زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

رويش دوباره گياهان، رستاخيز طبيعت و «ديد و بازديد» ازجمله مواردی است كه در آيات الهی قرآن و روايات اسلام تأكيد فراوانی به آن شده است. در حقيقت اين موارد راز ماندگاری نوروز در فرهنگ اسلام است.
«نوروز» نخستين روز از نخستين ماه خورشيدی است كه ايرانيان آن را گرامی می‌دارند و آيينی است كهن كه گرچه طی هزاران سال، دگرگون  يافته‌ اما هرگز از ميان نرفته و از سوی اقوام و مذاهب مختلفی كه در سرزمين ايران حضور پيدا كرده‌‌اند، مهر تأييد خورده است. بدين‌سان امروزه، نوروز از نمادهای بزرگ و وحدت‌بخش ملت ايران، با همه‌ تكثرهای قومی، مذهبی، فرهنگی و زبانی است.
در تاريخ نيز در اين‌باره آمده است، از زمانی كه دين زرتشت در ايران رونق يافت، نوروز هم جنبه‌ مذهبی به خود گرفت، زيرا توجه به فرايض دينی لزوم دقت در اوقات را سبب شد؛ يعنی روزی كه پايان اعمال مذهبی سال گذشته و آغاز فرايض سال نو را مشخص می‌كرد.
از طرفی، نوروز به عنوان اولين روز سال دينی زرتشتيان هم مطرح شده و در جامعه زرتشتی ايران قبل از اسلام، هم‌ميهنان ما در اين روز به نيايش می‌پرداختند كه در اوستا و يشت‌ها، نيايش‌های مربوط به اين ايام نوروزی را می‌خوانيم.
در اين‌باره همچنين در كتب تاريخی دوران اسلام آمده است، كه با ورود اسلام به سرزمين ايران، انتظار می‌رفت نوروز ديگر به دست فراموشی سپرده شود اما برعكس، چنان‌كه تاريخ گواهی می‌دهد نوروز نه تنها در دوره اسلامی حياتی تازه يافت، بلكه با ارزش‌های اسلامی وفق داده شد و مورد حمايت مسلمين نيز قرار گرفت.
امروزه نيز نوروز، تنها عيدی است كه زرتشتيان و مسلمانان ايرانی تقريباً به طور يكنواخت به استقبال آن می‌روند. آنان با نيايش‌های اوستايی و مسلمانان ايراني با ادعيه‌های اسلامی و تلاوت آياتی از قرآن، حلول سال نو را گرامی می‌دارند.
در نگاهی جامع‌تر، كلمه‌ «نوروز» به‌عنوان يكی از اعياد ايرانيان از گذشته‌های دور تا هم‌اكنون در سرزمين ايران و در قلمرو فرهنگی ايران از جايگاه ويژه‌ای برخوردار بوده است، رستاخيز طبيعت نيز با اين عيد باستانی همراه می‌شود و به شكرانه‌ روز نو و فصل آغاز زندگی، سنت‌های ستوده اين ايام جاری می‌شود.
اگر بخواهيم از نگاه قرآن به آيين نوروز بنگريم، نخستين چيزی كه به چشم می‌آيد، مسأله بهار و رويش دوباره گياهان و رستاخيز طبيعت است كه شايد اين از مهم‌ترين عناصر جشن بهار و نوروز و در نگاه ايرانيان فرهنگی باشد. نوروز آغاز رستاخيز طبيعت است و با ورود خورشيد به اعتدال بهاری زمستان سرد مرگ‌بار از دامن كوه و دشت كوچ می‌كند و طبيعت زندگی نوينی را آغاز می‌كند و آنچه تا پيش از اين مرده و مرده‌نما بود زندگی را از سر می‌گيرد كه اين مسأله مانند رستاخيز انسان است. بنابراين؛ يكی از علل ماندگاری سنت نوروز را بايد در «ارزشی» دانست، كه قرآن به مسئله بهار و رستاخيز طبيعت و رستاخيز انسانی می‌دهد.
از علل ديگر ماندگاری نوروز می‌توان به مساله «ديد و بازديد» آن اشاره كرد كه در آيات الهی قرآن و روايات اسلام تأكيد فراوانی به آن شده و شامل ديدار از اقوام، دوستان و نزديكان و دوركردن غصه‌ها و كدورت‌ها و جايگزينى شادى‌ها به جان آنها است.
