زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر بهار عظمتی ، متخصص تغذیه

bahar.azemati@gmail.com

تحریریه زندگی آنلاین : غذای کپک زده

بعضی افراد بر این باور هستند که اگر ماده غذایی دچار فساد و کپک‌زدگی شد، می‌توان آن قسمت را جدا کرد و بقیه ماده غذایی را مصرف کرد. این در حالی است که زمانی که یک ماده غذایی دچار کپک‌زدگی می‌شود کل آن ماده غذایی دچار فساد شده است، اما ما فقط می‌توانیم قسمت‌هایی که کپک‌ها کلونی تشکیل داده‌اند را ببینیم، اما اگر می‌توانستیم قسمت‌های دیگر ماده غذایی را زیر میکروسکوپ مشاهده کنیم، قادر به مشاهده کپک‌ها به طور پراکنده بودیم که با گذشت زمان می‌توانند کلونی تشکیل دهند و برای ما قابل رویت شوند، بنابراین توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی کپک‌زده به طور کلی اجتناب شود تا باعث ایجاد مشکل مخصوصا برای کبد و ارگان‌های دیگر نشود.

بیشتربخوانید:

بگو چی می خوری تا بگویم کیستی

مصرف لبنیات سنتی

امروزه تمایل افراد بیشتر به سمت مصرف اقلام غذایی است که به طور سنتی تهیه و تولید می‌شوند. اگر چه در بحث مصرف مواد غذایی فوق فرآوری شده، توصیه به پرهیز از دریافت آنها می‌باشد، زیرا تحقیقات مختلف نشان داده‌اند که مصرف آنها با بروز بیماری‌های مزمن از جمله بیماری‌های قلبی - عروقی و سرطان‌ها ارتباط دارد؛ اما در اغلب موارد استفاده از محصولاتی که در کارخانجات تولید و بسته‌بندی می‌شوند و فوق فرآوری شده نیستند، انتخاب سالم‌تری است.

برای مثال؛ لبنیاتی که در کارخانجات مواد غذایی پاستوریزه و یا استرلیزه شده‌اند، نسبت به لبنیات سنتی که تحت شرایط کنترل شده تهیه و توزیع نمی‌شوند، برتری دارند. مصرف لبنیات سنتی می‌تواند خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها از جمله تب مالت را

افزایش دهد.

به علاوه، در بعضی موارد به دلیل عدم امکان فروش شیرها به کارخانجات به خاطر محتوی بالای میکروبی و یا عوامل دیگر، آنها به عنوان لبنیات سنتی به فروش می‌رسند که می‌توانند سلامت مصرف‌کنندگان را در کوتاه‌مدت و درازمدت تحت تاثیر قرار دهند.

علاوه بر این، محتوی چربی این محصولات دقیقا مشخص نیست و اغلب پرچرب هستند که می‌توانند در بروز اختلالات چربی خون و به دنبال آن بیماری‌های  قلبی عروقی و مشکلات سلامتی دیگر نقش داشته باشند.

از این رو توصیه کلی به مصرف لبنیات پاستوریزه است که می‌تواند سلامتی این محصولات را تضمین کند. همچنین، مصرف لبنیات کم‌چرب می‌تواند در کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی موثر واقع شود.

بیشتربخوانید:

ذهن سالم نیازمند بدن سالم

شیر شتر

تبلیغات گسترده‌ای در خصوص مزایای مصرف شیر شتر در شبکه‌های اجتماعی در جریان است، مانند اینکه می‌تواند باعث درمان فشارخون بالا، سل، دیابت، هپاتیت، سرطان، اوتیسم و غیره شود. در خصوص تاثیر شیر شتر بر کنترل دیابت، به نظر می‌رسد که شیر شتر حاوی موادی است که عملکردی شبیه به انسولین دارند و در محیط آزمایشگاهی می‌توانند باعث جذب و کاهش قند شوند. از این رو تاثیر آن در کنترل دیابت نوع 1 و 2 متصور شده است. این در حالی است که حتی مصرف انسولین به صورت خوراکی کارایی لازم برای کاهش قند خون را ندارد، زیرا تحت تاثیر اسید معده و آنزیم‌های گوارشی تجزیه و هضم می‌شود، بنابراین مصرف شیر شتر در کنترل انواع دیابت نقشی ندارد.

