دكتر سیدضیاءالدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی، نائب رئیس انجمن علمی پیشگیری و درمان چاقی، مدیر گروه تغذیه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
حساسیت به ماده مغذی گروه لبنیات در یك فرد ممكن است به صورت درد شدید معده و روده‌ها و در دیگری موجبات اسهال را فراهم سازد و در سومین فرد امكان دارد بروز میگرن یا اسهال و هم درد معده و روده‌ها را موجب گردد.
ناگفته نماند كه حتی بروز آلرژی و حساسیت در قبال مواد مغذی در مسیر عبور خود از دستگاه گوارش عكس‌العملی را ظاهر نمی‌سازند، بلكه علایم عدم تحمل و آلرژی‌ها در خارج از دستگاه گوارش و به طور باورنكردنی به جای محل روبه‌رو شدن آلرژن با عوامل دفاعی محلی در نقاط خیلی دورتر واكنش حساسیت را به صورت سردردهای منظم و مزمن ناشی از حساسیت به مصرف غلات و یا آماس پلك چشم ناشی از گرده افشانی گل‌ها و گیاهان یا گرد و غبار خانگی و... نشان می‌دهند.
چه زمانی بعد از مواجه عوامل آلرژی‌زا با سیستم دفاعی واكنش‌ها ظاهر می‌شوند؟
بعضی از حساسیت‌ها بلافاصله در حین میل كردن و یا در زمان كوتاهی بعد از غذا خوردن پیدا می‌شوند و به ندرت زمانی هم بعد از چندین ساعت یا چندین روز بعد از مواجه ممكن است رخ بدهند.
همانطوریكه اشاره شد متاسفانه علایم اختصاصی برای آلرژی‌های ناشی از مواد غذایی مصرفی وجود ندارد البته این موضوع به تجربه به دست آمده كه در قبال بعضی منابع غذایی خاص، علایم عدم تحمل یا بروز آثار حساسیت و آلرژی بیش از منابع غذایی دیگر به چشم می‌خورند ولی با وجود این موضوع، هنوز محرز نگردیده كه بروز علائم بالینی خاص ناشی از حساسیت و آلرژی، بیشتر به كدام دسته یا گروه غذایی تعلق دارد.
نكته درخور اهمیت و هشدار دهنده
گروهی از افراد به طور غریزی میل و رغبتی جهت برگزیدن بعضی از مواد و گروه‌های غذایی را ندارند این موضوع شاید اولین نشانه حساسیت به یك ماده غذایی خاص یا قسمتی از تركیبات آن را نمایان سازد.
آثار و علایم بالینی آلرژی‌ها در بافت‌های مختلف بدن به صورت زیر ظاهر می‌گردند
1- CNS یا مغز و اعصاب مركزی: سرگیجه، تعریق، احساس خستگی، میگرن، بی‌خوابی،
2- لب و دهان و كام: خارش، ورم لب‌ها، ورم كام، بروز آفت دهانی، حالت زكام وخیز و ادم دهان و مری
3-چشم ها: آبریزش و تورم پلك‌ها و ابروها و چشم‌ها
4- مجاری تنفسی و ریه: سرفه، آسم، تنفس كم‌دامنه، خس خس و حالت زكام و سرماخوردگی و متورم شدن مخاط بینی
5- قلب و عروق: تپش قلب، خطر شوك آنافیلاكتیك
6- معده و روده‌ها: درد شكم، حالت تهوع و دل به هم‌خوردن، احساس پری و نفخ و دل‌پیچه و انواع كولیت‌ها، اسهال و یبوست و تهوع و استفراغ
7- پوست: خارش، سوزش، قرمزی، آماس و بروز راش‌های پوستی
عكس‌العمل لب‌ها، دهان و كام در قبال آلرژی‌ها
از آنجایی كه اولین محل تماس مواد غذایی در ناحیه دهان می‌باشد، لذا اغلب افرادی كه حساسیت به مواد مغذی دارند بروز آثار این آلرژی را با لب‌های ورم كرده یا التهابات حاد و زخم گوشه لب‌ها نشان می‌دهند یا عامل حساسیت‌زا تغییراتی را در زبان و ترشحات بزاق و آماس در كام فرا می‌خواند.
از جمله آثار آلرژی، ضخیم‌تر حس‌شدن زبان، تورم كام، بروز آفت و تورم مخاط‌های گلو و مری و حنجره و نواحی مختلف دهان و كام و حلق می‌باشد كه امكان عبور راحت هوا و اكسیژن را به ریه‌ها محدود و محدودتر نموده و نارسایی تنفسی را پدیدار می‌سازد و زندگی را بر فرد مبتلا به حساسیت سخت و محدود می‌كند. متخصصین آلرژی این حالت را سندرم حساسیت اورال یا OralesAllergiesyndorm نام‌گذاری نموده‌اند.
بازتاب حساسیت در معده و روده‌ها
در اغلب موارد مخصوصا در كودكان علایم حساسیت كودكان به صورت شكم‌درد با نفخ مزمن در قبال تركیبات مواد غذایی عارض می‌گردد كه مورد تشخیص قرار نمی‌گیرد. علائم دیگر آلرژی حاد در ناحیه مورد اشاره كه تحت تاثیر مواد غذایی مصرفی ممكن است بروز نمایند عبارت می‌باشد از دل بهم‌خوردگی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال.
علاوه بر علائم و آثار حساسیت به ماده غذایی به صورت موارد پیش‌گفت، بروز علایم پری و فشار در بالای شكم- نفخ و تنگ شدن معده در بزرگسالان و حتی التهابات معده یا گاستریت یا روده‌های تحریك‌پذیر وكولیت‌ها ممكن است ناشی از آلرژی به مواد مصرفی بوجود آمده باشند.
عكس‌العمل پوست در قبال مواد آلرژن یا حساسیت‌زا
در خیلی از عدم تحمل یا حساسیت‌های غذایی آثار حساسیت یا آلرژی به صورت خارش یا قرمز شدن پوست نمود پیدا می‌كند ولی تورم و خیز در ناحیه صورت یا تمام بدن را نیز به حساسیت‌های غذایی نسبت داده‌اند در كسانی‌كه به این یا آن بیماری پوستی ارثی یا اكتسابی دچار می‌باشند مواد غذایی خاص آلرژی‌زا وضعیت موجود را تشدید می‌نماید.
علایم حساسیت در مجاری تنفسی و ریه‌ها
اغلب عكس‌العمل‌های دستگاه تنفسی به مواد آلرژی‌زا به صورت سرفه یا حالت زكام دائمی و آسم نمود می‌یابد و همچنین التهابات حاد یا مزمن مخاط بینی و سینوس‌های مجاور آن ممكن است در نتیجه حساسیت به مواد غذایی مصرفی پدیدار شده باشند. متاسفانه بیماری‌های مورد اشاره ممكن است مدت‌های طولانی بدون كشف علت واقعی آنها كه حساسیت و آلرژی می‌باشد با درمان‌های توصیه شده از بین نرفته و برطرف نشوند.
چشم‌ها و حساسیت و آلرژی غذایی
پلك‌های ورم كرده و ابروهای درهم كشیده نیز ممكن است به علت حساسیت به مواد غذایی مصرفی پدید آمده باشند البته افراد فوق حساس حتی ممكن است در قبال بخار ناشی از پختن غذاها یا تنفس گرد و غبار ناشی از آرد غلات چنین علائمی را نشان دهند.
