كمآبی بدن
كمآبی بدن غالبا توسط ورزشكاران به عنوان راهی سریع برای «سر وزن رسیدن» مورد استفاده قرار میگیرد. كاهش وزن سریع با مصرف كم مایعات منجر به كمآبی بدن میشود (نه كاهش چربی بدن). حتی كاهش 1 درصدی مایعات بدن (7/0 كیلوگرم در یك فرد 70 كیلوگرمی) موجب افت عملكرد بدن ورزشكار میگردد.
در این حالت جبران مایعات در صورتی كه زمان كافی در اختیار باشد میتواند مشكل را برطرف كند. اتلاف مقادیر اندك تا متوسط آب (2 تا 4 درصد وزن بدن) منجر به كاهش ظرفیت هوازی بیشینه میشود (حداكثر .(Vo2 كاهش 2 درصدی وزن بدن میتواند تا 20 درصد از عملكرد را تحتالشعاع خود قرار دهد (آیوی و همكاران 1988). با این حال، در مشتزنی معمولا ورزشكاران 2 در صد وزن خود را از دست میدهند بدون آنكه راهكاری برای جبران آن داشته باشند (اسمیت و همكاران 2000).
هر چه وزن بدن در اثر كاهش مایعات بیشتر كم شود، خطر بروز عوارض جدی جسمانی افزایش مییابد؛ چرا كه بدن انسان در این شرایط قادر به تنظیم دمای خود نیست. كمآبی بدن خطر بروز آسیبهای گرما، شامل گرفتگیهای عضلانی، گرما فرسایی و گرمازدگی را افزایش میدهد. علائم اولیه كمآبی شامل تهوع، سرگیجه، خستگی و عدم تمركز است. اگرچه میتوان در عرض 12 ساعت بخش زیادی از كمآبی بدن را جبران كرد، اما جبران كامل این وضعیت حداقل نیاز به 48 ساعت زمان دارد.
قابل ذكر است كه برای جبران یك كیلوگرم وزن بدن، مصرف تا 1/5 كیلوگرم مایعات ضروری است. توجه به تولید ادرار نیز اهمیت بسیاری دارد. در این شرایط، نوشیدن مایعات ایزوتونیك گزینه بهتری است؛ چراكه بدن این مایعات را بهتر از آب خالص جذب میكند و مایعات كمتری از راه ادرار دفع میشود. در مورد یك نوجوان 60 كیلوگرمی، 2 تا 3 درصد اتلاف آب معادل 1/2 تا 1/8 كیلوگرم وزن بدن است
داروهای ادرارآور (دیورتیك) و استفراغ عمدی
داروهای مدر نیز میتوانند موجب دفع سدیم و كلرید از خون و پتاسیم و منیزیم از سلولهای عضلانی شوند. مصرف داروهای مدر خطرناك بوده و از سوی كمیته بینالمللی المپیك به عنوان داروی پوشاننده ممنوع شده است. همچنین، ورزشكارانی كه از استفراغ و اسهال عمدی برای كاهش وزن خود استفاده میكنند، نه تنها موجب كمآبی بدن خود میشوند، بلكه از میزان مواد معدنی نیز كاسته و در نهایت موجب ضعف عضلانی و نقص در عملكرد عصبی- عضلانی میشوند.
رژیمهای غذایی افراطی
رژیم غذایی افراطی موجب به خطر افتادن سلامت ورزشكار و افت عملكرد وی میشود. میزان انرژی دریافتی یك ورزشكار نباید از 1200 تا 1500 كالری در روز كمتر باشد، مگر اینكه تحت نظر یك متخصص تغذیه قرار گیرد. (انجمن قلب آمریكا 1994).
تغییرات چرخهای وزن
چرخههای مكرر كاهش و كسب مجدد وزن را تغییرات چرخهای وزن مینامند. علاوه بر افت عملكرد ورزشی، سایر عواقب این روش شامل كاهش سوختوساز پایه، تغییر تركیب بدن، افزایش نسبت چربی به بافت غیرچربی، تغییرات الگوی ذخیرهسازی چربیها، فزونی چربی شكم نسبت به چربی رانها، تغییرات هورمونی و كمبود مواد مغذی در بدن میباشد.
ورزشكاران در معرض خطر
- ورزشكارانی كه پس از یك دوره آسیبدیدگی و عدم فعالیت قصد شروع دوباره تمرینات و كاهش وزن را دارند.
- ورزشكارانی كه در رشتههای ورزشی دارای گروههای وزنی، مثل كشتی، وزنهبرداری و مشتزنی شركت میكنند.
- رزشكارانی كه در رشتههای استقامتی و توانخواه كه نیاز به درصد چربی اندكی دارند و یا لازم است نسبت توان به وزن بدن در حد بالایی باشد (مثل دوهای استقامت، دوچرخهسواری، سهگانه و ژیمناستیك)، شركت میكنند.
- ورزشكارانی كه در رشتههایی فعالیت میكنند كه لاغری و كم بودن بافت چربی امتیازی از لحاظ زیبایی شناختی برایشان دربردارد (ژیمناستیك، شیرجه، باله، بدنسازی).
- ورزشكارنی كه در رشتههای مهارتی و طولانیمدت، همچون گلف و تیر اندازی شركت میكنند نیز به خاطر افزایش وزن زیادی كه برایشان ایجاد میشود مایلند تا روشهای كاهش سریع وزن را تجربه كنند.
- ورزشكارانی كه بنا بر شرایط مسابقات خود زیاد به سفر میروند و سبك زندگی و تغذیه ای منظم و دقیقی ندارند نیز افزایش وزن و میل شدید به كاهش ناگهانی آن را تجربه میكنند.
برای خواندن بخش اول -سر وزن رسيدن در ورزشكاران- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم -سر وزن رسيدن در ورزشكاران- اینجا کلیک کنید.