دکتر مینا عبدالهی : متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران
تحریریه زندگی آنلاین : پروبیوتیکها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که فواید سلامتی زیادی برای انسان‌ها دارند. این موجودات هم در مکمل‌ها و هم در غذاهای تخمیر یافته پیدا می‌شوند. پروبیوتیکها عملکرد ایمنی بدن، سلامت دستگاه گوارش و قلب را بهبود می‌بخشند. چندین مطالعه نشان می‌دهد که پروبیوتیکها می‌توانند به کاهش وزن و چربی شکمی کمک کنند.
بیشتربخوانید:
تاثیر پروبیوتیکها بر افسردگی و اضطراب
باکتری‌های روده بر تنظیم وزن بدن تأثیر می‌گذارند
صدها میکروارگانیسم در سیستم گوارش شما زندگی می‌کنند. اکثر این باکتری‌ها، باکتری‌های مفید بوده و مواد مغذی مهمی از جمله ویتامین K و برخی ویتامین‌های گروه B را تولید می‌کنند.
همچنین اینها به شکستن فیبر کمک می‌کنند. بدن قادر به هضم فیبر نیست، ولی این میکروارگانیسم‌ها بخشی از فیبر دریافت شده را تجزیه کرده و آن را به اسیدهای چرب مفید با زنجیره کوتاه مانند بوتیرات تبدیل می‌کنند.
دو خانواده اصلی باکتری‌های مفید در روده وجود دارد: باکتریوئیدها و فیرمیکیوت‌ها. به نظر می‌رسد وزن بدن به تعادل این دو خانواده باکتری مربوط می‌شود. مطالعات انسانی و حیوانات نشان داده است که افراد با وزن متعادل در مقایسه با افراد دارای اضافه وزن یا چاق، باکتری‌های روده‌ای متفاوتی دارند. در اکثر این مطالعات در افراد چاق چربی بیشتری وجود داشته و در مقایسه با افراد با وزن متوسط باکتریوئیدهای کمتری دارند.
در افراد چاق باکتری‌های روده تنوع کمتری نسبت به افراد لاغر دارد. علاوه بر این افراد چاقی که تنوع باکتری روده‌ای کمتری دارند در مقایسه با افراد چاقی که باکتری‌های روده‌ای آنها از تنوع بیشتری برخوردار است، وزن بیشتری می‌گیرند. برخی از مطالعات حیوانی همچنین نشان می‌دهد که وقتی باکتری‌های روده از موش‌های چاق به روده موش‌های لاغر پیوند می‌شود، موش‌های لاغر دچار چاقی می‌شوند.
چگونه پروبیوتیکها بر وزن بدن تأثیر می‌گذارند
چگونگی مکانیسم تأثیر پروبیوتیکها بر وزن بدن و چربی شکمی هنوز به درستی شناخته نشده‌اند. به نظر می‌رسد پروبیوتیکها از طریق تولید استات، پروپیونات و بوتیرات که اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه هستند، بر اشتها و مصرف انرژی تأثیر می‌گذارند.
تصور می‌شود که برخی از پروبیوتیکها ممکن است جذب چربی در رژیم غذایی را مهار کرده و مقدار چربی دفع شده با مدفوع را افزایش دهند. به عبارت دیگر، باعث می‌شوند که بدن شما کالری کمتری از غذاهایی که می‌خورید جذب کند. مشخص شده است که باکتری‌های خاصی مانند آنهایی که از خانواده لاکتوباسیلوس هستند به این ترتیب عمل می‌کنند.
بیشتربخوانید:
تاثیر پروبیوتیکها بر دیابت نوع 2
پروبیوتیکها همچنین ممکن است از راه‌های دیگری نیز با چاقی مقابله کنند، از جمله:
ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده اشتها: پروبیوتیکها به آزاد سازی هورمون‌های کاهش‌دهنده اشتها مانند پپتید شبه گلوکان -1 (GLP-1) و پپتید YY کمک می‌کنند. افزایش سطح این هورمون‌ها در سوزاندن کالری و چربی نقش دارد.
افزایش سطح پروتئین‌های تنظیم‌کننده چربی: پروبیوتیکها قادرند سطح پروتئین شبه آنژیوپویتین 4 را افزایش دهند (ANGPTL4). این عمل منجر به کاهش ذخیره چربی می‌شود.
شواهد علمی ارتباط قوی میان چاقی و التهاب را به اثبات رسانده‌اند. پروبیوتیکها با بهبود سلامت روده، می‌توانند التهاب کلی بدن را کاهش دهند و از چاقی و سایر بیماری‌ها پیشگیری کنند. برای درک کامل این مکانیسم‌ها، تحقیقات بیشتری لازم است.