امام صادق(ع) در اين‌باره فرموده‌اند: «پيوند با خويشان، شهر را آباد مى‌سازد و بر عمرها مى‌افزايد هرچند انجام دهنده‌ آن از نيكان نباشد».
همچنين پيامبر اكرم(ص) مى‌فرمايند: «صله رحم كنيد هر چند به اندازه يك سلام كردن باشد».
ازطرفی، اگر چه بر طبق روايات اسلامى صله رحم باعث نيكو شدن اخلاق، رشد سخاوت و پاكى و سلامت روح شده و قطع آن، عمر را كوتاه مى‌كند اما نكته‌ای كه بايد قابل توجه قرار بگيرد، دورى از چشم و هم‌چشمى و تجملات است و هم اكنون كه مردم از نظر اقتصادى در شرايط چندان خوب و مساعدى به سر نمى‌برند، بايد با دورى از اسراف و تجمل‌گرایى و بر اساس آموزه‌های قرآنی به رشد اين سنت در ميان مردم كمك كنيم.
با تمام اين تفاسير، هر چند كه احترام به عيد نوروز تنها به مذهب شيعه منحصر نيست، اما اين موضوع چنان در ميان شيعيان فراگير است كه حتی رواياتی از امامان شيعه در بزرگداشت نوروز نقل شده است.
برای مثال، علامه مجلسی در كتاب «السماء ‌و العالم»، از امام صادق‌(ع) حديثی را بدين مضمون نقل می‌كند: «در آغاز فروردين، آدم آفريده شد و آن روز فرخنده‌ای است برای طلب حاجت‌ها و برآورده شدن آرزوها، ديدار پادشاهان، كسب دانش، زناشويی، مسافرت و داد و ستد. در آن روز خجسته بيماران بهبودی می‌يابند و نوزادان به آسانی زاده می‌شوند و روزی‌ها فراوان می‌شود.»
مجلسی، همچنين حديث ديگری را درباره نوروز نقل می‌كند كه منتسب به امام كاظم(ع) است و آن اينكه، « اين روز، بسيار كهن است، در نوروز خداوند از بندگان پيمان گرفت تا او را پرستش كنند و برای او شريك قائل نشوند و به آيين فرستادگان‌شان درآيند و دستورشان را بپذيرند و آن را اجرا كنند و آن نخستين روزی است كه آفتاب بدميد و بادهای باردهنده بوزيد و گل‌های روی زمين پديد آمد و هم جبرئيل بر پيامبر نازل شد و نيز روزی است كه ابراهيم(ع) بت‌ها را شكست و هم پيامبر علی(ع) را بر دوش خود گرفت تا بت‌های قريش را از خانه كعبه بينداخت، در همين روز حضرت محمد(ص)، على(ع) را بر دوش خود حمل كرد تا بت‏هاى قريش را سرنگون كند».
از ديگر مناقب اين روز كه در روايات اسلامی بسيار از آن ياد شده اين است كه؛ «در چنين روزى حضرت مهدی(ع) ظهور مى‌كنند و ما انتظار فرج آن حضرت را در چنين روزى داريم و ديگر اينكه نوروز از ما و شيعيان ماست. نوروز براى مسافرت خوب و براى زراعت و طلب حوايج ‏بسيار نيكوست، عقد نكاح و ازدواج در چنين روزى بسيار شايسته است».
البته؛ با وجود تمامی اين ترسيمات كه در ظاهر، بخش اعظمی از سنن عيد نوروز را وابسته به اسلام می‌داند، اين موضوع مانع از آن نشد كه پيروان ساير مذاهب در بزرگداشت آن كمتر از ايرانيان مسلمان اهتمام ورزند.
روز عيد، روز بازگشت به خدا و قرب پروردگار است و ما با غسل و روزه و نماز خود را از آلودگى‌هاى ظاهرى و باطنى پاك مى‌كنيم تا اجازه ورود به محضر حضرت دوست را بيابيم زيرا تا زماني كه انسان به گناه آلوده باشد و دل را از هوى، هوس، كبر، غرور، حسادت و رذايل اخلاقى مطهر نكند، نمى‌تواند دلش را محل و جايگاه محبت و عشق به خدا قرار دهد و مسلماً آن روز برايش عيد نيست؛ و ازياد نبريم كه به فرموده ائمه اطهار(ع)، «عيد، روزى است كه در آن معصيت انجام ندهيم و كسى را نيازاريم».