سالم شروع كنید، سالم بمانید
از نوزادی تا كودك در حال رشد
كودك شما در اولین سال از زندگی‌اش نسبت به هر زمان دیگری كه تجربه می‌كند، دارای بیشترین تغییرات است.
این زمان، مرحله بسیار حساسی برای ایجاد چگونگی و باید و نبایدهای سالم غذا خوردن در تمام زندگی وی می‌باشد. این مقاله، توصیه‌هایی كاربردی را پیرامون زمان و چگونگی غذادهی به نوزاد، فراهم می‌سازد. اطلاعات حاضر نیازهای انرژی، اندازه وعده‌ها و انتخاب‌های غذایی مورد نیاز وی را نیز در اختیار قرار می‌دهد. اما شما كودك خود را بهتر می‌شناسید. بنابراین از این مجموعه به صورت انعطاف‌پذیر و مطابق با نیازهای وی استفاده كنید. همچنین با متخصص تغذیه یا اطفال در مورد بهترین زمان شروع غذاهای جامد در كودكتان حتما مشورت كنید.
چرا برای غذا دادن به نوزادان و نوپاها، نیاز به توصیه داریم؟
غذا دادن به نوزاد به روشی سالم، نه تنها سبب رشد طبیعی وی می‌شود بلكه اساس و پایه عادات غذایی سالم در آینده را شكل داده و میتواند از چاقی و سایر مشكلات سلامتی پیشگیری كند.
اما نوزادان و نوپاها نیازهای تغذیه‌ای خاصی دارند؛ بنابراین ممكن است در مورد آنچه باید به كودك داد و همچنین زمان آن، اختلاف‌نظرهایی وجود داشته باشد به همین دلیل گروهی از متخصصین سلامت و تغذیه كودكان با استفاده از روش بررسی مستند انجمن رژیم شناسان آمریكا (ADA)، مجموعه راهنمایی‌هایی را كه در پیش رو دارید تهیه و منتشر نموده‌اند این راهنمایی‌ها، با انعكاس جدیدترین تحقیقات علمی، توصیه‌های كاربردی غذایی خصوصا برای كودكان كمتر از 2 سال را ارائه داده و در 5 زمینه كلیدی برای پاسخ به بیشترین سوالات رایج والدین و مراقبین نوزادان، مفید می‌باشد:
1- نشانه‌های تكاملی: چگونه بفهمم كودكم آماده شروع خوردن غذاهای جامد است؟
2- چگونه تغذیه كنیم: بهترین غذا برای كودكم چیست و چرا؟
3- توصیه‌های زمان غذا دادن: چگونه می‌توانم به كودكم در ایجاد عادات غذایی سالم و ماندگار كمك كنم؟
4- نكات ایمنی: اصول ایمنی غذایی ویژه نوزادان چیست؟
5- راهنمایی فعالیت: چگونه می‌توانیم به كودكم برای لذت بردن از حركت و فعالیت بدنی آموزش دهم و در ایجاد مهارت‌های حركتی به او كمك كنم؟
1- نشانه‌های تكاملی:
تاكنون كودك شما یك «حرفه‌ای» در خوردن شیر مادر یا شیر خشك نوزادان بوده است! اما چگونه بدانید كه چه موقع او آماده شروع خوردن غذاهای جامد است؟ در مجموع افزودن غذاهای پوره شده و غلات مخصوص نوزاد به غذای او نه تنها تامین كننده مواد مغذی خواهد بود، بلكه وی را در تماس با طعم و بافت قرار داده و برای آموختن مهارت‌های غذا خوردن به او ضروری است. بنابراین چگونه بفهمید كه او چه موقع آماده است؟ معمولا در حدود اواسط سال اول، شما نشانه‌هایی دال بر این كه او آماده خوردن غذاهای جامد است خواهید دید. اما به خاطر داشته باشید كه هر كودكی ویژگی‌های فردی خود را دارد؛ كودك شما با سرعت مختص خود تكامل خواهد یافت. در این مورد با متخصص اطفال مشورت كنید.
كودك شما اگر همه كارهای زیر را انجام دهد، میتواند آماده خوردن غذاهای جامد باشد:
با كمك یا حمایت دیگران می‌نشیند
وزن تولدش دوبرابر شده و بیشتر از 5/6 كیلوگرم وزن گرفته است.
