واژه عید در اصل از فعل عاد(عود) یعود اشتقاق یافته است. معانى مختلفى براى آن ذكر كردهاند، از جمله: «خوى گرفته»، «هر چه باز آید، از اندوه و بیمارى و غم و اندیشه و مانند آن»، «روز فراهم آمدن قوم»، «هر روز كه در آن، انجمن یا تذكار فضیلتمند یا حادثه بزرگى باشد»، گویند از آن رو به این نام خوانده شده است كه هر سال شادىنوینى باز آرد.
ابن منظور چنین میگوید كه برخي معتقدند، اصل واژه عید از «عادة» است، زیرا آنان (قوم)، بر جمع آمدن در آن روز، عادت كردهاند.
به گفته ازهرى، عید در نزد عرب، زمانى است كه در آن شادىها یا اندوهها، باز مىگردد و تكرار مىشود. ابن اعرابى آن را منحصر به شادىها دانسته است.
واژه عید تنها یك بار در قرآن به كار رفته است:
ا...مَّ رَبَّنا اَنزِل عَلَینا مائِدَةَ منَ السَّماء تَکون لنا عیداً لاوَّلنا وآخرنا و آیة ً منک...(سورة مائده/ آیه 114) در تفسیر نمونه ذیل این آیه گفته شده است: «عید در لغت، از ماده عود به معنى بازگشت است، لذا به روزهایى كه مشكلات از قوم و جمعیتى برطرف مىشود و بازگشت به پیروزیها و راحتىهاى نخستین مىكند عید گفته مىشود، دراعیاد اسلامى به مناسبت اینكه در پرتو اطاعت یك ماه مبارك رمضان و یا انجام فریضه بزرگ حج، صفا و پاكى فطرى نخستین به روح و جان بازمىگردد و آلودگىهای خلاف فطرت از میان مىرود، عید گفته شده است و از آنجا كه روز نزول مائده روز بازگشت به پیروزى و پاكى و ایمان به خدا بوده است، حضرت مسیح(ع) آن را عید نامیده است؛ همانطور كه در روایات وارد شده، نزول مائده در روز یكشنبه بود و شاید یكى از علل احترام روز یكشنبه در نظر مسیحیان نیز همین بوده است. اگرچه در روایتى كه از على(ع) نقل شده مىخوانیم «و كل یوم لایعصى ا... فیه فهو یوم، عید هر روز كه در آن معصیت خدا نشود روز عید است» نیز اشاره به همین موضوع است، زیرا روز ترك گناه، روز پیروزى و پاكى و بازگشت به فطرت نخستین است.»
در روایات معصومین(ع) نیز بارها به این موضوع اشاره شده است، چنان كه گذشت، امیرالمومنین على(ع) فرمودهاند هر روزى كه در آن معصیت و گناه نشود، روز عید است.
از سوید بن غفله نقل شده است كه گفت: در روز عید بر امیرالمؤمنین على(ع) وارد شدم و دیدم كه نزد او نان گندم و خطیفه (خوراکی از آرد و شیر) و ملبنة (غذا یا حلوایی که با شیر تهیه میشود) است. پس به آن حضرت عرض كردم روز عید و خطیفه؟!
پس از آن حضرت فرمود: «انما هذا عید من غفرله»، این عید كسى است كه آمرزیده شده است.
همچنين در یكى از اعیاد، آن حضرت فرمود: «انما هو عید لمن قبل ا... صیامه، و شكر قیامه، و كل یوم لا یعصى ا... فیه فهو یوم عید»، «امروز تنها عید كسى است كه خداوند روزهاش را پذیرفته و عبادتش را سپاس گزارده است، هر روز كه خداوند مورد نافرمانى قرار نگیرد، عید راستین است».
در روایات اسلامى براى اعیاد، به ویژه اعیاد مذهبى از جمله عید فطر، آداب و رسوم خاصي از جانب معصومین توصیه شده است.
«زینوا اعیادكم بالتكبیر» عیدهاى خودتان را با تكبیر زینت بخشید.
«زینوا العیدین بالتهلیل و التكبیر و التحمید و التقدیس»؛ عید فطر و قربان را با گفتن ذكر لا اله الا ا...، ا... اكبر، الحمد... و سبحان ا...، زینت بخشید.
عید، زمان نو شدن و پاک شدن از گناهان است و نوروز زنده شدن و برپاشدن دوباره هستی ...
نوروزتان سرشار از طراوت و شادکامی
منبع: تبيان