زهرا نادری کارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
مصرف گیاهان دارویی
برای درمان ضایعاتی مانند آفت که هنوز علت قطعی آن مشخص نیست، استفاده از گیاهان دارویی مناسب‌تر از داروهای شیمیایی است، چراکه عوارض جانبی کمتری دارند. برای نمونه استفاده از کورتون یا آنتی‌بیوتیک (به صورت دهانشویه) برای طولانی مدت می‌تواند باعث بروز قارچ در دهان شود، ولی ترکیبات گیاهی عوارض جانبی کمتری دارند. برخی عصاره‌های گیاهی باعث تخفیف علائم بیماران آفتی می‌شوند که از آن جمله می‌توان به جفت بلوط، سماق قرمز، قهوه‌ای، گرد غوره، پنیرک، خطمی، خرفه، تخم خرفه، فلوس، تخم گشنیز و گیاه ساتوریا خوزستانیکا اشاره نمود.
جفت بلوط، لایه نازک قهوه ای رنگی است که بین پوست بلوط و مغز آن قرار گرفته و به راحتی هم جدا می‌شود. این گیاه، اثرات بسیار مفیدی در بهبودی آفت و زخم‌های دهان دارد. توصیه اکید به افراد مبتلا به آفت این است که سماق را بر روی انگشت بمالند و آن را به مدت چند دقیقه روی محل آفت نگه دارند. غوره از نظر طب قدیم ایران سرد و قابض است و در درمان ورم مخاط دهان و زخم‌های دهانی و بهبود آفت دهان موثر است. پنیرک، خطمی، خرفه و تخم خرفه خنک کننده فضای دهان و آرام‌بخش درد‌های ناشی از آفت می‌باشند.
پنیرک (malvasilvestris L) که از جمله گیاهان دارویی بومی استان کرمانشاه می‌باشد، به دلیل داشتن ترکیبات شیمیایی نظیر موسیلاژ، تانن‌ها و اسانس‌های فرار دارای خواص ضد التهابی است بطوری‌که به صورت حمام دهان برای درمان آفت مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از دهانشویه خطمی روزی چند بار و یا آغشته نمودن پنبه‌ای به آن و قرار دادن روی محل دردناک به بهبود آفت کمک می‌کند. نگه داشتن سائیده تخم خرفه در دهان، در رفع آفت دهان به خصوص اطفال موثر است . برای جلوگیری از پیشرفت و تسکین درد آفت دهان می‌توان مغز فلوس بدون دانه و تخم گشنیز را به نسبت مساوی خیسانده، صاف کرده و غرغره نمود و روزی چند بار این عمل را تکرار کرد.
استفاده از عصاره گیاه ساتوریاخوزستانیکا نتایج منحصر به فردی در درمان آفت داشته است. این گیاه فقط در ایران می‌روید و جزو دسته گیاهان تیره نعنا است و اثرات ضدویروسی و ضدقارچی دارد. استفاده از عصاره این گیاه در دو، سه روز اول زخم پاسخ بهتری به درمان می‌دهد و سیر دوره درمان را کوتاه‌تر کرده و باعث کاهش درد و سوزش می‌شود.
غذایی مناسب برای مبتلایان به آفت‌های دهانی
این غذا از گوشت گوساله، برنج و سبزیجات پخته تشکیل شده که با روغن ترکیب می‌شود. برنج باید خوب پخته شده باشد. برای خوردن این غذا زرده تخم مرغ را به آن اضافه کرده و سپس نوش جان کنید.
كسرول برنج و سبزیجات
مواد لازم برای 4 نفر
برنج 4 پیمانه (600 گرم) 2300 كیلوكالری
روغن كانولا 2 قاشق غذاخوری 270 كیلوكالری
فیله گوساله باریك خردكرده 300 گرم 330 كیلوكالری
قارچ ورقه‌ای خردكرده 100 گرم 10 كیلوكالری
كلم براكلی گلچه‌كرده 200 گرم 60 كیلوكالری
هویج خردكرده و پخته 2 عدد كوچك 20 كیلوكالری
اسفناج خردكرده و بخارپز 100 گرم 20 كیلوكالری
كدوی خردكرده و پخته 1 عدد كوچك 15 كیلوكالری
روش تهیه
برنج را در قابلمه‌ای حاوی آب جوش و نمك بپزید و آبكشی كنید. كف قابلمه مناسبی كمی روغن بریزید. برنج را در آن بریزید و به مدت 20 دقیقه روی حرارت ملایم آن را دم كنید. آنگاه تكه‌های گوشت را درون تابه چدنی چربكرده قرار دهید. تابه را روی حرارت ملایم بگذارید تا فیله‌ها بپزد. اكنون قارچ را در تابه دیگری تفت دهید تا نرم شود. كلم براكلی را به قارچ بیفزایید و كمی تفت دهید. حالا هویج، اسفناج و كدو را نیز به سبزیجات اضافه نمایید. اینك 4 كاسه بردارید، برنج را بین كاسه‌ها تقسیم كنید. سبزیجات و گوشت را روی برنج بریزید.
یادآوری1: می‌توان یك كاسه ماست كم‌چرب پروبیوتیك با این غذا میل كرد.
یادآوری2: درصورت تمایل، در پایان می‌توانیدكسرول را در چهار ظرف نسوز بریزید و وسط هر كدام یك عدد زرده تخم مرغ قرار ردهید و به مدت تقریبی 5 دقیقه در فر گرم كرده با دمای 190 درجه سانتیگراد قرار دهید تا زرده ببندد.
این غذا حاوی منابع آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 می‌باشد از این رو برای مبتلایان به آفت‌های دهانی مفید می‌باشد. از طرف دیگر مواد غذایی که سبب تشدید آفت می‌شوند در تهیه آن بکار نرفته است، بنابراین می‌تواند یک پیشنهاد ایده‌آل غذایی برای افراد مبتلا به آفت دهانی باشد.
