زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

حذف نمک تهدید یا تضمین سلامتی؟

به همه ما گفته میشود كه مصرف سديم را كاهش دهيم ولي برخي از كارشناسان بر اين باورند كه تمام داستان اينگونه نيست و خطرات منفي و واقعي آن به اندازه مقدار مصرفي افراد وابسته است. احتمالاً شنيده ايد كه بيشترين چاشني و طعم دهنده اي كه  استفاده میشود نمك است. بحث ميان مصرف نمك در ميان محققان موضوع تازه‌اي نيست و بيش از 40 سال است كه كارشناسان در مورد خطرات مصرف نمك، فشارخون بالا و بيماریهاي قلبي به ما هشدار میدهند. برخي از آنها توصيه میكنند كه اگر مصرف نمك را كمتر كنيد سالمتر خواهيد بود. در حالي كه گروهي از محققان نيز بر اين باورند كه نمك به اين اندازه كه ديگر دانشمندان میگويند نيز براي سلامت انسان خطرناك نيست، حداقل براي بسياري از افراد خطرناك نيست و كاهش سديم بيش از اندازه میتواند عواقب ناخواسته زيادي داشته باشد.

تحقيقات انجام گرفته در مورد نمك

تمامی اين اختلاف نظرها از ماه ژانويه سال 2010 آغاز شد هنگامیكه وزارت كشاورزي ايالات متحده امريكا دستورالعمل‌هاي خاصي در مورد مصرف نمك‌ها چاپ كرد و تحقيق دانشمندان امريكائي و مجله پزشكي نيور انگلند منتشر شد كه در آن آمده بود سالانه در امريكا 92 هزار نفر بدليل مصرف بيش از اندازه نمك (به طور متوسط 5/1 قاشق چايخوري در روز) جان خود را از دست میدهند در حالي كه مصرف روزانه آنها نبايد بيش از نيم قاشق چايخوري در روز باشد. مخالفان و اختلاف در مورد اين مساله روز به روز بيشتر میشود و در ماه اوت در مجله امريكائي فشارخون مطالبي چاپ شد مبني بر اين كه هيچ مدركي دال بر افزايش خطر ابتلا به حملات قلبي و يا سكته مغزي بدليل مصرف بيش از اندازه سديم وجود ندارد و در ماه می‌‌در نشريه انجمن پزشكي امريكا گروهي از محققان اعلام كردند كه كم خوردن نمك با افزايش مرگ و مير ناشي از بيماریهاي قلبي مرتبط است. به طور خلاصه اين تحقيقات، ايرادهاي بسياري از وزارت كشاورزي ايالات متحده گرفتند و انتقادهاي زيادي از او كردند.  تمامي ‌مطالعات نشان میدهند كه استعمال دخانيات و تنباكو منجر به سرطان و بيماریهاي مزمن ريوي، تصلب شرايين و افزايش مرگ و مير میشود و هيچ محقق و يا مطالعه‌اي تا به امروز، اعلام نكرده است كه توتون و تنباكو سالم است ولي در مورد كاهش سديم مساله فرق میكند و بيش از 100 سال است كه نظريه‌هاي مختلفي در مورد آن بيان میشود، در مطالعه‌اي نشان داده میشود كه كاهش سديم براي سلامتي مفيد است و چند ماه بعد تحقيقي ديگر نظريه عكس آنرا اثبات میكند. در واقع نيازهاي فردي به سديم و پاسخ به آن متفاوت است.

 حساسيت به مصرف نمك

 تحقيقات گزارش می‌کنند مشکل به این بر می‌گردد که فرد حساسیت نمک داشته باشد یا خیر. آندسته از افرادی‌که حساسیت به نمک دارند، احتمال مرگ از مشکلات قلبی-عروقی با مصرف نمک بالا می رود، چه فشارخون داشته باشند، چه نداشته باشند. افرادی که حساسیت به نمک دارند وقتی به مقدار زیاد نمک استفاده کنند، فشارخون‌شان شدیداً بالا می‌رود. هیچ روش استانداردی برای تشخیص حساسیت نمک وجود ندارد و این آزمایشات فعلاً فقط در تحقیقات انجام می گیرند. با اینکه تصور می‌شود حساسیت نمک دلیل ایجاد فشارخون در افراد است اما بسیاری از افرادی که حساسیت نمک دارند، به هیچ‌وجه مبتلا به فشارخون نیستند. این تحقیق نشان می‌دهد با اینکه فشارخون یکی از مهمترین عوامل بروز بیماری‌های قلبی-عروقی است، فشارخون نیست که موجب مرگ زودرس در افراد مبتلا به حساسیت نمک می‌شود، بلكه خود حساسیت نمک است که چنین پیامدی به دنبال دارد. این یعنی در این افراد، بالا بودن مصرف نمک در رژیم غذایی موجب بیماری قلبی می‌شود حتی اگر فشارخونشان در حد نرمال باقی بماند.

