زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتررضا راست منش؛ دكترای تغذیه ورژیم درمانی

در ابتدا باید متذكر شویم كه چاقی یك بیماری است و همانطور كه تا ریشه‌كن شدن بیماری دست از معالجه و مراجعه به پزشك و بیمارستان و كلینیك بر نمی‌داریم،‌ لازم است به فرآیند كاهش وزن نیز چنین نگاهی داشته باشیم. بیمارانی كه منظم‌ترین مراجعه به متخصص تغذیه را دارند و پیگیر هستند،‌ بهترین و ماندگارترین جواب را می‌‌گیرند چرا كه خود را موظف می‌‌بینند دستورات غذایی را رعایت كنند؛

درهنگام تعارف تردید نكنید
در تحقیقی كه به سرپرستی بنده انجام شد و با بودجه بنیاد ملی طب آمریكا به سرانجام رسید،‌ یكی دیگر از مهمترین دلایل شكست رژیم غذایی در كشورمان، عادت فرهنگی "تعارف غذایی" است. تعارف غذا از نشانه‌های دوست داشتن و ادب است.

ولی باید این حقیقت را در نظر بگیریم كه وقتی فردی اظهار می‌‌كند تحت رژیم است (حالا به هر دلیلی، از دلیل سلامتی و بیماری گرفته تا زیبایی و تناسب اندام)، باید به تصمیم فرد احترام بگذاریم و با تعارفات مكرر غذایی، فرد را به مرحله‌ای نرسانیم كه با اكراه، رژیم غذایی‌اش را بشكند.

بسیاری از افراد وقتی كه میزان كاهش وزن در رژیم غذایی خوب باشد؛ اشتیاق بیشتری برای اجرای رژیم‌های كاهش وزن از خود نشان می‌‌دهند. ولی با گذشت زمان میزان كاهش وزن  "بعضی" از افراد كمتر می‌‌شود. در كنار اینكه مسایلی همچون تطبیق بدن به رژیم كم كالری و دلایل فیزیولوژیك بسیار مهم است، یكی از مهمترین موانع كه حاصل نحوه رفتار خود ماست،‌ كاهش پایبندی به اجرای رژیم "به همان خوبی" روزهای اول است.

 دلایل چاقی شكمی چیست؟

چرا همه اینقدر درباره چاقی شكمی صحبت می‌‌كنند و ناراحت هستند؟

ببینید شكم حالت كروی دارد. از نظر علم ریاضی، حجم كره برابر است با چهار سوم ضربدر عدد پی ضربدر (شعاع كره به توان سه)! طبیعی است وقتی حتی یك سانتی متر به دور كمر ما اضافه می‌‌شود، یعنی شعاع افزایش می‌‌یابد، حجم شكم به یكباره به میزان چشمگیری افزایش می‌‌یابد و برعكس. مطابق تحقیقات اخیر، بین اعتماد به نفس و شكل بدن رابطه قوی وجود دارد و افرادی كه از شكل بدنشان راضی نیستند اعتماد به نفس پایین‌تری دارند.

آیا رابطه‌ای بین سریع خوردن و تك وعده خوردن با چاقی شكمی وجود دارد؟

از نظر علم فیزیك، قانون دوم ترمودینامیك به ما می‌‌گوید انرژی نه خود به خود به وجود می‌‌آید و نه از بین می‌‌رود، بلكه از یك شكل به شكل دیگر تبدیل می‌‌شود. وقتی غذای مازاد بر نیاز بدن مصرف می‌‌كنیم بدن راهی جز تبدیل آن به چربی ندارد. وقتی وعده صبحانه نمی‌خوریم یا با تصور اینكه می‌‌خواهیم وزن كم كنیم، شام نمی‌خوریم ولی در عوض، نهار سنگینی به جای آن می‌‌خوریم؛

بدن راهی به جز استفاده از بخشی از عضلات بدن مخصوصا سرشانه‌‌ها برای تامین انرژی ندارد و نتیجه این می‌‌شود كه عضلات سرشانه تحلیل می‌‌رود ولی در مرحله بعد، چاقی شكمی به وجود می‌‌آید.از نظر علم فیزیولوژی، اگرچه نیاز بدن به انرژی به صورت 24 ساعته بیان می‌‌شود، ولی این نیاز به صورت یك نیاز مستمر و ساعت به ساعت است.