تحقیقات نشان داده‌اند که محتوی چربی شیر شتر به مقدار جزئی کمتر از شیر گاو است؛ اما نکته مهم در این مورد این است که شیر شتر محتوی اسیدهای چرب اشباع شده و کلسترول کمتر و اسیدهای چرب اشباع نشده با یک یا چند پیوند دوگانه بیشتر نسبت به شیر گاو است که می‌تواند در مواردی که اختلالات چربی خون وجود دارد و یا مواردی که کاهش دریافت کلسترول و اسیدهای چرب اشباع مد نظر است، انتخاب سالمتری نسبت به شیر گاو باشد. بر خلاف اینکه در محتوی مواد مغذی شیر شتر اغراق می‌شود، به لحاظ پروتئین، شیر شتر محتوی مقادیر کمتر و از لحاظ کیفیت پروتئین نیز محتوی اسیدهای آمینه ضروری کمتری نسبت به شیر گاو می‌باشد، اما در مورد کنترل آلرژی‌ها، باید به این نکته توجه کنیم که به دلیل محتوی کمتر آلرژن‌ها (مواد ایجاد کننده آلرژی‌ها مانند بتا لاکتوگلوبولین)، کمتر باعث ایجاد آلرژی می‌شود. از این رو مصرف شیر شتر به مصرف شیر گاو برتری دارد، اما این بدان معنی نیست که با مصرف این ماده غذایی می‌توان انواع آلرژی را کنترل یا درمان کرد. در مورد محتوی ویتامین‌ها و املاح معدنی، شیر شتر محتوی مقادیر زیادی ویتامین C و منیزیم، مس و روی در مقایسه با شیر گاو است که می‌تواند در تامین نیاز روزانه افراد به این مواد مغذی سهیم باشد، البته ویتامین C به حرارت حساس است و حرارت دیدن شیر در طی فرایند پاستوریزه شدن می‌تواند باعث کاهش محتوی ویتامین C آن گردد. در هر حال شیر به عنوان منبع غنی از ویتامین C برای رفع نیاز روزانه به این ویتامین در نظر گرفته نمی‌گردد.

توصیه می‌شود برای تامین نیاز به ویتامین C انواع منابع غذایی غنی آن شامل انواع مرکبات، کیوی، سبزی‌ها از جمله گوجه‌فرنگی، فلفل‌دلمه و موارد دیگر مورد توجه قرار گیرد. مصرف شیر شتر همچنین می‌تواند التهاب و تولید رادیکال‌های آزاد را کاهش دهد، اما این بدان معنی نیست که می‌تواند باعث کاهش پیشرفت و یا درمان انواع سرطان شود. از طرفی محتوی لاکتوز شیر شتر کمتر از شیر گاو است، از این رو برای افرادی که عدم تحمل لاکتوز خفیف دارند، شیر شتر انتخاب بهتری از شیر گاو است.

