به راستي كاش ميشد دوباره دوران درس و كلاس را تجربه و نگاه گرم و پرمهر معلم را لمس كرد. اما حال كه نميشود به آن دوران بازگشت، ميتوان در روزهايي مثل روز معلم، ياد و خاطرات روزهاي درس و مدرسه را مرور و در روز معلم يادي از معلمان دلسوز خود كرد. روز معلم يادآور خاطره شهادت معلم فرزانه و استاد انديشمند، آيتالله شهيد مرتضي مطهري است و بايد از اين معلم بزرگ به عنوان الگوي تعهد، مسؤوليت، انديشه و عمل ياد نمود و بزرگداشت مقام معلم در چنين روزي، سنتي پسنديده و يادماني نيكوست. هرچند عنوان معلمي خود افتخاري بزرگ و شرافتي عظيم است كه جوامع انساني رشد، تعالي، حركت و پويايي خود را در مسير كشف حقايق زندگي مرهون آنها هستند و ما در طول تاريخ هرگز از وجودشان بينياز نبوده و نخواهيم بود، اما آنچه به شغل معلمي نوعي تقدس و جايگاهي خاص ميبخشد، شور، شوق و عشقي است كه اگر كسي فاقد هركدام از آنها باشد، يقيناً نميتواند آن طور كه بايد اين مسؤوليت بزرگ را به انجام رساند.
در تعابير ديني ما خداوند بزرگ رسولان خود را نيز عهدهدار امر تعليم و تربيت بشر معرفي ميكند و انبياء نيز در انجام اين مأموريت خود را مخلق به اخلاق الهي ساخته و پيش از دريافت مسؤوليت، آمادگيهاي لازم را براي اداي آن كسب كردهاند و به آنچه لازمه اين امر مهم بوده است دست يافتهاند؛ چرا كه اين مأموريت و مسؤوليت جز با استقامت و پايداري، دانش روزافزون، طهارت و صفاي دل و توانايي جسمي و روحي به انجام نميرسد؛ چنان كه پيامبر بزرگ اسلام دعوتش را با كلام و كتاب و خواندن و معلمي آغاز كرد و با تعليم كلام «رحمان» هادي و آموزگارمان شد و فرمود: «خير الدنيا و الاخره مع العلم» تا دريابيم «سعادت دنيا و آخرت تنها در سايه علم و معرفت ميسر ميشود» و تمام سيهروزيهاي بشر به سبب جهل و ناداني اوست. اين معلم است كه با تحمل زحمت و در كمال صبر و شكيبايي نور علم و ايمان را در عمق جان آدميان ميتاباند و با تعليم و تربيت صحيح، سعادت دنيا و آخرت را به ارمغان ميآورد.
امام محمد غزالي ميگويد: «همان سان كه بيمار از طبيب خود فرمان ميبرد، شاگردان نيز بايد اندرزها و رهنمودهاي معلمان را به گوش جان بپذيرند و عمل كنند و همواره احترام معلمان و والدين را نگه دارند.»
به هر حال نام و نشان معلمي خود به تنهايي گوياي همه آن چيزي است كه تعقل و تفكر را به همراه دارد و معلمان فكور كه خود در انديشيدن تبحر دارند، شاگردان را نيز به انديشيدن سوق ميدهند.
اما آنچه بايد بيش از هرچيز مورد توجه اين خوبان باشد، آن است كه اولاً راهنماي خوبي براي شاگردانشان باشند و آنان را در انديشيدن ياري دهند و دوماً محتواي تفكر خويش را غنا بخشند و جهتي سازنده در تفكر خود و شاگردانشان به وجود آورند؛ چرا كه آنچه باعث رشد انديشه آدمي ميشود و عقل او را جلا ميبخشد، علم و تجربه است كه معلمان عزيز با آموختن علم به شاگردان، به بالندگي تفكر آنان كمك شاياني ميكنند و موجب درخشش انديشه آنها ميشوند. امام صادق(ع) در اينباره ميفرمايد: «هركه علم و دانش آموزد و به كار بندد و آن را براي خداي تعالي تعليم دهد، در ملكوت آسمانها بزرگش خوانند و گويند براي خدا ياد گرفت، براي خدا عمل كرد و براي خدا تعليم داد.» همچنين در روايتهايي فراوان از جايگاه معلمان و تعليمدهندگان سخنان بيشماري گفته شده است؛ لذا معلمان بايد به جايگاه معنوي خويش آگاه باشند و در اين راستا وظايفي را كه بر عهده دارند، به درستي انجام دهند؛ چرا كه وقتي خداوند بزرگ به فرشتگانش دستور ميدهد فردي را كه در حال فراگيري دانش است بر روي بال خود بنشانند و اين اندازه برايش ارزش قايل است، پس معلمي كه آموزشدهنده اوست، نزد خداوند جايگاه و مرتبهاي والاتر دارد.
در همين رابطه در حديثي از پيامبر اسلام آمده است: «بخشندهترين شما بعد از من كسي است كه علم بياموزد و سپس آن را به ديگران تعليم دهد.» و همچنين فرمودند: «علما وارث پيغمبرانند»؛ زيرا پيامبران در دنيا درهمي به ارث نگذاشتند؛ ولي ارث آنها علم بود و هركه از آن برگرفت، بهره فراواني برد. اين است كه به دفعات ارج و قرب معلم در تعاليم اسلامي مورد توجه قرار گرفته و در اين رابطه سخنان و احاديث بيشماري عنوان شده است. همان طور كه مهمترين وظيفه پيامبران الهي تعليم و تربيت انسانها بوده است، به همين دليل و در همه حال و در طول تاريخ نيز تا به امروز، يكي از مسائل مهم در زندگي انسانها موضوع تعليم و تربيت توسط معلمان دلسوز و فرهيختهاي بوده كه اين نقش مهم را بر عهده داشتهاند.
معلم است كه ميگويد: «كساني كه كودكان را تربيت ميكنند، بايد همانند افرادي كه آنان را بار ميآورند، مورد احترام قرار گيرند؛ زيرا آنها هنر بهتر زيستن را به كودكان ميآموزند.» به همين دليل به عقيده متخصصان آموزش و تعليم و تربيت، با وجود همه پيشرفتهاي جديد، اين معلم است كه با چگونگي عملكرد، خود امر يادگيري را نتيجهبخش و سودمند ميكند و با آموزش و ياددهي خود، به افراد جان دوبارهاي ميبخشد؛ به شكلي كه تا امروز هيچ ابزار و تكنيكي نتوانسته است جاي او را بگيرد.
به همين بهانه در سالروز شهادت استاد مطهري، اين اسوه علم و ايمان، روز معلم را گرامي ميداريم و از خداوند بزرگ ميخواهيم كه همه ما را قدرشناس معلمان و والدين دلسوز و گرانقدرمان گرداند؛ چرا كه همه آنها در جايگاه خود ميكوشند تا چگونه زيستن را به ما بياموزند.