پروبیوتیکها در کاهش وزن و چربی شکم تاثیر‌گذار هستند
بررسی اخیر بر روی مطالعات در زمینه پروبیوتیکها و کاهش وزن در افراد دارای اضافه وزن و چاق نشان می‌دهد که پروبیوتیکها می‌توانند به کاهش وزن کمک کرده و درصد چربی بدن را کاهش دهند. به ویژه مطالعات نشان داده است که گونه‌های خاصی از خانواده لاکتوباسیلوس می‌توانند در کاهش وزن و چربی شکمی نقش داشته باشند. در یک مطالعه خوردن ماست پروبیوتیک چربی بدن را 3-4 درصد کاهش داد. مطالعه دیگری بر روی افراد دارای اضافه وزن نشان داد زنانی که از پروبیوتیکها استفاده می‌کنند، در کاهش و تثبیت وزن موفق‌تر هستند. همچنین کسانی که پروبیوتیک مصرف می‌کردند هم در توده چربی بدن و هم در دور کمر کاهش قابل توجهی داشتند.
لاکتوباسیلوس گاسری
از بین باکتری‌های پروبیوتیک بررسی شده تا به امروز، لاکتوباسیلوس گاسری امیدوار‌کننده‌ترین اثرات را در کاهش وزن نشان داده است. مطالعات متعدد نشان داده است که این باکتری دارای اثرات ضد چاقی است.
علاوه بر این، مطالعات در مورد بزرگسالان نیز نتایج امیدوار‌کننده‌ای را نشان می‌دهد. مطالعه‌ای نشان داد که مصرف لاکتوباسیلوس گاسری به مدت 12 هفته باعث کاهش وزن بدن، چربی اطراف اندام‌ها،
شاخص توده بدن (BMI)، اندازه دور کمر و دور ران می‌شود. علاوه بر این، چربی‌های شکم 5/8 درصد کاهش نشان داد. با این حال با قطع مصرف پروبیوتیک در شرکت کنندگان در طی 1 ماه تمام چربی‌های شکمی بازگشت.
بیشتربخوانید:
کفیر، بانک پروبیوتیک ها
سویه‌های دیگر پروبیوتیکها
سویه‌های دیگر پروبیوتیکها نیز ممکن است به کاهش وزن و چربی شکم کمک کنند. در یک مطالعه در زنان دارای اضافه وزن یا چاقی که مکمل پروبیوتیک شامل سویه‌های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر مصرف کرده بودند، نشان داده شد به طور قابل توجهی چربی شکمی کاهش پیدا می‌کند.
در مطالعه دیگری نیز مصرف بیفیدوباکتریوم لاکتیس با کاهش قابل توجه چربی شکم، شاخص توده بدنی و دور کمر به ویژه در زنان همراه بوده است.
برخی از پروبیوتیکها می‌توانند از افزایش وزن جلوگیری کنند
کاهش وزن تنها راه مبارزه با چاقی نیست. جلوگیری از افزایش وزن ناخواسته در وهله اول در جلوگیری از چاقی از ارزش بیشتری برخوردار است.
در یک مطالعه مصرف مکمل پروبیوتیکی به نام
VSL # 3 باعث کاهش وزن‌گیری، کاهش تجمع چربی و چربی سوزی در افرادی شد که 1000 کیلوکالری بیشتر از میزان نیاز روزانه مصرف می‌کردند. مطالعات نشان می‌دهد که برخی از سویه‌های پروبیوتیک می‌تواند از افزایش وزن در رژیم غذایی با کالری بالا جلوگیری کند. با این حال در این زمینه نیاز به مطالعه بیشتری هست.
برخی از سویه‌های پروبیوتیک ممکن است خطر افزایش وزن و چاقی را افزایش دهند
اینکه پروبیوتیکها در کاهش وزن مؤثر هستند در همه مطالعات تأیید نشده است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که برخی از سویه‌های پروبیوتیک ممکن است منجر به افزایش وزن شوند نه کاهش وزن. در یک بررسی اخیر مشخص شد که تأثیر پروبیوتیکها بر وزن بدن به نوع و گونه‌های مختلف پروبیوتیکها بستگی دارد. به عنوان مثال اگرچه یک سویه لاکتوباسیلوس گاسری باعث کاهش وزن می‌شود، ولیکن سویه دیگری ممکن است باعث افزایش وزن شود.
جمع بندی
پروبیوتیکها فواید سلامتی گسترده‌ای برای بدن دارند. با این حال، تأثیرات آنها بر وزن متفاوت است و به نظر می‌رسد به نوع پروبیوتیک بستگی داشته باشد. شواهد نشان می‌دهد که لاکتوباسیلوس گاسری می‌تواند به افراد مبتلا به چاقی کمک کند که وزن و چربی شکم خود را کاهش دهند. علاوه بر این یک ترکیب مکمل پروبیوتیک به نام VSL # 3 می‌تواند باعث کاهش وزن در افرادی شود که رژیم غذایی با کالری بالا مصرف می‌کنند. در نهایت، انواع خاص پروبیوتیکها ممکن است تأثیرات مثبتی بر وزن شما داشته باشند، به ویژه زمانی که با برنامه رژیم غذایی سالم و کامل همراه بشود. با این وجود، دلایل دیگر بسیاری برای مصرف مکمل پروبیوتیکها وجود دارد. پروبیوتیکها می‌توانند سلامت گوارشی و عوامل خطر قلبی عروقی شما را بهبود بخشند، التهاب را کاهش دهند و حتی به مبارزه با افسردگی و اضطراب کمک کنند.
