به قلم : فائزه صالحی ، دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه
دکتر مریم جوادی : استاد علوم تغذیه ، دانشگاه علوم پزشکی قزوین
تحریریه زندگی آنلاین : پروتئین رژیم غذایی برای سلامت انسان حیاتی است. پروتئین، آمینو اسیدهای ضروری برای فرایندهای مختلف به خصوص اهداف متابولیکی درگیر در سیری، مصرف انرژی، رشد، تقویت سیستم ایمنی، صرفهجویی در توده بدون چربی و .... را فراهم میکند. فروش بازار جهانی مواد پروتئینی تا سال 2021 به حدود 90 میلیارد دلار رسید که عمدتاً ناشی از افزایش تقاضا برای محصولات غذایی غنی شده با پروتئین بود. مصرف رو به رشد پروتئین علاوه بر فواید بسیار ممکن است عوارضی را هم به دنبال داشته باشد.
پروتئینها و تعدیل مقاومت به انسولین
نقش پروتئینها در تعدیل مقاومت به انسولین یک موضوع حیاتی است، پروتئین رژیم غذایی به عنوان یک پیشساز گلوکونئوژنیک عمل میکند و در نتیجه بیوسنتز هگزوز آمین را تحریک کرده یا مسیر سیگنالینگ
(The mammalian target of rapamycin) را فعال میکند و باعث فعال شدن گیرندههای انسولین و گیرنده فاکتور رشد 1 شبه انسولین میگردد.
اسیدهای آمینه به عنوان مولکولهای سیگنالدهنده کلیدی در توضیح چگونگی تأثیر مصرف پروتئین بر متابولیسم شناخته میشوند. با این حال، ترکیب اسیدآمینه بین پروتئینهای گیاهی و حیوانی بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، آمینواسیدهای شاخهدار (BCAAs)، دستهای از اسیدهای آمینه که در پروتئینهای حیوانی فراوانترند، از طریق تحریک mTOR و S6K1 و فسفوریلاسیون IRS1 روی باقیماندههای سرین، با سیگنالدهی انسولین تداخل دارند و تأثیر بالقوهای بر مسیرهای متابولیک مرتبط با دیابت میگذارند.
بیشتربخوانید:
ارتباط دیابت با کمبود ویتامین D
کاهش قند خون؛ عارضه شایع دیابت
پروتئینهای گیاهی و حیوانی
افزایش مصرف پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، لبنیات و پروتئین لبنیات (به ویژه به صورت مکمل)، به طور قابلتوجهی با افزایش خطر دیابت نوع 2 و افزایش خطر دیابت بارداری (GDM) مرتبط است. دیابت در دوران بارداری باید کاملاً کنترل شود. با این حال، در مورد ارتباط بین پروتئینهای گیاهی و خطر دیابت، نتایج متنوعتری به دست آمده است. برخی مطالعات کاهش خطر، ارتباط خنثی و افزایش خطر ابتلا به دیابت با مصرف پروتئین گیاهی را گزارش نمودهاند، بنابراین مطالعات بیشتری برای روشن شدن بهتر ارتباط بین مصرف پروتئین و GDM مورد نیاز است.
عادت غذا خوردن
از عوامل دیگر مؤثر بر دیابت بارداری (GDM)، عادات غذا خوردن میباشد. مطالعهای در ژاپن نشان داد زنانی که سرعت غذا خوردن در آنها زیاد است و تند غذا میخورند، در مقایسه با زنانی که سرعت غذا خوردن آهستهتری داشتند، احتمال ابتلا به GDM در آنها بیشتر بوده است.
در واقع خوردن سریع، شانس ابتلا به GDM را افزایش میدهد. همچنین طبق مطالعهای دیگر که در آن سه عادت غذایی: سرعت غذا خوردن (سریع، متوسط و آهسته)، ترجیح سفتی غذا (سفت، متوسط و نرم) و درجه حرارت (گرم، متوسط و سرد) بررسی شد نشان داد، در مقایسه با ترجیحات برای دمای متوسط غذا و سفتی متوسط، ترجیحات برای غذای گرم، غذای سفت و غذای نرم به طور قابل توجهی با افزایش احتمال GDM همراه بود. در مورد ترجیح غذای نرم میتوان گفت خمیر نشاسته به شکل فرنی پخته شده تأثیر قابل توجهی بر افزایش گلوکز خون پس از غذا نسبت به مصرف نشاسته طبیعی به صورت نپخته دارد. این احتمال مطرح است که حرارت دادن با آب باعث متورم شدن دانههای نشاسته در برنج میشود و در نتیجه این دانهها در سطح تماس بیشتری با شیرههای گوارشی قرار گرفته و راحتتر جذب میشوند.
علاوه بر این، حرارت دادن با آب منجر به تغییر ساختار نشاسته میشود، از هیدرولیز نشاسته به دکسترین یا مالتوز، که هر دو به راحتی در دستگاه گوارش هیدرولیز میشوند، گلوکز ایجاد شده و به سرعت جذب میشود، بنابراین خوردن غذای نرم میتواند منجر به افزایش سریع گلوکز خون پس از صرف غذا شود و باری را بر جزایر پانکراس تحمیل کند.
از آنجایی که دوران بارداری دوران خاصی است، رژیم غذایی صحیح در این دوران از اهمیت به سزایی برخوردار میباشد. نوع و مقدار غذای مصرفی، درصد درشتمغذیها، بافت و دمای غذا در واقع از عوامل اصلی در تنظیم سوختوساز و عملکرد بافتها از جمله کبد، ماهیچه، بافت چربی سفید و قهوهای و مغز هستند که میتوانند سبب بروز یا پیشگیری از بیماریها شوند.
بیشتربخوانید:
بهترین میوه برای مبتلایان به دیابت + طریقه مصرف