فراوان داشتند. به همین جهت دستورات تربیتى اسلام و فرهنگ حیات بخش اهل بیت‏( ع )، دقیقا در راستاى پرورش فطرى انسان‏ها،تدوین شده است. خداوند متعال براى تربیت افراد بشر، كانون پر مهر خانواده را بهترین محیط تربیتى انسان قرار دادهاست. در این مقاله به بررسى راههاى تقویت عواطف اعضاى خانواده، در پرتو سیره و سخنان اهل بیت‏(ع) مى‌‏پردازیم.
راههاى تقویت عواطف در خانواده
1 - گفت وگوهاى محبت ‏آمیز:
یكى از راه‌هاى استحكام بنیان خانواده، توجه به ارتباط كلامى است. سخنان عاطفى و بهره‌‌گیرى از كلمات دلنشین و خطاب‏هاى شایسته و محبت‏آمیز،مخاطب را جذب مى‏كند. خواسته یا ناخواسته از گوینده راضى شده،و در دلش نوعى احساس محبت نسبت‏ به او ایجاد مى‏شود.
اگر در خانواده‏اى مرد یا زنی با عبارات زیبا و دلپذیر همسرش را صدا كند، علاوه بر این كه به فرزندان چگونه سخن گفتن را مى‏آموزد، در قلب او جایگاه ویژه‏اى خواهد یافت. امیرمؤمنان (ع ) مى‏فرماید: «اجملوا فى الخطاب تسمعوا جمیل الجواب(1)،زیبا سخن بگویید تا سخن زیبا بشنوید.»
خطاب‏هاى ملاطفت‏آمیز و دلربا، روح را نوازش داده و همسر را تحت تاثیر قرار مى‏دهد. بعضى از عبارات، آن قدر زیبا هستندكه هرگز تا آخرعمر فراموش نمى‌‏شوند.
رسول گرامى اسلام (ص) با توجه به این نكته فرمودند: «قول الرجل للمراة انى احبك لا یذهب من قلبها ابدا.(2)مردى كه به زنش بگوید: من ترا دوست دارم، [اثر این سخن] هرگز از دل زن بیرون نمى‌‏رود.» اساسا مرد و زن مسلمان باید زبان خویش را به سخن نیك عادت دهند، زیرا انسان فطرتا از عبارت‏هاى جذاب و پرمهر استقبال مى‏كند و نسبت‏ به انسان‏هاى نیكو سخن، در دل احساس محبت مى‏نماید.
2 - صدا كردن با بهترین نام:
صدا كردن همسر با نامى كه بیشتر دوست دارد، در ایجاد انس و الفت در میان زوجین تاثیر به سزایى خواهد داشت. پیامبر گرامى اسلام(ص)توصیه فرموده‌اند كه براى افزایش مهر و صفا در میان مسلمانان، همدیگر را با نام زیبا و محترمانه صدا بزنند: «ثلاث یضفین ود المرء لاخیه المسلم یلقاه بالبشر اذا لقیه و یوسع له فى المجلس اذا جلس الیه و یدعوه باحب الاسماء الیه؛ (6)سه چیز دوستى و محبت‏ بین دو مسلمان را افزایش داده [و صفا و صمیمیت را در میان آن‏ها تقویت مى‏كند.] 1. هنگام ملاقات، با خوشرویى و چهره‏اى گشاده برخورد كند. 2. اگر مى‏خواهد در كنار او بنشیند برایش جا باز كند. 3. به بهترین نامى كه دوست دارد او را صدا بزند.»
3 - سلام كردن به همدیگر:
طبق آموزش‏هاى اسلام، سلام كردن با صداى رسا و واضح و با آهنگى عاطفى و جذاب موجب تقویت روابط بین زن و شوهر خواهد شد. سلام با لحنى عاطفى، كینه‏ها را از بین برده، روحیه را تقویت كرده و دل‏ها را به هم نزدیك مى‏نماید. سلام دادن به جمع خانواده و به ویژه زن و شوهر به یكدیگر، نشاط آور و فرح ‏بخش است.
