صلهرحم از دو واژه صله و رحم تشکیل شده است که معنای لغوی صله از ماده «وصل» به معنای پیوستن بوده و پیوند کردن دو چیز را میگویند. معنای لغوی رحم، زهدان به معنی جای کودک در شکم مادر را گویند.
واژه رحم، در صلهرحم استعاره برای قرابت و خویشاوندی است. چرا که آنها از یک رحم متولد شدهاند و مراد از رحم یعنی نسبت شناخته شده بین آن دو وجود داشته باشد هرچند نسبت دوری با هم داشته باشند. معنای اصطلاحی صلهرحم، اتحاد خویشاوندان و اقوام و دیدار خویشاوندان است.
صلهرحم؛ سفارش اکید پیامبر اعظم(ص)
در اهمیت صلهرحم همین بس که پیامبر اکرم(ص)، همه انسانها را به صلهرحم سفارش کرده است؛ هرچند که در این مسیر سختیهای فراوانی ببیند و راهشان از یکدیگر بسیار دور باشد. همچنین صلهرحم را بخشی از دین دانسته و فرمودهاند که هرکس آن را بجا نیاورد دین او ناقص است. جابر از حضرت باقر(ع) روایت کرده که رسول خدا(ص) فرمودهاند: «به حاضر و غایب امتم و به کسانی که در پشت مردان و رحم زنان هستند (آنهایی که هنوز به دنیا نیامدهاند) تا روز قیامت سفارش میکنم که صلهرحم را به جا آورند، اگرچه راهشان به سوی همدیگر یک سال فاصله داشته باشد؛ زیرا صلهرحم از دین است».
ثواب صلهرحم
یکی از افتخارات بزرگ برای انسان این است که شهید از دنیا برود و هر کس در طول زندگانی خویش یک بار ميتواند شهید شود و حال آنکه ثواب شخصی که صلهرحم را به جا میآورد علاوه بر اجر صد شهید، ثوابهای دیگری نیز شامل حال او میشود. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: «هرکس به سوی خویشاوندانش با جان و مالش قدم بردارد تا صلهرحم را به جا آورد، خداوند عزوجل به وی اجر صد شهید عطا میکند و برای هر قدمی که بر میدارد خداوند چهل هزار حسنه مینویسد و چهل هزار گناه از وی پاک میکند و چهل هزار درجه بالا میبرد و گویا خداوند را در حال صبر، صد سال عبادت کرده که عبادتش پذیرفته شده است».
صلهرحم حتی با یک سلام
این تفکر که صلهرحم حتماً باید با غذا همراه باشد- اگر نباشد آبروریزی است- کاملا اشتباه است. دین مقدس اسلام دایره صلهرحم را خیلی وسیعتر و سادهتر از اینها به ما بیان کرده است. مخصوصاً امروزه که با یک تلفن کردن یا فرستادن پیامک از حال همدیگر ميتوانیم آگاه شویم.
امام صادق(ع) میفرمایند: «همانا صلهرحم و نیکی کردن، حساب را آسان ساخته، از گناه نگاه میدارد. پس صلهرحم کرده، به برادرانتان نیکی کنید، اگرچه به سلامی نیکو و جواب سلام دادن باشد».
در جایی دیگر میفرمایند: «صلهرحم کن، اگرچه با شربت آبی باشد».
این روایت شریف، ساده برگزار کردن صلهرحم را به ما سفارش میکند. زيرا هر چه دید و بازدیدها سادهتر و بدون تشریفات باشد همان اندازه میهمانیها بیشتر میشود و صفا و صمیمیت را به ارمغان میآورد.
آثار صلهرحم
1- زیاد شدن عمر انسان: یکی از فواید دنیوی صلهرحم این است که خداوند به خاطر این کار، عمر انسان را زیاد میکند و دچار مرگ ناگهانی نمیشود. از محمد عبیدا... روایت شده که حضرت رضا(ع) میفرمایند: «مردی از عمرش 3 سال مانده بود. وی صلهرحم به جا ميآورد و خداوند آن را به سی سال تبدیل میکند که خداوند بر همه چيز تواناست».
2- دفع بلا و زیاد شدن دارایی: اگر بخواهیم از بلاهای فردی و اجتماعی در امان باشیم و در تیر رس انواع بلاها قرار نگیریم، یکی از بهترین راهها همان صلهرحم است. حضرت امام باقر(ع) میفرمایند: «صلهرحم اعمال را پاک، اموال را بسیار، بلاها را برطرف میکند و حساب را آسان کرده و اجل را عقب میاندازد».
