زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

عطیه میرزابابایی. کارشناس ارشد علوم تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ دکتر پیام فرحبخش، متخصص تغذیه

میگرن سردردی شدید است که اغلب اوقات به صورت درد ضربان دار یک طرفه است که ابتدا خفیف و کم کم شدید می شود.

دردهای میگرنی در همه موارد با بی اشتهایی، تهوع و گاهی اوقات با استفراغ همراه هستند.

فاکتورهای وراثتی و محرک‌های محیطی در ایجاد  این بیماری، شرکت دارند.

حمله های میگرنی ممکن است در اثر عکس العمل‌های آلرژیک، نورهای شدید، سروصداهای بلند، فشار روحی و جسمی، تغییر درعادت خواب، کشیدن سیگار یا قرارگرفتن در معرض دود سیگار، گرسنگی، مصرف الکل، کافئین، نوسانات هورمونی (مصرف قرص‌های ضدبارداری) و… ایجاد شوند.

نوع تغذیه و رژیم غذایی در ایجاد و تشدید بیماری میگرن اهمیت ویژه‌ای دارد؛ بنابراین برای جلوگیری از بروز یا تشدید میگرن باید عوامل تغذیه‌ای را در نظر گرفت.

مواد غذایی میگرن زا

بعضی نوشیدنی‌ها و غذاهای خاص كه به آنها محرك گفته می‌شود، می‌توانند از عوامل تشدیدكننده میگرن باشند؛ مانند: قهوه، كاكائو (شكلات‌ها و بیسكویت‌ها)، پنیر، غذاهای کنسروی و آماده، مركبات (به ویژه پرتقال) و مواد غذایی حاوی مونوسدیم گلوتامات، تیرامین، سولفیت ها  و آسپارتام که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:

مونوسدیم گلوتامات: یك ماده افزودنی، محرك و اشتها آور است كه بیشتر در غذاهای آماده و كنسرو شده، از قبیل انواع سس‌ها، غذاهای آماده و فریزشده، چیپس و سیب‌زمینی‌های سرخ‌كرده و سوپ‌های آماده وجود دارد .

مواد غذایی حاوی نیتریت و نیترات: مطالعات نشان داده اند كه مصرف انواع سوسیس و کالباس به دلیل نیترات و نیتریتی كه دارند می توانند این نوع سردردها را تشدید كنند.

در مقابل این مواد غذایی، گوشت لخم، ماهیچه و مرغ به دلیل آنكه كمترین چربی را داشته و در عین حال یك منبع مناسب پروتئین به حساب می آید  به بیماران میگرنی توصیه می شود .

تیرامین یا فنیل اتیل آمین: دو اسید آمینه هستند که در کاکائو، شکلات، پنیر های (تخمیر شده، مانده، کپک زده)، فراوردهای سویا، آجیل، میوه ها و سبزی های فاسد شده، ماهی شور، خامه ترش، گوشت های مانده و چرب، کنسرو شاه ماهی، خوراک کلم، مخمرها، میوه های خانواده مرکبات و سرکه وجود دارند. و شایعترین عوامل تشدید کننده سردرد میگرنی هستند.

مواد غذایی از گروه آمین ها، باعث آزاد شدن سروتونین در مغز و تحریک اعصاب مغز شده و  سر درد های میگرنی را در پی دارد.

الکل، آبجو، شراب قرمز و شیرین حاوی مقادیر زیاد تیرامین هستند و از قوی‌ترین عوامل سردرد میگرنی هستند. هر نوع مشروب الکلی باعث از دست رفتن آب بدن می شود که علت اصلی سردرد است.

سولفیت ها: ماده ای نگهدارنده می باشد که در نگهداری میوه های خشک شده (آلو، انجیر، زردآلو)، شراب (قرمز و سفید) و بسیاری از غذاهای فرآوری شده استفاده می شود و  ایجاد  سردرد های میگرنی موثر است.

به همین دلیل توصیه می شود، این  بیماران تا جایی که امکان دارد، باید ازمصرف غذاهای کنسروی پرهیز کنند.

آسپارتام: یک ماده شیرین کننده مصنوعی است و در نوشیدنی های رژیمی، آب نبات های بدون قند، دسرهای کم کالری و غذاهای دیگر استفاده می شود و  عامل تشدید کننده سردرد می باشد.