بعد از 10-8 بار خوردن شیر مادر یا شیرخشك در روز، باز گرسنه است.
نشانه‌های تكاملی كودك شما چیست؟
مهارت‌های بدنی
مهارت‌های خوردن غذا
غذا و بافت غذایی مناسب
برای كمك چه می‌توانید انجام دهید؟
نوزادی/بالا آوردن سر
نوزادی: سر او نیاز به حمایت دارد
بالا آوردن سر: كنترل سر ماهرانه‌تری دارد
نوزادی: دارای الگوی تنفسی مكیدن – بلعیدن است
بالا آوردن سر: برای مكیدن زبان به جلو و عقب حركت می‌كند
نوزادی و بالا آوردن سر: شیر مادر یا شیرخشك نوزاد
در صورت شیردهی با شیر مادر، انواعی از غذاهای سالم بخورید تا عطر و طعم و مزه را از راه شیر خود به او یاد بدهید
نشستن با كمك
با كمك یا حمایت می‌نشیند
روی شكم با كمك بازوها و آرنج مستقیم به سمت بالا فشار می‌آورد
ممكن است با زبان غذا را از دهان بیرون براند
غذاهای پوره را برای بلع با زبان به عقب می‌راند
قاشق را می‌شناسد و با نزدیك شدن قاشق دهان خود را باز می‌كند
شیرمادر یا شیرخشك نوزاد
غلات نوزاد
غذاهای پوره‌ای رقیق از قبیل غذای كودك تك ماده‌ای
به منظور افزایش پذیرش كودك غلات را با شیر مادر یا شیرخشك نوزاد مخلوط كنید
به علائم سیری و گرسنگی كودك احترام بگذارید – وقتی او نشان می‌دهد كه سیر شده است، غذا دادن را متوقف كنید
نشستن مستقل
مستقل می‌نشیند
میتواند اشیاء كوچك را در دست بگیرد و بلند كند
به سمت غذا یا قاشق خم می‌شود
قادر به نگهداشتن پوره غلیظ در دهان است
سر را به سمت پایین می‌كشد و قادر به فشار لب پایین برای گرفتن غذا از قاشق است
با مشت غذا را به سمت خود برمی‌دارد
میتواند غذا را از یك دست به دست دیگر بدهد
با كمك میتواند از لیوان بنوشد
شیر مادر یا شیرخشك نوزاد
غلات نوزاد
غذاهای پوره‌ای رقیق از قبیل غذای كودك تك ماده‌ای
غذاهای پوره‌ای غلیظ
نمك، غذاهای كوبیده بدون قطعات مشخص غذا از قبیل سیب‌زمینی و هویج پخته
آب میوه 100 درصد
یك غذای جدید را به ترتیب 2 تا 4 روز قبل از شروع بعدی به او معرفی كنید
به منظور كمك كردن به او برای یاد گرفتن و تكامل مهارت‌هایی كه نیاز دارد، انواع بافت‌های غذایی رقیق و غلیظ را بدهید.
2- چگونه تغذیه كنیم؟
شیر مادر كامل‌ترین غذای طبیعت است. این بهترین انتخاب برای كودك شماست و باید تا جایی كه می‌توانید او را با شیر خود تغذیه كنید تا بهترین شروع زندگی را به كودك خود داده باشید. شیر مادر، دفاعی طبیعی در مقابل آلرژی و عفونت در اختیار نوزاد قرار می‌دهد، دارای چربی مورد نیاز جهت تكامل مطلوب مغزی بوده و میتواند خطر چاقی را كاهش دهد.
شیر مادر به علاوه كودك را در معرض انواع طعم غذاهایی كه شما می‌خورید قرار می‌دهد چرا كه این طعم‌ها به شیر منتقل می‌شود. این امر نه تنها به كودك سریعا در مورد غذاهایی كه خانواده از آن لذت می‌برد آموزش می‌دهد؛ بلكه باعث افزایش احتمال پذیرش غذاهای جدیدی می‌شود كه در زمان شروع خوردن غذاهای پوره به او می‌دهید.
اگر تصمیم به دادن شیر خشك نوزاد دارید، دقت كنید نوعی را انتخاب كنید كه با آهن غنی شده و نیازهای تغذیه‌ای او را تامین نماید.
