محمد احمدی؛ كارشناس ارشد علوم بهداشتی در تغذیه
مفاصل بطور ذاتی در همه افراد جزء اعضای ضعیف بدن به حساب می‌آیند. اگر کسی هم بطور ژنتیکی استعداد ضعف مفاصل را داشته باشد، با انجام بعضی امور خود را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد. طبق قاعده‌ای که در مبانی طب سنتی وجود دارد، هر عضوی که در بدن ضعیف شود، به راحتی ماده بیماری‌زا را به سمت خود جذب می‌کند و اگر این مواد در فرد دچار ضعف مفاصل زیاد شود؛ زمینه‌ساز بروز درد مفاصل خواهد بود.
اسبابی که ماده بیماری‌زای ایجاد کننده درد مفاصل را در بدن زیاد می‌کنند
کم‌تحرکی و آرامش و سکون بیش از حد
ضعف هضم (علامت آن: بعد از خوردن غذای معمول، احساس سنگینی و پری شکم هست و مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا غذا از معده عبور کند. بدین ترتیب مواد خوب هضم نشده وارد عروق گشته و از آن‌جا به اندام‌های ضعیفی مثل مفاصل رفته و باعث بروز درد مفاصل می‌شوند. )
ترک ورزش (در این حالت، مواد غذایی مانند قبل هضم نمی‌شوند و چرخه قبلی تکرار می‌شود.)
سوءتدبیر در خوردن و آشامیدن (مانند غذا خوردن با شکم سیر یا چند گونه غذا را همزمان مصرف کردن، مداومت مصرف غذاهای غلیظ و دیرهضم مثل گوشت گاو و گوساله، ماکارانی، قارچ، غذای کنسروی و غذای فریزری و....، پرخوری، مایعات سرد نوشیدن درحالت خالی بودن معده مانند صبح ناشتا یا نیمه شب که در این حالت آب به سرعت جذب اعضای رئیسه یعنی مغز و قلب و کبد شده و باعث کاهش حرارت غریزی و نهایتا قوه هاضمه می‌شود.)
استحمام، ورزش یا جماع با شکم سیر و در حالت پری کامل معده (قبل از هضم کامل غذا) و نیز در حالت خالی بودن کامل معده از غذا [بهترین زمان، سه ساعت بعد از غذاست.]
وجود نزله و زکام زیاد (نزله همان خِلط گلو است که درواقع مواد ترشح شده از مغز به سمت حلق می‌باشد و زکام مواد ترشحی به سمت بینی است.)
ترک استفراغات معتاد (برای نمونه اگر فردی عادت به مصرف داروهای مسهل یا قی کردن داشته و یا بطور منظم حجامت و فصد می‌کرده است و یکباره رها می‌کند؛ در ترک این موارد حجم مواد زائد بدن افزایش یافته و مقداری از آن‌ها به سمت مفاصل می‌ریزد.)
حرکات شدید بدنی و نفسانی (مثل استرس، اضطراب، غم و غصه مداوم)
مواردی که مبتلایان به دردهای مفصلی باید رعایت کنند و نیز کسانی که می‌خواهند از بروز این دردها پیشگیری کنند
پرهیز از پرخوری
خودداری از خوردن غذای جدید قبل از هضم کامل غذای قبلی
سعی شود در هر وعده غذایی، فقط یک نوع غذا میل شود.
رعایت سازگاری غذاها با هم (مثلا مصرف همزمان لبنیات و گوشت‌ها بویژه گوشت طیور، به شدت مضر درد مفاصل بوده و درد را تحریک و تشدید می‌کند.)
پرهیز از مصرف گوشت گاو و فرآورده‌های آن (سوسیس، کالباس، همبرگر و ....)
پرهیز از مصرف زیاد و بدون مُصلح میوه‌ها و سبزی‌های سرد و تر؛ مانند خیار، گوجه فرنگی، هلو، هندوانه و .... بخصوص در افراد دارای مزاج یا سوءمزاج سرد و تر و بویژه در فصول سرد (پاییز و زمستان)
پرهیز از مصرف زیاد غذاهای غلیظ؛ مانند حلوا، ماکارانی، تخم مرغ آب‌پز، غذاهایی که با رشته درست می‌شوند، سس مایونز و ...
محدود کردن مصرف ترشیجات و غذاهای شور
مصرف لبنیات با مُصلحات آن‌ها باشد. (مثلا ماست و دوغ با نعناع یا کاکوتی خشک، شیر با عسل یا شکر)
پرهیز از مصرف آب یخ و نوشیدنی‌های سرد و گازدار با غذا و تا یک و نیم ساعت بعد از آن، در بین خواب و صبح ناشتا
اگر غذای لطیف و غلیظ در سر سفره هست، اول غذای لطیف خورده شود. مثلا سالاد کاهو و هویج رنده شده قبل از غذای اصلی میل شود و با اندکی روغن زیتون و سرکه یا آبغوره طبیعی نه سس مایونز
تولید خِلط صالح و محمود در بدن با غذاهایی مثل نخوداب پخته شده با گوشت مرغ یا گوسفند، آبگوشت، کاله‌جوش، شیر با عسل و پودر سنجد، مویز، انجیر خشک، بادام درختی خام، سیب درختی، به، هویج ایرانی یا زردک، انار و مربا یا رب آن‌ها.
پرهیز از خوابیدن، استحمام، ورزش و جماع با شکم پر
بهتر است بین غذاخوردن و حمام کردن حداقل سه ساعت فاصله باشد و قبل از حمام رفتن، مفاصل را با روغن‌های مقوی مثل روغن زیتون، کنجد، قُسط، بادام تلخ و اسپند ماساژ داده و هنگام خروج از حمام نیز اندکی آب سرد روی دست و پا ریخته شود.
ورزش منظم روزانه (یعنی فعالیتی با شدت متوسط که تعریق ایجاد کند و ضربان قلب و تعداد تنفس افزایش یابد.)
خواب به اندازه و با کیفیت مناسب در شب (یعنی شب‌ها زودتر خوابیدن و صبح‌ها زودتر برخاستن از خواب): چون هضم غذا در خواب قوت یافته و مواد خام و هضم نشده در خواب به هضم کامل رسیده و مواد زائد آماده دفع می‌شوند. البته خواب زیاد در طول روز و بویژه در فصول سرد [یا فصل گرم و جلوی کولر] و افراد دارای مزاج یا سوءمزاج سرد باعث تولید نزله شده و بر شدت درد مفاصل می‌افزاید.
اگر یبوست وجود دارد، حتما باید برطرف شود. درمان هرکسی بسته به علت ایجاد کننده و مزاج فرد متفاوت است. اما یک راهکار عمومی، استفاده از خاکشی و آب جوش در صبح ناشتاست. مصرف یک قاشق غذاخوری روغن زیتون شب قبل از خواب و ماساژ ناحیه شکم با روغن زیتون نیز مفید خواهد بود.
