زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : سعید قنادی محمدی ؛ کارشناس ارشد تغذیه

saeedghannadi@yahoo.com

تحریریه زندگی آنلاین : در دو قسمت از سری مقاله «کارنیتین را جدی بگیر»، به معرفی و اثرات و برخی از کاربردهای بالینی این مکمل ارزشمند پرداختیم و روشن ساختیم که مکملی که پیش از این در باور عموم به عنوان یک مکمل لاغری معروف بود، چه مزیت‌هایی می‌تواند داشته باشد و در چه حیطه‌هایی می‌توان از آن بهره برد. ترکیبی که مقداری از نیاز به آن توسط خود بدن (ساخت کارنیتین توسط کبد و کلیه‌ها) و بخشی از نیاز نیز توسط کارنیتین موجود در غذاها تامین می‌شود. حالا زمان آن فرا رسیده است که با رجوع به مقالات منتشر شده سطح اول بین‌المللی به دیگر کاربردهای کارنیتین در بالین بپردازیم.

بیشتربخوانید:

زنان باردار این موضوع را جدی بگیرند!

نقش کارنیتین در باروری زنان

مطالعات نشان می‌دهند کارنیتین‌ نقش مهمی در تنظیم فعالیت متابولیکی میتوکندری دارد و به حفظ تعادل انرژی در فرآیندهای تولیدمثل، افزایش کیفیت تخمک و رشد جنین کمک می‌کند. در درمان مشکلات باروری به ویژه در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، کارنیتین‌ از طریق اثرات بهبود‌دهنده بر وضعیت التهابی، عملکرد تخمدان و کیفیت تخمک‌ها اثرات خود را می‌گذارد. مطالعات حیوانی و انسانی بیشتر روی ال-کارنیتین انجام شده و نقش ترکیبی آن با استیل ال-کارنیتین و پروپیونیل ال-کارنیتین نیز بررسی شده است. این ترکیبات با فعال‌سازی مسیرهای ضد آپوپتوز، ضد اکسیدان و ضد التهاب و بهبود عملکرد میتوکندری تخمدان‌ها و تخمک‌ها اثرات مثبتی نشان داده‌اند. با این حال، مطالعات درباره نقش کارنیتین در بهبود متابولیسم چربی و تنظیم محیط التهابی (اکسیدانی-آنتی اکسیدانی) در تخمک‌ها هنوز محدود است و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد (مطالعه مروری. نشریه Antioxidants. سال 2022). در این قسمت از مقاله «کارنیتین را جدی بگیر»، به نقش کارنیتین در بهبود PCOS خواهیم پرداخت.

 بیشتر بخوانید:

کیست تخمدان سراغ کدام زنان می‌آید؟

کارنیتین می‌تواند در درمان تنبلی تخمدان موثر باشد؟

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، یک اختلال چند محوری غدد درون‌ریز متابولیک است که می‌تواند توان باروری زنان را کاهش دهد. این اختلال در دوره سنی رخ می‌دهد که زنان توان بارداری را پیدا می‌کنند. به طور کلی، نرخ بروز آن در کل جهان 10-3 درصد است. اضافه وزن و مقاومت به انسولین از ویژگی‌های بنیادی و اساسی PCOS می‌باشد، هرچند مواردی نیز وجود دارد که فرد بیمار وزن نرمالی دارد. PCOS می‌تواند در طولانی‌مدت اگر درمان نشده رها شود سبب افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی - عروقی و افزایش فشار خون شود و حتی احتمال سرطان اندومتریوم را نیز زیاد کند (نشریه frontiers Endocrinology. سال 2024).

ریشه‌یابی و پاتوژنز بیماری PCOS هنوز ناشناخته است، هرچند عوامل مختلفی چون مقاومت به انسولین، افزایش سطح آندروژن‌ها (hyperandrogenemia)، ژنتیک، اختلالات غدد درون ریز، چاقی، التهاب و عملکرد نامناسب سیستم ایمنی می‌توانند در شکل‌گیری بیماری PCOS دخیل باشند. مقاومت به انسولین می‌تواند مسیرهای متابولیسمی درشت‌مغذی‌هایی چون کربوهیدرات و پروتئین را تحت تاثیر قرار داده و سطح هورمون‌های مردانه را افزایش دهد. تخمک‌گذاری را وارد چالش جدی کرده و عملکرد طبیعی پوشش رحمی را مختل کند. خود اضافه وزن و چاقی و تجمع بیش از حد بافت چربی می‌تواند زمینه را برای ایجاد مقاومت به انسولین مهیا کند. از طرف دیگر همین مقاومت به انسولین نیز بر تجمع بافت چربی بیشتر دامن زند. از سویی دیگر، افزایش سطح هورمون‌های مردانه می‌تواند سبب تشدید مقاومت به انسولین شود و همه این‌ها تنها یک معنی را می‌دهد... ورود سیستم متابولیسمی، غدد درون‌ریزی و چاقی فرد به یک چرخه معیوب. اگر جلوی این گلوله برفی گرفته نشود، بهمن می‌شود و دودمان به باد می‌دهد (نشریه frontiers Endocrinology. سال 2024). به طور مثال نتایج حاصل از یک مطالعه فراآنالیز نشان داد پروبیوتیک‌ها و سین‌بیوتیک‌ها (ترکیبی از پروبیوتیک‌ها و پره‌بیوتیک‌ها) می‌تواند به کاهش مقاومت به انسولین کمک کرده و به بهبود پروفایل چربی خون منجر شود، آن هم به شرطی که این مکمل‌یاری حداقل 12 هفته به طول انجامد (نشریه Critical Reviews in Food Science and Nutrition. سال 2023)، اما قصدم در این مقاله تنها تمرکز بر روی کارنیتین است و نمی‌خواهم سمت و سوی مقاله را تغییر دهم و تنها هدفم این بود که بدانید مداخلات می‌توانند بسیار متنوع باشند.