باور نادرست دیگری که در خصوص تاثیر شیر شتر در قاعدگی وجود دارد این است که، از آنجایی که خانم‌ها در دوران قاعدگی خون و در نتیجه آهن از دست می‌دهند و مستعد کم‌خونی هستند، برای جبران آن می‌توانند از شیر شتر استفاده کنند، چون محتوی آهن بالاتری دارد و در رفع این مشکل موثر است، البته جذب آهن از شیر خیلی کم است، زیرا محتوی بالای کلسیم شیر می‌تواند با آهن تداخل پیدا کند و مانع جذب آن شود. به این دلیل مصرف شیر نمی‌تواند در کاهش کم‌خونی موثر واقع شود. گاهی اوقات در زمان سرماخوردگی توصیه می‌شود از مصرف انواع لبنیات مخصوصا شیر از جمله شیر شتر خودداری شود، زیرا باعث افزایش مخاط می‌شود که در تشدید علائم تنفسی و گلو درد نقش عمده‌ای دارد. این باور کاملا نادرست است، زیرا در زمان سرماخوردگی توصیه به مصرف مایعات گرم مخصوصا شیر گرم می‌تواند به تخفیف احساس ناراحتی در گلو کمک شایانی کند.

نکته‌ای که حائز اهمیت است، مغذی‌ترین شیر برای کودک شیر مادر است که نقشی فراتر از تامین نیاز به مواد مغذی دارد. ایمنوگلوبولین‌ها مانند ایمنوگلوبولین ترشحی A از طریق شیر وارد بدن کودک می‌شود و به تقویت سیستم ایمنی او کمک می‌کند.

 مصرف شیر مادر می‌تواند باعث کاهش خطر مشکلات سیستم گوارشی شده و در رشد و تکامل ارگان‌های مختلف بدن از جمله سیستم گوارشی، قلبی - عروقی، مغز و موارد دیگر موثر واقع شود. در صورت از شیرگیری کودک بعد از یک سال می‌توان مصرف شیر شتر را به دلایل ذکر شده مد نظر قرار داد و یا برای عموم توصیه کرد، البته محتوی بالای بعضی از املاح معدنی نسبت به شیر گاو می‌تواند در برخی از بیماری‌ها مشکل‌ساز باشد که باید قبل از مصرف با پزشک مربوطه و یا متخصص تغذیه مشورت کرد تا از بی‌ضرر بودن آن اطمینان حاصل شود.

همچنین، یک باور نادرست دیگر در خصوص شیر شتر این است که گرم کردن می‌تواند باعث خراب شدن آن و از بین رفتن خواص آن شود، این در حالی است که مصرف شیر شتر به صورت خام و غیر پاستوریزه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری تب مالت را افزایش دهد. این نکته حائز اهمیت است که ترکیبات شیر شتر می‌تواند بر اساس ناحیه جغرافیایی، تغذیه شتر و زمان شیردهی متفاوت باشد، لذا آنچه از خواص شیر شتر در این مقاله ارائه شده است، میانگینی از محتوی مواد مغذی آن است که در مناطق مختلف ممکن است متفاوت باشد.

در نهایت باید اذعان نمود که مصرف هیچ کدام از شیر حیوانات اعم از شتر یا گاو یا بز، مزیت بسیار بیشتری بر مصرف دیگر شیرها ندارد و در علم تغذیه توصیه به رعایت تنوع در مصرف مواد غذایی است؛ لذا کسانی که به شیر شتر دسترسی یا علاقه دارند، بهتر است گاهی از شیر شتر و گاهی از شیر دیگر حیوانات استفاده نمایند تا از مزایای همه آنها بهره‌مند شوند.

بیشتربخوانید:

چند راهنمایی برای تقویت ذهن

مکمل آهن

افرادی که دچار کم‌خونی فقر آهن هستند، ممکن است تصور کنند با مصرف مکمل آهن دچار افزایش اشتها می‌شوند که این تصور کاملا نادرست است. توجه به این نکته ضروری است که کم‌خونی باعث بی‌اشتهایی می‌شود و زمانی که فرد درمان می‌شود و ذخایر آهن بدنش به میزان طبیعی برمی‌گردد، اشتهایش نیز به حالت قبل بر می‌گردد که این افزایش اشتها در حقیقت فقط برگشت اشتها به حالت نرمال می‌باشد که نباید به اشتباه با افزایش اشتها بیشتر از حالت نرمال در نظر گرفته شود.