مسعود رضوانی، کارشناس ارشد گیاهان دارویی
از جمله محصولاتی که تب آنها در گذر زمان جامعه ما را فرا گرفت میتوان به فرآوردههای خرچنگ، آلوئهورا، چای سبز و... اشاره کرد. معمولاً پیرو مد شدن آن گیاه خاص و یا آن محصول خاص یکسری تبلیغات کذب و خواص اغراق آمیز نیز برای آنها بیان میگردد. در این مقاله قصد داریم به بررسی دو گیاه بپردازیم که در گذر زمان تب آنها جامعه ما را فرا گرفته است.
جین سنگ
این گیاه در فرهنگ دارویی مردم شرق آسیا دارای جایگاه ویژهای است و مردم و متخصصین طب سنتی ارزش زیاد برای آن قائل میباشند. سازمان جهانی بهداشت جینسینگ را به عنوان یک عامل پیشگیری کننده و نیز بازگرداننده و کارا به منظور افزایش ظرفیت جسمانی، ذهنی و روانی مورد تایید قرار داده است و نقش به سزای آن را به منظور کمک در بهبود عوارضی چون ضعف و ناتوانی، از دست دادن تمرکز در طول دوره نقاهت مورد توجه قرار داده است.
برخی از اثرات درمانی جینسینگ عبارتند از: گشایش ذهن، افزایش قدرت جسمانی، بهبود فعالیت حافظه، افزایش شادابی و نشاط، افزایش قدرت تحمل و پایداری، از بین بردن استرسها، بالا بردن قدرت دفاعی بدن در برابر بیماریها، تقویت سیستم ایمنی بدن، تنظیم سوختوساز و متابولیسم بدن، مقابله با پیری و فرسودگی (عوارض ناشی از افزایش سن).
از مواد موثره بدست آمده از ریشه این گیاه برای تهیه داروهای جوانی بکار میرود. در سال 1974 ریشه و سایر اندامهای این گیاه برای یافتن اسرار شگفت انگیز شفابخش آن تحت بررسی دانشمندان قرار گرفتند و تاکنون چندین ماده - عامل فیزیولوژیک در آن شناسایی شدهاند که عمده ترین آنها عبارت بودند از؛ پانکسین که مقاومت عضلات را در برابر بینظمیها و ناراحتی ها افزایش میدهد و پانکس اسید که متابولیسم و سیستم عروقی را اصلاح میکند و پاناکولین یا پانکس ویلون که روی سیستم غدد مترشحه داخلی یا آندوکرین اثر میگذارد و پاناسن که مرکز اعصاب را تحریک میکند و در آخر جینسینگ بر روی بیماری قند نیز اثر مثبت دارد.
خواص جین سنگ
افزایش توان ذهنی
افزایش قدرت جسمانی
بهبود فعالیت حافظه
افزایش شادابی و نشاط
افزایش قدرت تحمل و پایداری
از بین بردن استرس
مقابله با پیری و عوارض آن
تقویت سیستم ایمنی بدن
تنظیم سوختوساز(متابولیسم) بدن
جلوگیری از سردرد
بهبود بی خوابی و بد خوابی
كاهش عوارض یائسگی
برطرف ساختن یا بهبود مشكلات جنسی
رفع خستگی، ضعف و بیحالی
افزایش قدرت سیستم قلبی و عروقی
تنظیم فشارخون (كاهش دهنده فشارخون در صورت بالا بودن آن و افزایش دهنده فشارخون در صورت پایین بودن آن)
تنظیم سطح قندخون بدن
مقابله با افسردگی
تقویت کننده قوای عمومی بدن و به ویژه تقویت کننده توانایی جنسی مردان
کاهش میزان و شدت سرماخوردگی در فصل زمستان
همچنین از عوارض این گیاه میتوان به سردرد، بیقراری، مشکلات خواب، بینظمی در ضربان قلب، تحریک پذیری، تنگی نفس، اسهال، استفراغ و خون دماغ اشاره کرد که ناشی از مصرف این گیاه در دوز بالا میباشد.
آلوئه ورا
از آلوئهورا دركرمهای مرطوب كنننده پوست و كرمهای التیام دهنده پوستی و بسیاری از كرمهای موضعی استفاده میشود.
آلوئهورا بعلت داشتن خواص ضد میكروبی دردرمان بسیاری از زخمها و جراحتها و سوختگیها- اگزما–تاول– گزیدگی زنبور و نیش حشرات- بریدگی –كوفتگی–آفتاب سوختگی و آكنه موثر است.
بنابراین استفاده ازاین گیاه نه تنها در كرمهای موضعی بلكه در كنترل بسیاری از بیماریها و اختلالات پوستی سودمند میباشد.
مزایایی كه سبب میشود آلوئهورا برای مصارف پوستی استفاده گردد عبارتند از:
1- در درمان تركهای پوستی و خشكی پوست موثر میباشد، بخصوص اگزمای دور چشم یا پوستهای بسیار حساس.
