دکتر ریحانه برکتین؛ متخصص نوزادان و کودکان
کاهش شدید قند خون یا هایپوگلیسمی مهم‌ترین محدودیت کنترل قند خون است.
انسولین به محض تزریق جذب می‌شود و بدون ارتباط با سطح قند خون عملکرد خود را انجام می‌دهد، بنابراین همیشه خطر افت قند وجود دارد.
برخی از انواع انسولین کمتر و برخی بیشتر با این خطر همراه هستند.
اغلب کودکان مبتلا به دیابت تیپ ۱ ممکن است در هر هفته چند بار دچار هایپوگلیسمی خفیف، هر سال چند بار دچار هایپوگلیسمی متوسط و هر از گاهی دچار هایپوگلیسمی شدید شوند.
عوامل افزایش‌دهنده خطر کدامند؟
این حملات همیشه قابل پیش‌بینی نیست، اما ورزش و فعالیت فیزیکی شدید، تأخیر در مصرف غذا و میان‌وعده و نوسانات زیاد قند خون، این خطر را افزایش می‌دهد.
در کودکان سنین کمتر نیز این خطر بیشتر است، چون تغییر در غذا و فعالیت آنها بیشتر است و علائم کاهش قند را نمی‌توانند بیان کنند، به‌علاوه اینکه توانایی یافتن خوراکی شیرین برای رفع علائم خود را ندارند.
در صورت بروز هایپوگلیسمی هر چه سن بیمار کمتر باشد، خطر ایجاد نقایص شناختی دائمی و عوارض طولانی‌مدت شدید در او بیشتر است.
نشانه‌ها و عارضه‌ها
هایپوگلیسمی ممکن است در هر زمان از روز یا شب رخ دهد و علائم و نشانه‌های اولیه ممکن است با کاهش ناگهانی قند خون دیده شوند.
کودک ممکن است دچار رنگ‌پریدگی، تعریق، گرسنگی، لرزش و طپش قلب شود. همچنین تغییرات رفتاری مثل ترس، بی‌قراری و پرخاشگری در کودکان شایع‌تر است.
با افزایش افت قند گیجی، توهم و در نهایت تشنج و یا کُما ممکن است دیده شود.
عوارض دائمی به‌دنبال هایپوگلیسمی نادر است، اما حملات شدید برای کودک و خانواده وحشتناک می‌باشد.
فاکتور مهم در درمان
در کودکان مهم‌ترین فاکتور در درمان، آموزش علائم و نشانه‌های هایپوگلیسمی، علل بروز آن و راه‌های درمان سریع می‌باشد.
والدین باید در مورد درمان حمله اولیه هایپوگلیسمی در خانه آموزش دیده و مقدار انسولین را تنظیم کنند.
مواد قندی مناسب همیشه و در همه جا باید در دسترس باشد (به‌عنوان مثال در مدرسه، باشگاه و یا مهمانی‌ها).
ابتدا قند خون را اندازه‌گیری کنید
در هنگام بروز علائم، همیشه قبل از درمان، اگر امکان دارد ابتدا باید قند خون کودک به‌وسیله گلوکومتر اندازه‌گیری شود، شاید علائم ناشی از هایپوگلیسمی نباشد.
در بیشتر موارد، کودک و والدین علائم را به خوبی متوجه می‌شوند و معمولاً قبل از تست قند خون درمان را شروع می‌کنند.
مهم این است که قند اضافی به کودک داده نشود.
مصرف ۵ تا ۱۰ گرم گلوکز به‌صورت آبمیوه یا آب قند و چک کردن قند خون ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بعد معمولاً کافی است.
اگر همچنان قند پایین بود، تکرار مصرف مواد قندی لازم است.
در مواردی که کودک قادر به خوردن مواد قندی نبوده (مثلاً وقتی که دچار تشنج شده است)، تزریق آمپول گلوکاگون ضروری می‌باشد، لذا لازم است والدین این آمپول را تهیه نموده و روش استفاده از آن را به‌خوبی فرا گرفته باشند.