فشارخون

 فشارخون هر فردي متفاوت است و به دريافت نمك پاسخ متفاوتي میدهد. چگونگي پاسخ بدن به مصرف سديم با فعل و انفعالات پيچيده‌اي انجام میشود كه به ژن و رژيم غذايي بستگي دارد. برخي از افراد به نظر میرسد كه به مصرف نمك حساس هستند، ولي به راستي نمیتوان فهميد كه چند درصد از مردم در اين گروه قرار میگيرند زيرا هيچ روش ساده و قطعي براي تست حساسيت به نمك وجود ندارد. اگر شما مبتلا به فشارخون بالا هستيد، هيچ دليلي وجود ندارد كه تصور كنيد دليل ابتلا به فشارخون نمك بوده است. تعدادي از مبتلايان به فشارخون بالا، بدون هيچ دليل قطعي به اين بيماري مبتلا میشوند. فشار‌خون بالا میتواند نشانه بيماري باشد و ابتلا به آن دلايل مختلفي دارد. به همين دليل است كه بيش از صدها مدل دارو براي درمان فشارخون بالا وجود دارد و اگر مبتلا به فشارخون بالا هستيد، نياز به تغيير روش‌هاي اساسي زندگي است و حتماً لازم است كه براي كاهش فشارخون استرس خود را كاهش دهيد و ورزش كنيد، سيگار را ترك كنيد و يك رژيم غذايي غني از سبزيجات داشته باشيد، تغيير در شيوه زندگي در دوره فشارخون بالا، مهم و البته موثر تر از كاهش مصرف نمك است. كاهش مصرف سديم يك گام است و به اين معني نيست كه همه افراد مبتلا به فشارخون بالا به اين روش درماني پاسخ مثبت میدهند. براي رسيدن به نتيجه ايده‌آل بهتر است براي انتخاب شيوه صحيح درماني با پزشك مشورت كنيد.

چرا بدن ما به نمك نياز دارد

همه كارشناسان موافقند كه مصرف مقدار مشخصي از نمك در رژيم غذايي خود يك ضرورت بيولوژيكي است. سديم و كلريد كه مولكول نمك را تشكيل می‌دهند، در بدن نقش‌هاي مهمي همچون انقباضات عضلاني بر عهده دارند.  اينكه دقيقاً افراد به چه مقدار نمك نياز دارند و چه مقدار نمك بيش از حد است، مشخص نيست و در افراد مختلف، متفاوت می‌باشد و به ساير عوامل غذايي مثل مصرف پتاسيم، مقدار فعاليت و البته ژنتيك بدن بستگي دارد. در حال حاضر اكثريت قريب به اتفاق نمك در رژيم غذايي امريكائیها (به طور متوسط 80 تا 75 درصد) از محصولات فرآوري و صنعتي تامين می‌شود.

متخصصان معتقدند بدن ما نمي تواند هر روز مقادير زيادي نمك دريافت كند، زيرا هيچ كدام از ما به اندازه كافي و به همان نسبت، ميوه و سبزيجات و پتاسيم زياد دريافت نمیكنيم تا مقدار پتاسيم و سديم به تعادل برسد. هر چند به دستور موسسات نظارتي، توليد كنندگان در تلاشند تا مقدار نمك محصولات فرآوري شده را كاهش دهند، اگر چه كاهش سديم  و محصولات فراوري شده لزوماً به معني سلامت آن ماده غذايي نيست. كلريد سديم ارزان‌ترين مولكول در صنايع غذايي است و كاهش آن از صنايع غذايي كاري بس دشوار است، پس از آب، نمك يكي از مواد نگهدارنده در غذاهاي فرآوري شده است و همچون يك كاتاليزور عمل می‌كند. اجبارهاي اعمال شده به مصرف كنندگان براي كاهش نمك، آنها را وا می‌دارد تا از ديگر جايگزين‌ها استفاده كنند و چه بسا اين جايگزين‌ها نيز از سلامت غذايي كامل برخوردار نباشند. چنين پيامدهاي ناخواسته اي در طول سه دهه گذشته منجر به مسائل و مشكلات پيش‌بيني نشده فراواني شده است. وسواس در عدم مصرف مواد غذايي چرب منجر به افزايش رژيم غذايي پركربوهيدرات می‌شود كه ممكن است به افزايش چاقي و مقاومت به انسولين منجر شود. محدود كردن مصرف سديم نيز منجر به ايجاد تغييرات در رژيم غذايي و مصرف میشود.