3- نیکویی اخلاق و پاکی جان: صلهرحم باعث از بین رفتن کینهها میگردد. چرا که از نزدیک همدیگر را میبینیم و حس میکنیم و با هم رابطه برقرار میکنیم و این ارتباط، رفتارمان را نیکو جلوه میدهد و در سخن گفتنهاست که گرههای سوءظن و کینه باز میشود و جایش را صفا و صمیمیت پر میکند. حضرت امام صادق(ع) میفرمایند: «صلهرحم اخلاق را نیکو، دست را بخشنده، جان را پاکیزه، روزی را افزون کرده و اجل را عقب میاندازد».
4- مرگ نیکو و راحتی حساب: اگر انسان بخواهد با نیکویی و خوبی از دنیا برود یکی از راههایش صلهرحم است. چراکه صلهرحم انسان را از انواع بد مردن و دچار شدن به انواع بیماریهای خطرناک و مرگ ناگهانی نجات میدهد و باعث میشود تا انسان در آخرت هم حسابش راحت باشد.
امام صادق(ع) میفرمایند: «صلهرحم، حسابرسی را در قیامت آسان میکند و انسان را از بد مردن باز میدارد».
آداب صلهرحم
1- سلام دادن: اولین و مهمترین آداب دید و بازدید، سلام دادن است. چرا که سلام یکی از نامهای خداوند متعال است و با سلام کردن رحمت الهی نازل میشود.
حضرت رسول اکرم(ص) میفرمایند: «هرگاه به هم برخوردید با سلام کردن و دست دادن دیدار کنید و چون جدا شدید، با آمرزشخواهی از هم جدا شوید».
2- دست دادن: دین مقدس اسلام سفارش کرده است وقتی که همدیگر را ملاقات می کنید دست بدهید زیرا تاریکی کینه را از بین میبرد و باعث آمرزش گناهان میشود. حضرت رسول اکرم(ص) میفرمایند: «با یکدیگر دست دهید؛ زیرا دست دادن کینه و کدورت را از بین میبرد».
لازم بذکر است که دست دادن با کسانی که محرم هستند سفارش شده و در دید و بازدیدها و مهمانیها با کسانی که نامحرم هستند، نباید دست داد هرچند که از خویشاوندان باشند. چرا که مورد نهی شارع مقدس قرار گرفته است.
3- معانقه: معانقه غیر از روبوسی است و شارع مقدس ما را به این موضوع سفارش کرده است. امام باقر(ع) میفرمایند: «هرگاه هر مؤمنی برای دیدن برادر خود برود، خداوند برای هرگامی که بر میدارد یک ثواب مینویسد و یک گناه از او پاک و یک درجه بالا برده میشود و چون در خانهاش را بکوبد، درهای آسمان به رویش گشوده و چون باهم دست دهند و معانقه کنند (یکدیگر را در آغوش بگیرند) خدا رویش را به آنها کند.»
قهر با فامیل ممنوع
بنای اسلام بر اساس مهر و محبت است. لذا شارع مقدس به ما این اجازه را نداده که با خویشاوندان خود قطع رابطه کنیم هر چند آنها با ما سنگین رفتار کنند.
عبدا... سنان میگوید به حضرت صادق(ع) عرض کردم: من پسر عمویی دارم که هرچه با او میپیوندم، از من میبرد. تصمیم گرفتهام که اگر بار دیگر از من ببرد من هم از او ببرم. آیا شما اجازه میفرمایید؟ حضرت فرمودند: «اگر تو با او بپیوندی و او از تو ببرد، خداوند با هر دو شما خواهد پیوست ولی اگر تو از او ببری و او از تو ببرد، خداوند از هر دوی شما خواهد برید».
پیامدهای قطع رابطه
1- لعنت پیامبر(ص): شقاوت از این بیشتر که پیامبر مهربانی ها کسی را لعن کند و کسی که مورد لعن پیامبر واقع شود قطعاً از رحمت الهی بینصیب خواهد ماند. رسول اکرم(ص) میفرمایند: «ملعون است، ملعون است کسی که قطع رحم کند»
2- خشم خداوند: فردی محضر پیامبر اکرم(ص) آمد و پرسید: مبغوضترین عملها نزد خداوند کدام است؟ حضرت فرمود: «مشرک بودن به خداوند». آن مرد پرسید: بعد از آن کدام عمل است؟ حضرت جواب دادند: «کسی که با خویشاوندن خویش قطع رابطه کند...».
این روایت هشدار بزرگی است برای کسانی که با خویشاوندانش قطع رابطه کردند.
3- احساس نکردن بوی بهشت: هرکس قطع رحم کند علاوه بر آنکه داخل بهشت نمیشود، حتی بویش را نیز احساس نمیکند و این یکی از بزرگترین خطرهاست که انسان را تهدید میکند.
امام صادق(ع) میفرمایند: «خداوند بهشت را آفرید، آنگاه آن را پاکیزه کرد و بویش را معطر کرد و همانا بوی بهشت از فاصله دو هزار سال به مشام میرسد و کسی عاق والدین و قاطع رحم باشد، بوی بهشت را احساس نمیکند».
منبع: تبيان