دكتر محمدرضا وفا
تغذیه صحیح و كافی بنیان اصلی توانایی‌های فیزیكی و كارایی ورزشی هر فرد است. از آغاز اولین دوره بازی‌های المپیك تاكنون ارزیابی و اثربخشی برنامه‌های غذایی گوناگون به منظور ارتقای ظرفیت‌های ورزشی و توانایی‌های فیزیكی مورد مطالعه قرار گرفته است. تسهیل و سرعت بازسازی ذخایر انرژیتیك ورزشكار، حین و در بین دوره‌های فعالیت ورزشی به منظور بهینه كردن كارایی‌های ورزشی در رقابت‌ها برای تیم‌های شركت‌كننده اهمیت بسیار دارد. در این راستا سلامت و شادابی ورزشكار نیز بسیار مهم است به طوریكه مداخلات غذایی نباید سلامت ورزشكار را به مخاطره بیاندازند. سال‌هاست مواد مغذی مختلف در ورزش‌های مختلف مورد توجه می‌باشد. برای مثال، جذابیت ورزش‌های استقامتی مانند دوی ماراتن و دوچرخه‌سواری در مسافت طولانی، توجه بیشتری را به كربوهیدرات‌ها به عنوان مهم‌ترین ماده مغذی انرژی‌زا به خود جلب كرده است.
چالش‌های دیگر برای ورزشكاران، یافتن مقادیر و نوع مناسب كربوهیدرات در ورزش‌ها و دوره‌های زمانی مختلف ورزشی است. از طرفی اگرچه كاملا مشخص است كه ویتامین‌ها برای عملكردهای حیاتی بدن ضروری هستند، اما اطلاعات كمی در مورد نقش بالقوه آنها در ارتقا یا مهار كارایی‌های ورزشی وجود دارد. بسیاری از ورزشكاران تصور می‌كنند كه دریافت مقادیر كافی ویتامین برای حداكثر كارایی ورزشی ضروری است، اما در تحقیقات مختلف تاثیر افزایش برخی ویتامین‌ها بر افزایش كارایی ورزشی ثابت نشده است. با این حال، كمبود آهن مهم‌ترین كمبود تغذیه‌ای برای اغلب ورزشكاران (به‌ویژه ورزشكاران زن) محسوب می‌شود.
بنابراین، آهن و ویتامین‌هایی كه بر زیست دسترسی آهن نقش دارند، از اهمیت خاصی در تغذیه ورزشكاران برخوردارند. همچنین، اخیرا توجه بسیار زیادی به نقش آنتی‌اكسیدانت‌ها و تركیبات فیتوكمیكال، به‌ویژه در ورزش‌های با شدت و مدت طولانی شده كه منجر به افزایش شرایط استرس اكسیداتیو در بدن ورزشكار می‌شود. تاثیر مقادیر كافی از املاح دیگر نظیر سدیم و پتاسیم نیز در كارایی ورزشی و در ورزش‌های مختلف و نقش ارگوژنیك برخی دیگر از مواد مغذی در تولید انرژی و ارتقای كارایی فیزیكی و ذهنی ورزشكاران از نكات بسیار مورد توجه در این ارتباط است.