به عبارت دیگر، بدن در هر ساعت خاص،‌ حسب فعالیتی كه دارد،‌ به میزان مشخصی انرژی نیاز دارد. حال فكر كنید كه فردی صبحانه و شام نمی‌خورد ولی نهار زیادی می‌‌خورد و كل انرژی كه مصرف می‌‌كند هم واقعا برابر نیاز 24 ساعته بدنش است. 

 برای رژیم خودبرنامه داشته باشید

بسیاری از ما تا زمانی كه وزن و سایزمان به یك حد نگران كننده یا آزاردهنده نرسیده، رژیم گرفتن را به تعویق می‌‌اندازیم. پس از اینكه این نگرانی و آزار از حد آستانه گذشت،‌ تازه برای فرار از این وضعیت هر رژیمی را -ولو هرچقدر سخت یا آسان- به خوبی اجرا می‌‌كنیم و در همان دو سه هفته اول بسیار خوب هم جواب می‌‌گیریم.

اما مجددا به جای اینكه نتیجه خوب حاصله باعث افزایش اشتیاق ما برای اتمام رژیم تا رهایی كامل از سایز بد و اضافه وزن منجر شود، به خاطر حاشیه امنیتی كه در پی همین چند كیلو كاهش وزن و سایز به دست آورده ایم؛ در پایبندی كامل به رژیم كاهلی می‌‌كنیم.

نتیجه اینكه یا مجددا بی خیال رژیم می‌‌شویم و یا به طور غیرمنصفانه، اشتباه خودمان را در اجرای كامل رژیم،‌ به پای ناكارآمدی رژیم تجویز شده می‌‌گذاریم. سپس نا امید از وضعیت پیش آمده، از این دكتر به آن دكتر می‌‌رویم و با هر دكتر جدید همین سیكل معیوب را طی می‌‌كنیم و بدن خود را آنچنان مقاوم می‌‌كنیم كه این بار اگر به اشتباه خودمان پی هم ببریم دیگر دیر شده است!

 آیا با رژیم‌‌هایی كه الان مد شده (مانند رژیم كانادایی و امثال آنها) می‌توان چاقی را برطرف كرد؟

مگر این وضعیت یك شبه یا یك ماهه به وجود آمده است كه بشود با روش‌‌های غیرعلمی آن را برطرف كرد؟ صدالبته كه نه! اكثر افراد معمولا می‌‌خواهند مشكلی را كه طی چند ماه یا چند سال به وجود آمده است با شیوه‌‌های غلط و خودسرانه و با رژیم‌‌های غلطی كه مد روز شده، طی چند هفته و بدون استفاده از نظرات كارشناسی بر طرف نمایند.

 مسایل روانی در پایبندی به رژیم چقدر مهم است؟

آخرین بررسی‌‌های روانشناختی و تراز اول دنیا نشان می‌‌دهند كه هرچه جدیت اولیه در میزان كاهش وزن بیشتر باشد،‌ مراجعات مرتب و منظم باشد و فردی كه رژیم می‌‌گیرد، مقید باشد تا در زمان‌‌های معین شده، مراجعه نماید و پیشرفتش را به چشم ببیند، درجه موفقیت بیشتر و اشتیاق فرد برای ادامه رژیم و نگهداری آن بیشتر خواهد بود.

رژیم‌‌های بسیار سخت كه باعث محرومیت‌‌های غذایی شدید می‌‌شوند، باعث خلا و كمبود لذت غذایی شده و به خمودگی فرد منتهی می‌‌شوند و از طرف دیگر، رژیم‌‌هایی كه خیلی باز و ساده هستند، چون باعث كاهش وزن مطلوب نمی‌شوند و توقعات حداقلی افراد حاصل نمی‌شود؛ باعث دلسردی می‌‌شوند.

تشخیص اینكه در هر مرحله با چه سرعتی حركت كنیم به عهده كارشناس است. از لحاظ روانی، تیپ افراد تاثیر زیادی روی میزان پایبندی به رژیم و تحمل رژیم می‌‌گذارد.