امام صادق علیه السلام فرمود: «یسلم الرجل اذا دخل على اهله(3)؛ وقتى شوهر به خانه وارد مى‏شود، باید به اعضاى خانواده (به ویژه همسرش) سلام كند.»
4 - اظهار علاقه و ابراز محبت :
زوج جوانى كه با هم پیمان زناشویى مى‏بندند، معمولا بر مبناى علاقه درونى و عشق پاكى است كه به یكدیگر دارند. اما آنچه كه در اسلام تاكید شده، بنیان خانواده را تقویت مى‏كند و محبت و الفت را میان زوج جوان افزایش مى‏دهد، اظهار و ابراز آن است.
امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: «اذا احببت رجلا فاخبره بذلك فانه اثبت للمودة بینكما;(4)هرگاه شخصى را دوست داشتى، دوستى خود را به او اعلام كن، زیرا این عمل انس و الفت را بین شما پایدارتر مى‏كند.»
5 - دلجویى، استقبال، بدرقه:
خانواده برای انسان كانون آرامش و راحتي است.مردى كه بیرون از منزل با انواع مشكلات درگیر است و با ناملایمات فراوانى برخورد مى‏كند، دوست دارد هنگام برگشت ‏به خانه كسى از او دلجوئى كند، حرف دلش را بشنود و با سخنان آرام بخش خود، مرهم دردهاى انباشته دل او باشد. دلش مى‏خواهد هنگامى كه در منزل را باز مى‏كند، كسى با چهره‏اى گشاده، لبى خندان و لحنى عاطفى از او استقبال نموده و آنچه را كه در دست دارد، با تكریم از او تحویل بگیرد و این فرد جز همسر صالح و مهربان او فرد دیگرى نخواهد بود. در این صورت چنین زنى از دوستان خدا بوده و پاداش بزرگى خواهد داشت. مردى به محضر رسول خدا صلى الله علیه وآله آمده و عرضه داشت: «یا رسول‏الله! من همسرى دارم كه هرگاه وارد خانه شوم به استقبالم مى‏آید و چون مى‏خواهم از منزل بیرون روم مرا بدرقه مى‏كند. هر گاه مرا اندوهگین ببیند مى‏گوید: چه چیز تو را اندوهگین كرده؟ اگر براى مخارج زندگى‏ات ناراحتى، مطمئن باش كه دیگرى (خداوند) عهده‌‏دار آن است و اگر براى آخرت [و گرفتارى‏هاى قبر و قیامت] غصه مى‏خورى، خداوند اندوهت را زیاد كند. (و باید چنین باشى.) رسول خدا(ص)فرمودند: خداوند [در روى زمین] كارگزارانى دارد و این زن یكى از آن‏ها است. براى او نصف پاداش شهید مى‏باشد.»
على(‏ع ) در مورد بانوى بانوان و همسر نمونه تاریخ مى‏فرماید: «به خدا سوگند بعد از ازدواج با فاطمه‏(س) بر او خشمگین نشدم و او را به كارى مجبور نكردم . و او مرا ناراحت نكرد و هیچگاه با من مخالفت ننمود، وقتی به او نگاه مى‏كردم تمام غم و اندوه‏هاى دلم برطرف مى‏شد.»