 مصرف كنندگان بايد چه كار كنند؟

هنگام خريد مواد غذايي به ياد داشته باشيد كه توليد كنندگان از انواع جايگزين‌هاي سديم نيز استفاده می‌كنند كه ممكن است به نام‌هاي ديگر بر روي برچسب محصولات نوشته شده باشد. بدين ترتيب بهتر است مصرف غذاهاي فرآوري شده را كاهش دهيد به خصوص تا آنجا كه ممكن است از ميوه‌ها و سبزيجات غني از پتاسيم استفاده كنيد كه به طور طبيعي با سديم تعادل ايجاد كند. مهمترين موضوع اين است كه آرامش خود را حفظ كنيد و اگر مطمئن هستيد كه از يك رژيم غذايي سالم پيروي كنيد شايد نيازي به نگراني در مورد صرف سديم نداشته باشيد.

وقتي كه مصرف نمك را انتخاب می‌كنيد، انتخاب عاقلانه داشته باشيد، مانند بسياري از محصولات غذايي تجاري، نمك نيز می‌تواند به شدت فراوري شود. بلورهاي نمك به اندازه هاي مختلف به شكل‌ها و رنگ‌هاي مختلف هستند. هر كريستال نمك حاوي مواد معدني، در مقادير كم به منظور بهبود عملكرد بدن و منيزيم، كلسيم، پتاسيم و بروميد است ولي گروهي از توليد كنندگان با ايجاد تغييرات به منظور خوش طعم كردن آن، مقادير زيادي از خواص آن را از بين می‌برند، بنابراين به سلامت و نوع نمكي كه استفاده می‌كنيد توجه داشته باشيد.

محاسبه نمک دریافتی از مواد غذایی

 نمک در برچسب مواد غذایی به صورت سدیم درج میگردد. برای تبدیل سدیم به معادل نمک کافی است رقم مذکور را در عدد 5/2 ضرب کنید. نکته:یک گرم سدیم=1000 میلی گرم سدیم=2.5 گرم نمک

میزان مجاز مصرف سدیم، 3/2 گرم در روز معادل 8/5 گرم نمک در روز است. نکته: 6 گرم نمک تقریبا به اندازه یک قاشق چایخوری است. اما از آنجایی که تقریبا هر نوع غذایی که می‌خوریم حاوی نمک است، از این رو دیگر نیازی به اضافه کردن نمک به غذا نمی‌باشد.

 مقادیر مجاز مصرف سدیم

  3 تا 1 سال: 1 تا 5/1 گرم.

 8 تا 4 سال: 2/1 تا 9/1 گرم.

 13 تا 9 سال: 5/1 تا 2/2 گرم.

 50 تا 14 سال: 5/1  تا 3/2 گرم.

 70 تا 51 سال: 3/1 تا 3/2 گرم.

 بالای 70 سال: 2/1 تا 3/2 گرم.

نکته: 75 درصد نمک دریافتی توسط مصرف مواد غذایی فرآوری شده نظیر نان، غلات صبحانه و بیسکویت‌ها و غذاهای فراوری شده وارد بدن می‌شود.

 نمک های جایگزین

با شیوع تبلیغات منفی علیه نمک امروزه شاهد گسترش تبلیغ انواع مختلفی از نمک از قبیل نمک میوه، نمک دریا و... هستیم. باید توجه داشت که بعضی از این محصولات حاوی کلراید پتاسیم به جای کلراید سدیم می‌باشند. طعم آنها مشابه نمک خـوارکـی اسـت امـا می‌توانند پتاسیم خون را افزایش دهند که برای سلامتی خطرناک است. افرادی که مبتلا به نارسایی قلبی، نارسایی کلیوی و دیابت می‌باشند، نباید از این نمک‌ها بدون مشورت پزشک مصرف کنند. همچنین مصرف اینگونه نمک‌ها می‌تواند با مصرف برخی داروها نظیر داروهای تنظیم کننده فشار‌خون تداخل ایجاد کند، که در این موارد نیز باید تحت نظر پزشک اقدام به مصرف آنها کرد.