برای اولین بار واژه «درمان» و «پزشكی» در این مكتب جاری شد. در این مكتب علاوه بر پزشكی به بهداشت نیز ارج نهاده شد و حتی بر پزشكی برتری یافت. اگر بیماران واگیردار از دیگران جدا نمی‌شدند و آنها را بیمار می‌كردند، مقصر به حساب می‌آمدند.
تا 700 سال قبل از میلاد مسیح (ع) اصولا اثری از ورود طب یونانی و بقراطی به ایران دیده نمی‌شود و بعدها بر اثر اختلاط ایرانی‌ها با سایر اقوام (در نتیجه فتوحاتی كه نصیب پادشاهان هخامنشی شد)، علاوه بر طب مخصوص سرزمین ایران، از سایر مكاتب نیز بهره گرفته شد و حتی بعضی معتقدند كه اصول و مبانی پزشكی، اول از ایران به یونانیان منتقل شد.
به هر حال از حدود 500 سال قبل از میلاد مسیح (ع) آثار علوم یونانی در ایران مشاهده می‌گردد و چنان كه از آثار ایران باستان نتیجه‌گیری می‌شود، از نظر تاریخی، مكتب زردتشت یا مزدیسنا خیلی زودتر از مكتب طب یونان وجود داشته است. اصولا ورود كلمه پزشك و جدا ساختن خرافات و موهومات از درمان و واگذاری درمان به طبیب را در مكتب مزدیسنا می‌بینیم.
حمله اسكندر به ایران در سال 330 قبل از میلاد مسیح، زمینه را برای رواج بیشتر طب یونانی در ایران مهیا كرد و پزشكانی كه همراه او وارد ایران شدند، نقش مهمی در این امر داشتند؛ اما مهد اولیه طب یونانی در ایران را می توان مدرسه جندی‌شاپور دانست كه شاپور اول آن را تاسیس كرد.
از حوادث مهم دیگر در دوران پیش از اسلام می توان به دوران سلطنت انوشیروان (578-531 میلادی ) اشاره كرد. در این زمان بود كه آثار مهم نویسندگان یونان و هند از جمله آثار افلاطون، ارسطو، و كتابی مانند كلیه و دمنه وغیره به فارسی ترجمه شد كه این امر نیز موجب رونق بیشتر جندی‌شاپور گردید.
در سال 636 میلادی شهر جندی‌شاپور به دست مسلمانان افتاد، اما مدرسه جندی‌شاپور از گزند و آسیب در امان ماند و همچنان در سراسر دنیای اسلام بزرگ‌ترین مركز تعلیم پزشكی بود تا وقتی كه به علت گسترش مركز خلافت در بغداد و احضار اطبای جندی‌شاپور به آنجا، از استادان خوب محروم شد و به تدریج رو به انحطاط نهاد. در دوران خلفای عباسی طب به مسلمانان منتقل و كار ترجمه كتب یونانی به عربی نیز در این زمان شروع شد.
دوره‌های ترقی طب سنتی
1- دوره ترجمه شاهكارهای طبی یونانی به عربی
2- دوره پزشكان عرب زبانی كه تجربه گذشتگان را كسب و اصلاح كردند و آثاری مستقل از خود پدید آوردند
(منظور، عموما پزشكان مسلمان ایرانی نظیر ابن‌سینا و رازی و... می‌باشد؛ زیرا چون تالیفات آنها اكثرا عربی است.)
بنابراین، این مسلمانان بودند كه مشعل طب یونانی را كه به خاموش شدنش چیزی نمانده بود، از دست جانشینان ناخلف جالینوس و بقراط گرفتند و پس از پنج قرن آن را با فروغی بیش از پیش پس دادند. گرچه ابن‌سینا پس از بقراط و جالینوس بود و از نظر تاریخی عده‌ای از مولفان وی را شاگرد و استاد مذكور می‌دانند، ولی باید دانست كه وی و رازی به خاطر استقلال فكری و خرده‌گیری از كتب استادان یونانی و اینكه تجربه و آزمایش را در طب بسیار معتبر می‌دانستند، توانسته‌اند دوره نوینی در طب پدید آورند كه مدت‌ها به عنوان طب اسلامی ایرانی ملاك و مبنای طب اروپایی گردید.
طب سنتی ایران نه تنها دانش طبی تمدن‌های گذشته را به صورتی جدید و مدون به نسل‌های بعد انتقال داد، بلكه دانشمندان این مكتب پایه‌گذار روش مشاهده و تجربه علمی بودند. ستارگان طب سنتی ایران مانند ابن‌سینا، رازی، علی بن ربّن طبری، علی بن عباس مجوسی اهوازی، ابن ابی الصادق نیشابوری، سید اسماعیل جرجانی و... حدود پنج قرن هدایت دانشگاه‌های طب در غرب و شرق را بر عهده داشتند.
طب سنتی ایران بر پیشگیری از بیماری‌ها با آموزش روش صحیح زندگی تاكید دارد و پزشك موفق را پزشكی می‌داند كه سلامتی جامعه را حفظ نماید و خود به خود با این تدبیر تعداد بیماران و مصرف دارو كاهش خواهد یافت.
استاد مرحوم سید جلال مصطفوی كاشانی از برجسته‌ترین محققان جهان در زمینه مبانی و اصول طب سنتی ایران در این رابطه می‌گوید: «حكمای قدیم ایران و یونان قوانینی صحیحی برای حفظ سلامت بشر وضع كرده بودند كه مردم به آنها عمل می كردند و اجرای این دستورات بهداشتی به تدریج جزء عادات و آداب اجتماعی شد و در نتیجه مردم مزاجی سالم داشتند و استعداد ابتلا به انواع بیماری‌ها اصولا كم بود.»
با توجه به توصیه‌ها و راهبردهای WHO، مهم‌ترین وظیفه همه ما تلاش در راه رسیدن به بهترین درمان ممكن است كه عبارت است از: موثرترین، سریعترین، كم عارضه‌ترین و كم هزینه‌ترین راه برای درمان و یا حداقل كاهش مشكلات بیماری‌های مزمن یا صعب‌العلاج.
این مهم میسر نیست مگر در سایه یك سیستم مناسب، كارآ و كم‌هزینه كه امكان دسترسی به آن برای همگان وجود داشته باشد.
با التفات به موارد مذكور و نیز دلایلی از قبیل تكیه بر جنبه‌های اخلاقی، دستیابی به داروها و روش‌های جدید، احیای و ارتقای طب سنتی ایران از ضروریات است.
برای خواندن بخش اول -مروری بر طب سنتی ايران- اینجا کلیک کنید.