نوشیدنی های غیرمجاز

قهوه، نسكافه و چای از جمله نوشیدنی هایی هستند كه اگر بصورت غلیظ مصرف شوند می توانند موجب تشدید حملات میگرنی شوند.

این نوشیدنی ها دركنار انواع نوشابه های گازدار دارای كافئین بالایی بوده و همین ماده با افزایش تحریكات خصوصا بر عروق خونی نواحی سر، سردردهای میگرنی را افزایش می دهند.

در مقابل، آب و آبمیوه طبیعی از جمله نوشیدنی هایی هستند كه مصرف مرتب شان در طول روز  به این بیماران توصیه می گردد.

البته افراد مستعد این نوع سردردها نباید از نوشیدنی های شیرین استفاده كنند زیرا قندهای ساده موجود در این نوشیدنی ها، افت ناگهانی قندخون را به همراه داشته و باعث شروع حمله های میگرنی می شوند.

شكلات و بستنی

در انواع شكلات ها خصوصا كاكائو تركیباتی نظیر فنیل اتیل آمین ، تئوبرومین و كافئین وجود داردكه هریك از آنها به تنهایی به عنوان عامل تشدید كننده میگرن شناخته شده اند.

تحقیقات نشان داده اند كه  مصرف بستنی و همه موادی كه به صورت فریز شده به مصرف می رسند با تحریك دهان و گلو می توانند واكنشی را در عروق خونی نواحی سر ایجاد كنند و  باعث احساس درد در ناحیه جلوی سر و یا حتی پشت چشم ها شوند.

مركبات تشدیدكننده میگرن

پرتقال و گریپ فروت از جمله میوه هایی هستند كه در اغلب بیماران موجب تشدید سردرد می شوند.

زیرا این میوه ها جذب روده ای مس را بالا برده و از این طریق باعث افزایش حملات میگرنی می شوند.

اما در مقابل آنها میوه هایی نظیر سیب، موز، گلابی، موجب تسكین درد می شوند و چون قند خون را ثابت نگاه می دارند به افراد مبتلا به میگرن توصیه می شود.

چند توصیه مفید برای کاهش سردردهای میگرنی

1- نظم غذایی

بی نظمی غذایی در مبتلایان به میگرن بسیار مهم است. در واقع افرادی که یکی از وعده های غذایی مثل صبحانه یا ناهار را به بهانه مشغله کاری حذف می کنند یا دو وعده را یکی می کنند و فواصل طولانی مدت گرسنه می مانند و نظم غذایی ندارند، بیشتر در معرض حمله های میگرنی قرار می گیرند.

2- مصرف سبزی و میوه

مصرف انواع سبزی ها به این بیماران در حفظ سلامت کلی و حتی آرامش کمک می کند و باید آن را در برنامه غذایی شان قرار دهند و بجز مرکبات که در برخی مبتلایان می تواند محرک باشد، باید سه تا پنج وعده میوه در روز مصرف کنند.

3- امگا 3

اسیدهای چرب امگا3 در کنترل حمله های میگرنی نقش دارد ، منابع آن: روغن های گیاهی مثل روغن دانه سویا و دانه های روغنی مثل گردو و بهترین منبع غنی آن ماهی های چرب مثل ماهی سالمون است.

توصیه کلیدی: به طور کلی داشتن فیبر بالا در رژیم غذایی افرادی كه از میگرن رنج می برند به دلیل تثبیت قندخون یك فاكتور كمك كننده است.

علاوه بر این، داشتن میان وعده های كوچك و كم حجم با میزان چربی بسیار كم نیز به این افراد توصیه می شود.

رعایت تناسب، تعادل و تنوع در رژیم غذایی از جمله فاكتورهایی است که به این بیمارن توصیه می شود.

بعضی از انواع میگرن، نوعی واكنش آلرژیكی بدن نسبت به یك ماده غذایی خاص هستند و ممكن است یك ماده غذایی در فردی ایجاد سردرد کند و در دیگری تأثیری نداشته باشد، از این رو باید آن ماده غذایی خاص را شناسایی كرده و از رژیم غذایی خود حذف کنند.

افراد مبتلا به میگرن باید مایعات کافی مصرف کنند، به عبارت دیگر روزانه 8 تا 12 لیوان مایعات مصرف نمایند و از رژیمهای کاهش وزن سرخود پرهیز نمایند.