به قلم : دکتر غزاله اسلامیان ، متخصص تغذیه ؛ عضو هیئت علمی دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
gh_eslamian@yahoo.com
مهشاد مهتدی : کارشناس علوم تغذیه دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی ، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تحریریه زندگی آنلاین : سیر از دیرباز به عنوان یک چاشنی پرطرفدار در آشپزی و دارویی مؤثر در طب سنتی شناخته شده است. شواهد تاریخی نشان می دهند که سیر از حدود 5000 سال پیش در فرهنگ های مصری و هندی مورد استفاده قرار گرفته است و در طول تاریخ، مردم از سیر برای پیشگیری و درمان بیماری‌های مختلف استفاده کرده‌اند. بوی تند و طعم قوی سیر، به دلیل وجود ترکیبات گوگرددار مانند آلیسین است که به آن خواص درمانی فراوانی نیز بخشیده است. با پیشرفت علم و انجام تحقیقات گسترده، امروزه شواهد علمی زیادی مبنی بر تأثیر مثبت ترکیبات فعال موجود در سیر بر سیستم ایمنی بدن انسان وجود دارد. سیستم ایمنی، خط دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا مانند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها است.
در نتیجه عملکرد صحیح آن از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر مکانیسم اثر سیر بر سیستم ایمنی و فواید آن خواهیم پرداخت.
بیشتربخوانید:
آیا سیر سیاهی برای لاغری مفید است؟
مکانیسم اثر سیر بر سیستم ایمنی
برای درک بهتر تأثیر سیر بر سیستم ایمنی، ابتدا باید با ترکیب فعال اصلی آن، یعنی آلیسین آشنا شویم. آلیسین، ترکیبی گوگرددار است که با خرد کردن یا له کردن حبه‌های سیر آزاد می‌شود. این ترکیب قدرتمند دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد ویروسی قوی است و به همین دلیل نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی ایفا می‌کند. مکانیسم دقیق اثر آلیسین بر سیستم ایمنی پیچیده است؛ با این حال، مطالعات نشان داده‌اند که آلیسین می‌تواند به روش‌های مختلفی سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. از جمله این مکانیسم‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تحریک تولید اینترفرون‌ها: اینترفرون‌ها پروتئین‌هایی هستند که در پاسخ به عفونت ویروسی تولید می‌شوند و به سلول‌های دیگر پیام می‌دهند تا در برابر ویروس ها مقاومت کنند. آلیسین با تحریک تولید اینترفرون‌ها، به بدن کمک می‌کند تا با عفونت‌های ویروسی مقابله کند.
افزایش فعالیت ماکروفاژها: ماکروفاژها نوعی گلبول سفید خون هستند که وظیفه بلع و هضم میکروب‌ها و سلول‌های مرده را بر عهده دارند. آلیسین با افزایش فعالیت ماکروفاژها، به بهبود پاسخ ایمنی ذاتی بدن کمک می‌کند.
افزایش تکثیر لنفوسیت‌ها: لنفوسیت ها، گلبول های سفید خونی هستند که با عفونت ها مبارزه می کنند. مطالعات نشان می دهند که پلی‌ساکاریدهای موجود در سیر، نحوه تکثیر لنفوسیت‌ها را بهبود می بخشند.
تنظیم پاسخ ایمنی: آلیسین می‌تواند به تنظیم پاسخ ایمنی کمک کند و از واکنش‌های بیش از حد سیستم ایمنی که منجر به بیماری‌های خودایمنی می‌شوند، جلوگیری کند.
آنتی‌بادی: محققان دریافتند که سیر به افزایش تیتر آنتی‌بادی کمک می کند. این بدان معنا است که آنتی‌بادی‌های بیشتری در خون وجود خواهند داشت و آماده هدف قرار دادن باکتری‌ها یا ویروس‌ها خواهند بود.
افزایش جریان خون: سیر ممکن است بر نحوه حرکت خون در بدن تأثیر مثبت بگذارد. در نتیجه می تواند به طور غیرمستقیم به سلامت سیستم ایمنی بدن کمک کند، اما مطالعات، ارتباط مستقیمی بین سیر، جریان خون و ایمنی بهتر نشان نداده اند.
افزایش جذب روی: برخی از ترکیبات موجود در سیر ممکن است به جذب مؤثر روی (زینک) در بدن کمک کنند. روی با حمایت از رشد سلول های ایمنی مانند لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها و بهبود عملکرد آن ها به سیستم ایمنی کمک می کند. با این حال تحقیقات بیشتری در انسان برای تأیید اینکه آیا ترکیب روی با سیر واقعا برای ایمنی مفید است یا خیر ضروری است.
