از آنجائيكه آب عامل اصلي اطفاء حريق به شمار ميرود و براي اطفاء اكثر آتش سوزیها از اين سيال استفاده ميگردد. لذا در این نوشتار به چند خصوصيات آب اشاره ميگردد:
1-آب تركيب بسيار پايداري از مولكولهاي اكسيژن و هيدروژن ميباشد بطوري كه در اثر حرارت 2000 درجه سانتيگراد تجزيه ميشود و زماني كه به بخار تبديل ميشود انبساط حجمي پيدا كرده و 1700 مرتبه حجم پيدا ميكند.
2-اين سيال قدرت خنك كنندگي مناسبي را دارد بطوريكه قدرت خنك كنندگي آن نسبت به آتش بيشتر بوده و در يك وزن مساوي 5/6 برابر بيشتر از گاز co2 خنك كنندگي دارد .
3- اين سيال از قدرت نفوذ كافي برخوردار ميباشد. به طوری که دور آتش های عمق سوز تا حدودي نفوذ كرده و باعث اطفاء ميگردد.
4- خاصيت حلاليت آب (حل كردن مواد در آن) زياد است و بعضي از مواد مانند الكل در آن حل ميشود براي اطفاء اين دسته از مواد استفاده از آب بيشتر جهت رقيق كردن آن توصيه ميشود.
5- اين سيال رساناي خوبي براي جريان برق بوده و هادي جريان الكتريسيته به شمار ميرود.
آب مورد نياز جهت مصرف آتش نشاني
اصولاً آب مورد نياز جهت اطفاء تابعي از جمعيت و بافت منطقه و نوع كاربريهای؛ تجارتي، مسكوني، صنعتي و توليدي بوده و تعيين آن يك حداقل خواهد بود.
حداقل آب مورد نياز براي خاموش كردن آتش عبارت است مقدار گذر حجمي آب لازم دريافتي، به منظور خاموش كردن آتش در يك منطقه از بدو شروع با توجه به يك احتمال پر دامنه. تجربه نشان داده است كه يك حداقل آب براي تعداد آتشسوزيها عبارت است از 4 آتش سوزي در يك محدوده مورد نظر.
هر يك از چهار منطقه آتش سوزي مي بايستي حداقل داراي يك شير آتش نشاني جهت اخذ Gpm 178 و حداكثر Gpm 300-250 بوده باشد.
در طبقه بندي و تدوين قواعد آبرساني عمومي بوسيله هيئت ملي بيمه گذاران آتشسوزي (National Boardof Fire under Writers) ميزان آب مورد نياز جهت اطفاء حريق نسبت به جمعيت و شرايط ساختماني منطقه تعيين و تخمين زده شده است. حداقل فشار در يك شير آتشنشاني جهت خاموش كردن آتش بايستي Psi 30 باشد و بوسيله موتور پمپهاي متحرك و پمپ ماشين ها قابل افزايش باشد.
فشار آب در شبكه آبرساني
فشار يكي از نكات مهم در محاسبات وطراحي شبكه هاي آب شهري بوده و مقدار آن بايد به نحوي باشد كه در هنگام استفاده در اطفاء آتشسوزي، احتياجات لازم را برطرف نمايد.
ضمن اينكه اين فشار نبايد به اندازهاي باشد كه باعث شكستن و تركيدن لوله و همچنين نشت آب گردد.
فشار مجاز در لوله ها حداقل Psi 25 و حداكثرPsi 120
فشار متوسط و منطقي در لولههاي آب عموماً بايستي بين Psi 60 و Psi 70 باشد.
براي مناطق صنعتي و تجاري و واحدهای صنعتی و كارخانجات فشار Psi 68 .
در مناطق مسكوني فشار Psi 40 و Psi 50 مناسب است .
اصولاً بايد در مناطقي كه شير آتش نشاني نصب باشد فشار داخل شبكه در حدود
Psi80-60 مورد نظر قرار بگيرد .
قطر لوله هاي اصلي كه شير آتش نشاني بر آن سوار است بعلت سرعت زياد در لوله ها كمتر از 100 ميلي ليتر مجاز نخواهد بود.
سرعت مجاز در لوله هاي شبكه
سرعت ايده آل در لوله هاي شبكه آب شهري 3 الي 5 فوت در ثانيه كه يك سرعت متوسط و اقتصادي است.