6 - همدلى در انتخاب نوع غذا:
هماهنگى و همدلى در انتخاب نوع غذا از جمله عواملى است كه ارتباط زن و شوهر را تقویت كرده و بنیان خانواده را استحكام مى‏بخشد. اگر زوجین در مساله غذا و خوراك تفاهم داشته باشند و شرایط همدیگر را مراعات كنند، بسیارى از مشكلات و اختلافات خانواده‏ها حل مى‏شود. اگر مرد غذایى را دوست دارد وانتظار دارد كه در منزلش تهیه شود، مى‏تواند علاوه بر این كه لوازم مورد نیاز را تهیه مى‏كند، همسر خویش را از آن آگاه سازد. ولى اگر براى او فرقى نمى‏كند، كه معمولا هم شوهران مسلمان و متعهد چنین اند و در مورد غذاى روزانه خویش سخت‏گیرى و موشكافى نمى‏كنند، در این صورت از غذاى تهیه شده استفاده كرده و با كمال متانت و بزرگوارى از همسر هنرمند خویش قدردانى و تشكر مى‏نماید و با بهانه‏هاى مختلف زحمات وى را نادیده نمى‏گیرد. رسول اكرم (ص) فرمود: «المؤمن یاكل بشهوة عیاله والمنافق یاكل اهله بشهوته؛ (7)انسان با ایمان، مطابق میل و خواسته عیالش غذا مى‏خورد و خانواده انسان منافق، مطابق میل و خواسته وى غذا مى‏خورند.»
در سیره و روش(ص) آمده است كه آن حضرت هیچگاه در مورد انتخاب نوع غذا سختگیرى نمى‏كرد و با خانواده‏اش همراه مى‏شد: «رسول خدا(ص)از هر نوع غذا مى‏خوردند و غذایى كه خداوند برایش حلال نموده بود، به همراه خانواده و خدمتگزارشان تناول مى‏كردند.»
در جای دیگرپیامبرخدا(ص)فرمودند: «خیر نسائكم الطیبة الطعام؛ بهترین زنان شما زنى است كه غذاى پاكیزه و دلپسند درست كند.»
7 - فراهم نمودن مخارج خانواده:
مردبه عنوان مدیر خانواده، مسؤولیت فراهم كردن وسائل مورد نیاز از قبیل خوراک و پوشاک و... اعضاى خانواده را عهده دارد. در این مورد اگر مردان با ایمان وظیفه خویش را در مورد به دست آوردن روزى حلال و پاكیزه به خوبى‏انجام دهند، مقامی بس بلند، در پیشگاه خداوند متعال كسب خواهند نمود.
امام باقر(ع ) فرمودند: «من طلب الرزق فى الدنیا استعفافا عن الناس و سعیا على اهله و تعطفا على جاره لقى الله عزوجل یوم القیامة و وجهه مثل القمر لیلة البدر؛ (10)هر كس در دنیا به دنبال روزى حلال برود،به قصد این كه نیازمند و محتاج دیگران نباشد و مخارج زن و فرزندش را تامین نماید و به همسایه‏ها [و همنوعان مستمند خود] یارى رساند، چنین فردى در روز قیامت ‏با سیمایى [نورانى] مانند ماه شب چهارده با خداوند ملاقات خواهد كرد.» و امام صادق‏(ع ) نیز فرمودند: «الكاد على عیاله من حلال كالمجاهد فى سبیل‏الله؛ (11)مرد تلاشگرى كه براى تهیه روزى حلال و مشروع براى خانواده‏اش مى‏كوشد، مانند مجاهدى است كه در راه خدا جهاد مى‏كند.» امام رضا علیه السلام نیز فرمودند: «كسى كه از فضل و عنایت پروردگار به دنبال روزى حلال مى‏رود به اندازه‏اى كه مخارج خانواده خود را تامین كند، از رزمنده‏اى كه در راه خداوند متعال جهاد مى‏كند پاداش افزونترى دارد.»
8 - هدیه دادن به همسر:
احترام به شخصیت افراد، در وجود آنان عشق و محبت مى‏آفریند. هدیه دادن نوعى احترام به طرف مقابل محسوب مى‏شود و انسانى كه هدیه را مى‏گیرد بى‏اختیار و از روى فطرت خدادادى خویش، مهر و محبت هدیه دهنده را در دل خود جاى مى‏دهد. این نكته در روابط زناشویى از اهمیت‏خاصى برخوردار است و عامل مهمى در ایجاد انس و الفت و هم گرایى نسبت ‏به زن و مرد به شمار مى‏رود.