2- روغن یا كرم آلوئهورا برای پوستهای خشك مناسب بوده و سبب نرم شدن و براق شدن پوست میگردد.
3- با رساندن اكسیژن بیشتر به سلولهای پوست، سبب ترمیم بافت پوست میگردد.
4- پوستهایی كه در اثر آفتاب، سوختگی پیدا كردند را نرم میكند.
5- سلولهای پوستی مرده را از بین میبرد و سلولهای جوان جایگزین شده بنابراین پوست را تازه و درخشان میسازد.
6- مانع از پیری پوست و چروك آن میگردد.
7- شدت رنگدانههای پوستی را كاهش داده بنابراین سبب كم رنگ شدن لكههای پوستی میشود و میتواند لكههای سر سیاه را نیز از بین ببرد.
8- آلوئهورا سبب افزایش قدرت جذب رطوبت پوست گردیده و پوست را انعطافپذیر ساخته بنابراین بهترین مرطوب كننده برای پوست میباشد.
9- در پیشگیری از بیماریهای پوستی موثر میباشد.
10- بعلت داشتن كلاژن و ویتامین E الاستیسیته و نرمی پوست را افزایش داده و سبب باقی ماندن رطوبت در پوست میگردد.
11- pH آن نزدیك بهpH پوست است.
12- از آلوئهورا بعلت داشتن خواص ضد سوختگی میتوان در كرمهای ضد آفتاب استفاده كرد.
13- در درمان ترك بین انگشتان پا كه یك بیماری قارچی است موثر است .
14- لوسیون آلوئهورا به عنوان پاك كننده برای پوست كاربرد دارد.
15- تاثیر خنك كنندگی بر روی پوست دارد بنابراین در كلد كرمها ( cold cream ) كاربرد دارد.
در واقع استفاده از آلوئهورا در محصولات آرایشی– بهداشتی بخصوص كرمهای ضدچروك– مرطوب كنندههای پوستی- رژ لبها- ماسكهای صورت و كرمهای پاك كننده وكلدكرمها (cold cream) بسیار مناسب و مفید میباشد.
فواید آلوئه ورا برای مو
یكی از راههای كنترل و درمان كم پشتی موی سر استفاده از آلوئهورا است. بسیاری ازمردم از محصولات گوناگونی كه حاوی آلوئهورا میباشد برای ضخیم شدن مو و سلامت آن استفاده میكنند كه یكی از روشها استفاده از ژل آلوئهورا میباشد. آلوئهورا حاوی آنزیمهایی است كه عامل محركی برای تولید و رشد موهای جدید هستند، مكانیسم عملكرد آن بگونهای است كه سرعت جریان گردش خون را افزایش داده بنابراین پاپیلای پوستی (زائده بافتی ریشه موی سر) را فعال نموده و سبب افزایش تغذیه فولیكولهای مو میگردد.
در واقع آلوئهورا به عنوان یك ماده جادویی در جهت افزایش و رشد موها شناخته شده است. همچنین بعلت خواص ضد باكتری و قارچی كه دارد مانع از ایجاد شوره سر میگردد. این گیاه برای كنترل عفونتهای قارچی مثل بیماری كچلی (كرم حقلهدار) نیز مفید است. مستندات و مداركی از كشورهای هند و امریكا پیدا شده است كه در آنجا از این گیاه برای تقویت موی سراستفاده میشده است. بنابراین آلوئهورا برای رشد و تقویت مو– ایجاد نرمی– براقی و كنترل ریزش مو و كنترل خشكی مو بسیار مناسب است. از آلوئهورا میتوان در شامپوها و نرم كنندههای موی سر استفاده كرد و تجربه نشان داده كه استفاده از اینگونه محصولات سبب تسریع جریان خون و در نتیجه كاهش استرس و هیجانات روحی میگردد.
مضرات احتمالی آلوئه ورا
ژل آلوئهورا برای استعمال خارجی، ماده بیخطری است اما در موارد نادری ممكن است سبب واكنشهای آلرژیك گردد.
ژل آلوئهورا در درمان زخمهای عمیق موثر نیست و شیره آن میتواند سبب گرفتگی یا اسهال رودهای شدید گردد.
زنان شیرده یا باردار نباید از این ماده استفاده كنند زیرا ممكن است سبب انقباضهای رحمیگردیده و سقط جنین را تحریك كند .
این ماده ممكن است سبب تشدید اولسرها، بواسیر، التهاب دیورتیكول، كولیت یا سندرم روده تحریك پذیر (IBS) گردد.
مصرف طولانی مدت این ماده سبب وابستگی به آن میشود یا تعادل الكترولیتی را مختل میسازد. كودكان زیر 12 سال نبایستی از این گیاه مصرف كنند.
تداخلهای احتمالی: مصرف طولانی و مزمن شیره آلوئه ورا میتواند سبب كمبود پتاسیم گردد.