حالا سوالی که ذهن علم‌جو و کاوشگر شما را درگیر می‌کند، این است... آیا کارنیتین می‌تواند موثر باشد و همانند یک قیچی تیز، نوار این چرخه باطل را ببرد؟ با اینکه صحبت در رابطه با نقش تغذیه و مکمل‌های تغذیه‌ای در PCOS بسیار گسترده‌تر از آن است که بتوان تصورش را کرد، اما از آن‌ها چشم‌پوشی می‌کنیم و یک راست به سراغ بررسی مقالات منتشر شده در سال‌های اخیر می‌رویم؛ با این موضوع «آیا کارنیتین در بهبود PCOS موثر است؟»

مطالعه‌ای فراآنالیز در سال 2022 با هدف بررسی تاثیر مکمل‌یاری با کارنیتین بر وضعیت بالینی و متابولیکی زنان مبتلا به PCOS انجام گرفت و نتایج آن در نشریه Gynecological Endocrinology منتشر شد. تنها 6 مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی‌سازی شده (RCT) موفق شدند از الک محققین رد شده و وارد این مطالعه شوند؛ یعنی 672 بیمار مبتلا به PCOS. این مطالعه نشان داد مکمل‌یاری با ال-کارنیتین می‌تواند به طور قابل‌توجهی سبب کاهش کلسترول، LDL، تری‌گلیسیرید، وزن بدن، شاخص توده بدنی (BMI)، محیط دور ران و کمر شود. همچنین محققین به این نتیجه رسیدند که مکمل‌یاری با ال-کارنیتین می‌تواند سبب افزایش سطح چربی خوب خون یا همان HDL نیز شود، اما این مکمل نتوانست در رابطه با تاثیر‌گذاری بر سطح شاخص‌های قند خون موفق و سربلند از آزمون خارج شود (نشریه Gynecological Endocrinology. سال 2022).

چند محقق دیگر در همان سال، یک بررسی فراآنالیز دیگری انجام دادند... گویا این بار با دقت و وسواسی بیشتر. چون توانستند 9 مطالعه را وارد فراآنالیز خود کرده و در مجموع داده‌های 995 بیمار مبتلا به PCOS را بررسی کنند. با این حال، در پایان این مقاله نتوانست با قطعیت بالا و خیالی راحت کارنیتین را به عنوان مداخله‌ای تماما موثر معرفی کند. هرچند مشاهده‌هایی مبنی بر تاثیر مکمل‌یاری با کارنیتین در کاهش شاخص توده بدنی دیده شد (نشریه PeerJ. سال 2022).

یک سال بعد و در نشریه the journal of Clinical Endocrinology and Metabolism مقاله فراآنالیز دیگری منتشر شد. داده‌های 839 بیمار مبتلا به PCOS وارد مخلوط‌کن دستگاه فراآنالیز گشت. این مطالعه نتایج امیدبخشی گزارش داد. یافته‌ها نشان دادند مکمل‌یاری با کارنیتین می‌تواند به طور قابل‌توجهی سبب بهبود نرخ تخمک‌گذاری و باروری شود. کاهش شاخص توده بدنی (BMI)، سطح انسولین سرمی و شکسته شدن مقاومت به انسولین از دیگر اثرات مکمل‌یاری با کارنیتین برشمرده شد، اما هیچ تاثیر مثبتی بر پروفایل لیپیدی گزارش نشد، ولی در نهایت باز هم گفته شد که هنوز جا برای انجام مطالعات بیشتر فراخ است و به دلیل کمبود مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته، توان یافته‌های این مطالعه فراآنالیز بالا نیست. محدوده دوز مکمل‌یاری با کارنیتن در تمامی مطالعات وارد شده به فراآنالیز یاد شده تقریبا 3 ماه بود، اما دوز مکمل‌یاری تنوع بالایی داشت و در محدود 250 تا 3000 میلی‌گرم قرار می‌گرفت (در نشریه the journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. سال 2023).

