مسجدالنبی پس از مسجد قبا دومین مسجد ساخته شده توسط حضرت محمد(ص) است، در ابتدا طول مسجدالنبی 50 متر و عرض آن 49 متر بود.
مسجدالنبی در قلب شهر مدینه منوره در عربستان واقع شده است که 597 متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد. این مسجد پس از مسجد قبا دومین مسجدی است که توسط رسول خدا(ص) بنا شد که گفته میشود بنای آن 7 ماه یا یک سال به طول انجامید.
در ابتدا طول مسجدالنبی 50 متر و عرض آن 49 متر بود و قبله به سوی بیتالمقدس قرار داشت. ستونهای این مسجد از تنه درخت خرما بود و سه در، در آن وجود داشت.
مساجدی که پیامبر(ص) آن را بنا میکرد، سقف نداشت و هنگامی که باران میآمد و یا سیل و یا آفتاب شدیدالحراره در عربستان میتابید نمازگزاران در امان نبودند. اما پیامبر(ص) همیشه توصیه میکرد مساجد باید بیسقف باشند. این مسجد در ابتدا مفروش نبود، اما بعدها با حصیر مفروش شد. این مسجد اولین بنایی بود که حضرت محمد(ص) پس از فتح خیبر به توسعه آن اقدام کرد و از آنجایی که گرمای شدید مؤمنان را آزار میداد، دستور ساخت سقف از گل و سنگ از سوی پیامبر اکرم(ص) صادر شد.
توسعه و آبادانی مسجدالنبی
پس از پیامبر اکرم(ص) خلفای راشدین یکی پس از دیگری به گسترش و آبادانی مسجدالنبی اقدام کردند و علاوه بر مساحت درونی و بیرونی، درهایی به آن افزودند و جدیدترین تزئینات معاصر خود را در این مسجد به کار میبردند و بر زیباییها و جلوههای تزئینی آن میافزودند.
اما با توجه به همه گستردگیهایی که طی سالهای متمادی پس از پیغمبر(ص) انجام شد، بیشترین توسعه مسجدالنبی از سال 1405 آغاز شد که بهطور کامل تعمیر و بهبود یافت و مساحت آن از 165 هزار و 500 مترمربع که 257 هزار نمازگزار در آن میتوانستند به اقامه نماز بپردازند، طی طرحی به 400 هزار و 500 متر مربع با گنجایش 650 هزار نمازگزار رسید.
اینک این حرم دارای 81 در و 27 قبه متحرک در سطح است که به طرز زیبا و به شکل دایره بوده و وزن هرکدام به 80 تن میرسد. دستگاههای برقرسانی جدید ايستگاههای پستی و تهویه هوا نیز در این محوطه مشاهده میشود.
وجود ایستگاههای اتومبیل که به منظور حمل و نقل زائران تعبیه شده، مساحتی در حدود 390 هزار مترمربع را به خود اختصاص داده که 4 هزار و 500 اتومبیل میتوانند در آن رفت و آمد کنند.
علاوه بر اینها تلویزیونهای ثابت و متحرک به همراه دستگاههای حساس هشداردهنده و شبکههای تلفنی نیز به منظور آسایش و راحتی زائران در این محوطه تعبیه شده است.
درون مسجدالنبی
فضای داخلی مسجدالنبی تزئینات زیبایی دارد، زمین مسجد با سنگ مرمر و سنگ قرمز مفروش شده است. مسجدالنبی ستونهای متعدد و چند محراب دارد که سه محراب شناخته شده آن محراب نبوی، دیگری محراب عثمانی و سوم محراب سلیمانی است که همه آنها با طلا پوشیده شدهاند.
در حال حاضر مسجدالنبی با توسعههای مکرری که انجام شده، تمام اطراف آن به مصلای بزرگی تبدیل شده و حتی در چند سال اخیر بازارها و مغازههای اطراف مسجد تخریب و به مسجد اضافه شد.
منارههای مسجد
در زمان پیغمبر، مسجد مناره نداشت و بلال، مؤذن حضرت بر فراز یک بلندی که در خانهای کنار مسجد بود اذان میگفت ولی بعدا برای مسجد در زمان ولیدبن عبدالملک مناره ساخته شد که تا زمان ملک عبدالعزیز، 5 مناره داشت که هر کدام 70 متر ارتفاع دارد.
در توسعههای اخیر، منارههای دیگری ساخته شده است که اکنون مسجد 10 مناره با ارتفاع 92 متر است.
موزه مسجدالنبی
موزه و نمایشگاه عکسهایی از مراحل ساخت و تکمیل بارگاه نورانی پیامبر گرامی اسلام(ص) در زیر زمین محوطه بیرونی مسجدالنبی قرار دارد. در این موزه عکسهایی از سالهای ابتدایی مسجد و مراحل ساخت و تکمیل آن به نمایش در آمده است.
همچنین در این موزه فیلمی از تمامی مراحل ساخت و تکمیل، تأسیسات، امکانات و بخشهای مختلف مسجدالنبی موجود است. از دیگر موارد موجود در این موزه میتوان به ماکتهایی از موقعیت کلی مسجدالنبی نیز اشاره کرد.
در محل موزه مسجدالنبی نقشه داخل، ستونها، قفلها، درهای قدیمی خانه کعبه و روکش فلزی محافظ سنگ حجرالاسود به همراه عکسهایی از شهر قدیمی مدینه، دستنوشتههایی از نامههای پیامبر گرامی اسلام(ص) به پادشاهان و خلفای ممالک و دستنوشته حضرت محمد(ص) که به عنوان مهر و امضاء ایشان مورد استفاده قرار میگرفت، وجود دارد.