دکتر اصغر نعمتی
چهاردهم مهرماه، مصادف است با روز دامپزشکی. دامپزشکی، دو مقوله‌ی متفاوت دارد: یکی تلاش در جهت حفظ جان و سلامت حیوانات اهلی، چه حیوانات خانگی چه حیواناتی که از فرآورده‌های آن‌ها بهره می‌گیریم، و دیگری تلاش در جهت سلامت بهره‌برداران از فرآورده‌های دامی.
اما با وجود متفاوت بودن عرصه‌های این دو، در نهایت هر دو دسته در خدمت سلامت انسان قرار دارند؛ چراکه دست توانای خالق آفرینش، خلقت را به گونه‌ای رقم زده است که تنها موجودات عاقل جهان یعنی ما انسان‌ها، باید برای حفظ سلامت خودمان هم که شده، در بسترسازی سلامت حیوانات بکوشیم
تا کنون حدود 400 نوع بیماری مشترک میان انسان و دام شناخته شده و این موضوع، بر اهمیت دامپزشکی صحه می‌گذارد.
امروزه که گرایش عمومی نسبت به نگهداری حیوانات خانگی در کشور ما فزونی یافته است، مقوله‌ی بیماری‌های مشترک نیز، از حساسیت بیش‌تری برخوردار شده است.
بیماری‌های مشترک انسان و دام، عمدتاً از دو طریق تماس مستقیم میان انسان و حیوان ناقل بیماری و نیز، بهره‌گیری از فرآورده‌های ناشی از دام ناقل، ایجاد می‌شود.
البته از منظر علمی، بیماری‌های مشترک، شامل بیماری‌هائی هم می‌شود که از انسان به دام منتقل می گردد ولی در اینجا موضوع بحث ما نیست.
به هر روی، از فرصت بهره می‌گیرم و نکاتی چند در این باره یادآور می‌شوم.
اصول بهداشتی، در نگهداری از پرندگان زینتی
این روزها، بسیاری از خانواده‌ها در محل زندگی خود از پرندگان زینتی نگهداری می‌کنند. بنابراین، داشتن اطلاعات کافی در مورد آن‌ها بسیار اهمیت دارد.
متخصصان دامپزشکی، معتقدند كه امكان انتقال شماری از بیماری‌های پرندگان زینتی، به انسان وجود دارد. این بیماری‌ها، با توجه به نوع پرنده متفاوت هستند.
سازمان دامپزشکی، به کسانی که پرنده‌ی زینتی درخانه نگه می‌دارند، هشدار می‌دهد كه مهم‌ترین بیماری كه ممكن است از طوطی‌سانان به انسان منتقل شود، بیماری «اورنیتوز» یا «پستیاكوز» است كه به نام «تب طوطی» معروف است.
همچنین، پاره‌ای از بیماری‌های گوارشی مانند «سالمونلوز» و «كلی باسیلوز»، امكان دارد برای انسان هم بیماری‌زا باشد.
آلودگی به قارچ‌ها و انگل‌های خارجی مانند جرب و كنه و غیره هم، ممكن است از پرندگان زینتی به انسان منتقل شود.
رعایت بهداشت فردی و بهداشت در نگهداشت پرندگان، مانند تمیز كردن همیشگی قفس و ظرف غذاخوری و آبخوری آن‌ها، از انتقال بیماری به پرنده یا انتقال بیماری به پرنده‌دار، جلوگیری كند.
بهداشت بهره‌گیری از فرآورده های دامی
اما در زمینه‌ی بهره‌گیری از فرآورده های دامی و رعایت بهداشت آن‌ها، بهتر است این موارد را مورد توجه قرار دهیم:
قبل از خریدن گوشت ودیگر فرآورده‌های خوراكی دامی، از نگهداری آن‌ها در شرایط سرد و بهداشتی مطمئن شویم.
به برچسب گوشت و دیگر فرآورده‌های دامی بسته بندی شده- كه ضامن سلامت ماست- حتماً توجه كنیم.
عرضه‌ی گوشت قرمز و مرغ نگهداری شده در خارج از یخچال، غیر بهداشتی و بیماری‌زاست؛ بنابراین از خریدن آن‌ها خودداری كنیم.
گوشت چرخ‌كرده و انواع فرآورده‌های خوراكی دامی‌ای را بخریم كه با نظارت دامپزشكی بسته‌بندی شده‌است.
خرید فرآورده‌های خوراكی دامی را از فروشگاه‌های غیر بهداشتی و كنار خیابان، برای خودمان ممنوع كنیم.
تب کریمه‌ی کنگو
یکی از بیماری‌های مشترک- كه تازگی در باره‌ی آن زیاد شنیده‌ایم- بیماری موسوم به «تب خونریزیآور کریمه‌ی کنگو» است.
متخصصان دامپزشکی، معتقدند که تب یادشده، از بیماری‌های ویروسی مشترك میان انسان و حیوان است كه در كشور ما نیز دیده می‌شود.
آلودگی با این ویروس در دام‌ها بیماری بالینی ایجاد نمی‌كند؛ با این‌همه ممكن است برای انسان مرگبار باشد.
ایجاد خون‌ریزی در بافت‌های بدن، یكی از نشانه‌های بیماری در انسان است كه در مراحل آخر بیماری اتفاق می‌افتد.
این بیماری، نخستین بار در سال 1944 در منطقه‌ی كریمه، در كنار دریای سیاه شناخته شد؛ به همین دلیل به نام تب خونریزیآور كریمه نامیده شد.
این بیماری، بعدها در سال 1966 در كنگو شناسائی شد و از همان زمان نامش به تب خون‌ریزی‌آوركریمه‌ی كنگو تغییر یافت.
این بیماری، به صورت معمول از راه گزش كنه‌های آلوده یا از طریق تماس انسان با بافت‌های دامی آلوده در زمان كشتار دام، به انسان منتقل می‌شود.
شماری از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، بز، گوسفند و خرگوش، میزبان‌های تكثیر كننده‌ی این ویروس هستند و كنه‌هائی كه از این دام‌ها خون می‌خورند، ممكن است آلوده شوند و آلودگی را منتقل نمایند.
بافت‌های مختلف این دام‌ها از جمله خون و گوشت‌شان آلوده است و ممكن است ویروس را در محیط منتشر كنند و یا در هنگام تماس به انسان منتقل نمایند.
بنابراین، كشتار دام‌ها در كشتارگاه و رعایت اصول بهداشتی در هنگام كشتار، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری دارد.
امید آن‌كه همه‌ی ما، با رعایت بهداشت دامپزشکی، زمینه‌های سلامت دام و فرآورده‌های دامی را- که به سلامت انسان می‌انجامد- فراهم آوریم، ان‌شاءالله