مطالعه‌ای فراآنالیز دیگر در سال 2023 منتشر شد که مقصود محققین بررسی تاثیر چندین مکمل غذایی بر وضعیت متابولیسم گلوکز و چربی و عملکرد غدد درون‌ریز بیماران مبتلا به PCOS بود. در این مطالعه قوی که ماحصل بررسی مداخله‌ای بر روی 2362 بیمار مبتلا به PCOS بود مشخص گردید سه مکمل کارنیتین، اینوزیتول و پروبیوتیک بیشترین تاثیر را بر کاهش شاخص توده بدنی گذاشته‌اند که از این بین نیز نام کارنیتین نسبت به رقیبان خود خوش می‌درخشید.

شاخصی آماری به نام Surface Under the Cumulative Ranking Curve (سطح زیر منحنی رتبه‌بندی تجمعی) در مورد کارنیتین بیش از اینوزیتول و پروبیوتیک گزارش شد. هر چه میزان این شاخص بالاتر باشد، به معنای این است که قدرت اثرگذاری‌اش نیز بیشتر است.

مقدار شاخص SUCRA برای کارنیتین 73/97 درصد و برای اینوزیتول و پروبیوتیک به ترتیب 34/89 و 70/69 درصد گزارش شد (نشریه PeerJ. سال 2023).

حالا پس از بررسی نتایج چندین مطالعه فراآنالیز، وقت آن رسیده است که از دل یک مقاله مروری 2025 نکات دیگری را استخراج کنم، مطالعه‌ای که در نشریه Current Nutrition Reports منتشر شده است.

 کارنیتین از 2 اسیدآمینه ضروری ساخته می‌شود؛ لایزین و متیونین و نقش پررنگی را در متابولیسم گلوکز و اسیدهای چرب بازی می‌کند. دیده شده است که سطح کارنیتین در زنان مبتلا به PCOS کم‌تر از سایر زنان غیرمبتلا است که می‌تواند با کیفیت پایین تخمک، مقاومت به انسولین و افزایش سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) در ارتباط باشد.

کمبود کارنیتین سبب اختلال در عملکرد کارخانه‌های تولید انرژی سلولی به نام میتوکندری شده و بر مسیرهای پیام‌رسانی که مسئولیت اعمال اثر انسولین را بر عهده دارند، خلل ایجاد می‌کند. نویسندگان این مقاله سعی کردند نتیجه‌گیری در مورد اثرکارنیتین بر PCOS نداشته باشند (نشریه Current Nutrition Reports. سال 2025).

نوبتی هم باشد، نوبت جمع‌بندی مطالعات صورت گرفته است و در نهایت، جمله آخر:

مطالعه نخست که حاصل بررسی داده‌های 672 بیمار بود، اذعان داشت مکمل‌یاری با کارنیتین می‌تواند به بهبود پروفایل لیپیدی و همچنین کاهش دور کمر کمک کند، اما هیچ تاثیری بر شاخص‌های قند خون نمی‌گذارد (نشریه Gynecological Endocrinology. سال 2022). مطالعه دوم عصاره مداخله بر 995 بیمار مبتلا به PCOS بود. در نهایت محققین به این نتیجه رسیدند احتمالا مکمل‌یاری با کارنیتین بتواند به کاهش شاخص توده بدنی کمک کند (نشریه the journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. سال 2023).

مطالعه فراآنالیز سوم، نتیجه کاووش و بررسی بر 839 بیمار مبتلا به PCOS بود. نگاه این مطالعه سمت و سوی نوینی داشت و شاخص‌های مهم دیگری را از زیر نظر گذراند. بهبود نرخ تخمک‌گذاری و باروری از جمله این شاخص‌ها بود که تحت تاثیر مکمل‌یاری با کارنیتین تغییرات مثبتی را نشان داده بود. علاوه بر این، محققین گزارش کردند که یافته‌های این فراآنالیز نشان‌دهنده تاثیر خوب دریافت این مکمل بر کاهش شاخص توده بدنی، انسولین سرمی و مقاومت به انسولین است. مدت تقریبی مداخله در بیشتر مطالعات RCT وارد شده در این مطالعه فراآنالیز ، قریب به 3 ماه بود (نشریه the journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. سال 2023).

 مطالعه فراآنالیز آخر نیز که در سال 2023 منتشر شد، به اثر مثبت مکمل‌یاری با کارنیتین بر کاهش وزن در PCOS اشاره داشت (نشریه PeerJ. سال 2023).

جمله آخر: به نظر می‌رسد مکمل‌یاری با کارنیتین بی‌تاثیر بر شاخص‌های متنوع و گوناگونی از زنان مبتلا به PCOS نباشد و شاید توصیه به مصرف آن تنها زیر نظر مشاور تغذیه و در کنار یک رژیم غذایی اصولی (و سایر مکمل‌های غذایی) بتواند تاثیر بسیار خوبی بر وضعیت بیمار داشته باشد، اما نکته مهم این است که اگر قرار به مصرف طولانی‌مدت مکمل باشد (حدود 3 ماه)، بهتر است از دوزهای پایین مکمل استفاده شود. سلامت باشید.