تعدیل سایتوکین ها: مطالعات نشان می دهند که سیر می تواند ترشح سایتوکاین ها که نقش مهمی در پاسخ های ایمنی ایفا می کنند را تعدیل کند.
خواص ضد التهابی: اجزای سیر توانایی سرکوب سایتوکاین های پیش‌التهابی و ایجاد یک محیط ضد التهابی را نشان داده اند.
بیشتربخوانید:
چرا باید روزانه 6 حبه سیر بخوریم؟
مطالعات انجام شده با هدف بررسی اثرات سیر بر سیستم ایمنی
اگرچه مطالعات بیشتری مورد نیاز است، اما یافته های مطالعه ای در سال 2017 نشان می دهد که افزایش مصرف آنتی‌اکسیدان ها از غذاهایی مانند سیر می تواند به محافظت در برابر عفونت هایی مانند آنفولانزا کمک کند. یک مطالعه به 146 داوطلب سالم به مدت 3 ماه مکمل سیر یا دارونما داد. خطر سرماخوردگی در گروه سیر 63 درصد کمتر بود. با این حال، تفاوت معنی‌داری بین گروه ها در مدت زمان بهبودی پس از سرماخوردگی وجود نداشت. مطالعه‌ای در سال 2019 روی موش‌ها نشان داد که 500 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن عصاره سیر خام، تغییرات ناشی از استرس در مواد شیمیایی مغز را تعدیل می‌کند، هورمون‌های استرس را کاهش می‌دهد و عملکرد آنتی‌اکسیدان‌هایی را که از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کنند، بهبود می‌بخشد. اگرچه نمی‌توان تحقیقات در مورد موش‌ها را به طور کامل به انسان نسبت داد، این یافته‌ها پایه جالبی را برای تحقیقات آینده بر روی انسان ها فراهم کرده اند. اینترفرون-Y و اینترلوکین-2 به کنترل فعالیت ایمنی بدن کمک می کنند. اینترفرون-Y با ویروس‌ها مبارزه می کند، در حالی که اینترلوکین-2 از رشد لنفوسیت های T حمایت می کند. مطالعه ای نشان داد که پلی‌ساکاریدهای موجود در سیر باعث افزایش سطح این سایتوکاین ها در جوجه ها شدند.
عوارض جانبی
سیر به طور کلی به مقداری که معمولا در آشپزی مورد استفاده قرار می گیرد، بی‌خطر است، اما عوارض جانبی آن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
بوی بدن
بوی نفس
ناراحتی معده
سوزش سردل
همچنین باید توجه داشت، افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین استفاده می کنند یا قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند، باید به پزشک خود در زمینه مصرف سیر اطلاع دهند، زیرا سیر ممکن است خطر خونریزی را در افراد افزایش دهد.
بهترین زمان برای خوردن سیر
در حالی که بسیاری از مردم سیر را به عنوان بخشی از یک وعده غذایی می خورند، برخی افراد معتقدند خوردن آن با معده خالی ممکن است مزایای سلامتی مرتبط با آن را بهبود بخشد. با این حال، تحقیقات بیشتری برای اثبات اینکه آیا خوردن سیر با معده خالی فواید بیشتری دارد یا خیر، مورد نیاز است.
تأثیر حرارت بر سیر
آنزیم آلیناز که آلیسین را تولید می کند، تنها تحت شرایط خاصی کار می کند و ممکن است در اثر گرما غیرفعال شود. مطالعه ای نشان داد که 60 ثانیه مایکروویو یا 45 دقیقه حرارت فِر، می تواند آنزیم آلیناز را غیرفعال کند و مطالعه دیگری نیز نتایج مشابهی را به دست آورد. با این حال، له کردن سیر و رها کردن آن به مدت 10 دقیقه قبل از پختن می تواند به جلوگیری از کاهش خواص دارویی آن کمک کند.
جمع‌بندی
هزاران سال است که مردم به خواص دارویی سیر باور دارند. اکنون علم هم شروع به تأیید این خواص کرده است. مجموعه تحقیقات نشان می دهند که سیر دارای اثرات تعدیل‌کننده ایمنی قابل‌توجهی است و عملکرد سیستم ایمنی را از طریق مسیرهای مختلف بیوشیمیایی بهبود می‌بخشد. با این حال مطالعات بیشتری روی انسان برای تقویت صحت این موضوع، مورد نیاز است.