در صورت استفاده از شيرهاي آتش نشاني حداكثر سرعت مجاز در لوله ها تا قطر 500 ميلي متر برابر s/m 3 باشد.
حداكثر سرعت مجاز در لوله ها تا قطر 500 ميليمتر بدون استفاده از شير آتشنشاني
S/M 5/2 باید باشد.
حداقل سرعت در لولههاي شبكه با قطر نامشخص s/m 3/0 مجاز خواهد بود.
بهترين سرعت
الف: سرعت براي لولههاي با قطر80 الي 500 ميلي متر در حدود 8/0 الي 2/0 متر بر ثانيه ايده آل است.
ب: سرعت براي لولههاي با قطر 500 الي 1000 مبلي متر در حدود 2/1 الي 75/1 متر بر ثانيه ايده آل است.
محل نصب و فاصله شيرها
محل و نصب شيرها حتماً بايستي با كار كارشناسي و با نظارت سازمان آتشنشاني و خدمات ایمنی در نظر گرفته شود و اين محل نسبت به بافت منطقه از نظر بار حريقي و نوع كاربريهاي موجود و ميزان جمعيت متغير خواهد بود ولي فاصله معمول ميبايستي در حدود FT 300 بوده و هيچگاه نبايستي بيش از FT600 از يكديگر دور باشد و معمولاً اين محل در پيادهروها يا دركنار خيابان در نظر گرفته ميشوند و يا به عبارت ديگر براي هر FT 40000 يك شير آتشنشاني پيش بيني گردد و يا براي مناطقي FT 300 و FT 200 يك شير پيشبيني شود. فاصله اين شيرها از ساختمانهاي بلند نبايد بيش از FT 70 باشد.
انواع شيرهاي آتش نشاني
هيدرانتها يا شيرهاي آتش نشاني در انواع مختلف ايستاده (ستوني) و زميني ساخته ساخته و بكار گرفته ميشود. شیرهای هیدرانت ایستاده با توجه به موارد ذیل مناسبتر میباشد:
اين شيرها بخاطر قرار گرفتن در سطح زمين هموار قابل رويت ميباشد.
پوشيده نشدن توسط آسفالت يا برف.
پارك نكردن خودروها روی آنها.
آبگيري سريع و راحت تر.
آبدهي با فشار و حجم بيشتر.
به خاطر وجود چند خروجي امكان آبگيري دو لوله همزمان را دارد.
اجزاي تشكيل دهنده شيرهاي ايستاده
بدنه كه شامل چهار قسمت مي باشد :
الف: كلاهك فوقاني كه شامل 1- باز كننده شير 2- سوراخ روغنكاري 3- صفحه كه محافظت قسمت فوقاني شير ميباشد.
ب: بدنه مياني كليه متعلقات و دهانه آبدهي مجهز به درپوش و زنجير بر روي آن تعبيه شده است كه در روي زمين قرار دارد و قسمت ديگر از بدنه مياني كه در زير زمين قرار داشته شامل يك لوله و دو منبع ميباشد كه يك منبع آن معمولي و ديگري منبع ايمني كه طول آن بر حسب نياز مصرفكننده تعيين ميگردد.
ب: بدنه تحتاني؛ كه شامل دريچه كنترل مقدار آبدهي و سيستم تخليه خودكار ميباشد.
ج: منبع ايمني جهت جلوگيري از خسارات و يا هرگونه صدمه به شير اصلي كه بر اثر ضربات شديد ممكن است پيش آيد منبع ايمني در نظر گرفته ميشود.
د: درپوشها و زنجير؛ به منظور حفاظت دهانههاي دهنده شير از صدمات فيزيكي يا ورود اجسام خارجي به داخل آن از درپوشهاي محافظ كه بوسيله زنجير به بدنه متصل است استفاده ميگردد .
ه:كلاهك عمل كننده؛ جنس اين كلاهك از برنج و يا آلياژ مشابه آن بوده كه بايد در مقابل گشتاور پيچش – زنگ زدگي-خوردگي- سائيدگي- فرسايش مقاوم باشد.
هيدرانتهاي ستوني به لحاظ حجم آبدهي به 4 گروه A-B-C-D طبقه بندي مي شوند كه:
گروه جريان آبدهي رنگ كلاهك شير
A
gpm 1000 يا بيشتر سبز
B
500 تا 1000 gpm نارنجي
C
250 تا 5000 gpm قرمز
D
كمتر از 250 gpm زرد