دادن غذاهای جدید به كودك برای اطمینان از دریافت مواد مغذی حیاتی
در حدود اواسط سال اول زندگی همه كودكان نیاز به شروع خوردن غذاهای جامد برای شناختن طعم، بافت و چگونگی غذا خوردن دارند. به علاوه كودكانی كه با شیر مادر تغذیه می‌شوند، برای تكمیل شیر مادر نیاز به تامین مواد مغذی خاصی از طریق غذا دارند. به طور خاص، آهن و روی مواد مغذی هستند كه در رژیم غذایی بچه‌هایی كه فقط شیر مادر می‌خورند، محدود می‌شوند.
آهن و روی
آهن و روی برای تكامل مغزی و رشد بدنی سالم كودك شما ضروری هستند و روی به علاوه برای تكامل سیستم دفاعی سالم نقش كمكی ایفا می‌كند؛ بنابراین چگونه این مواد مغذی مهم را به او می‌دهید؟
شیر خود را با دادن غذاهایی مثل غلات نوزاد غنی شده با آهن یا پوره گوشت تكمیل و منابع غذایی حاوی آهن دریافتی كودك را با ویتامین C تقویت كنید.
ویتامین C به جذب بهتر آهن كمك می‌كند. بنابراین منابع سرشار از این ویتامین مانند میوه و سبزیجات را به كودك بدهید. تركیبی از غلات نوزاد غنی شده با آهن و پوره میوه‌جات سرشار از ویتامین C را امتحان كنید.
سایر مواد مغذی حیاتی كه كودك شما نیاز دارد:
كلسیم
كلسیم به كودكتان در ساختن استخوان و دندان محكم كمك می‌كند. این ماده نه تنها در طول این دوره رشد استخوانی سریع مهم است بلكه در سراسر دوره زندگی اهمیت دارد. اگر به نوزاد خود شیر مادر یا شیرخشك نوزاد می‌دهید، احتمالا مقدار كافی كلسیم را دریافت می‌كند.
ویتامین D
ویتامین D باعث افزایش جذب كلسیم كودكتان می‌شود؛ ویتامین D به طور طبیعی با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ساخته می‌شود، اما به منظور پیشگیری از بروز سرطان پوست، امروزه در مورد كاهش تماس با نور خورشید هشدار داده می‌شود. حفاظت توسط ضدآفتاب و لباس پوشیدن در مقابل اثرات مضر خورشید امكانپذیر است، اما در مقابل باعث پیشگیری از تشكیل ویتامین D می‌شود.
انجمن اطفال آمریكا مصرف روزانه مكمل ویتامین D را برای كودكانی كه منحصرا با شیر مادر تغذیه می‌شوند و كودكان كمتر از 8 كیلوگرم مصرف‌كننده شیر خشك نوزاد، توصیه می‌كند. حتما در مورد مصرف ویتامین D با متخصص اطفال مشورت كنید.
راهنمای قدم به قدم برای اولین غذای جامد كودك:
با غلات شروع كنید:
- برای داشتن یك غلظت خیلی كم: 1 قاشق غذاخوری آرد شده دانه یك نوع غله با بافتی نرم را با حدود 4 قاشق غذاخوری شیر مادر یا شیر خشك نوزاد یا آب مخلوط كرده و شروع كنید. با بزرگتر شدن نوزاد، برای داشتن بافت غلیظ‌تر، مقدار مایع را كم كنید.
- با استفاده از یك قاشق، غلات را روی لب‌های او بگذارید (نه داخل دهانش) تا بتواند از مهارت مكیدن خود استفاده كند.
سپس نوبت غذاهای پوره است.
- برای شروع از یك نوع ماده غذایی استفاده كنید. همانند غلات، برای معرفی هر طعم جدید، 4-2 روز فاصله بگذارید.
- ترتیب مصرف میوه و سبزیجات اهمیتی ندارد.
- بعد از این كه كودك شما میوه و سبزیجات را به صورت تكی امتحان نمود، می‌توانید سراغ انواع تركیبی بروید.
- گوشت منبع مهمی از آهن و روی بوده و برای افزودن به برنامه غذایی كودك مناسب است.
