دكتر محمد مهدی كاشفی الاصل؛ دكترای داروسازی
كندر عبارتست از اولئوگم رزینی كه از انواع گونه های گیاه بوسولیا از قبیل بوسولیا كارترئی و بوسولیا سراتا از خانواده بورسراسه به دست می آید.
گیاه بوسولیا كارترئی در كشور سومالی، سواحل خلیج عدن و نواحی مختلف عربستان به حالت وحشی می روید. نوع مرغوب كندر، كندر هندی كه سرخ رنگ است می باشد و انواع دیگر كندرها سفید رنگند.
خصوصیات كندر
از تنه درختان بر اثر ایجاد شكاف، گم رزینی به صورت شیره سفید رنگ خارج می شود كه به سهولت به صورت قطرات كوچک می بندد و یا در پای درخت ریخته می شود. این گم رزین، كندر یا اولیبان نام دارد. كندر به صورت قطراتی به رنگ قرمز یا زرد تیره تا زرد مایل به سفید و شكننده در بازار موجود است.طعم اولیبان، معطر و كمی تلخ است. پس از سوختن بوی مطبوع از آن در فضا پخش می شود.
اولیبان در اتر، كلروفورم و اسانس تربانتین حل می گردد. اگر در آب ساییده شود امولسیونی به رنگ تقریبا سفید می دهد. وزن مخصوص آن كمی بیشتر از آب است. در گرمای ۱۰۰ درجه نرم می شود بدون آنكه ذوب شود. هیچ یک از گیاهان مولد كندر در ایران نمی روید و گم رزین آن ها تحت نام كندر از خارج وارد ایران می شود.
تركیبات شیمیایی
اولیبان حاوی یک اسانس فرار (۸-۳ درصد)، صمغ (۳۶-۳۰ درصد) و رزین اسیدی (۶۰-۵۶ درصد) و یک رزن به نام اولیبانورزن است.رزین اسیدی شامل اسیدهای بتابوسولیک، استیل بتابوسولیک اسید و كتوبتا اسیدها می شود كه مسئول اثرات درمانی اولیبان می باشند.
موارد مصرف
كاتولیک ها در مراسم مذهبی خود اولیبان را با مواد معطر دیگر مخلوط كرده جهت معطر كردن فضای محیط نیایش می سوزانند.كندر به عنوان یک ضدعفونی كننده بسیار قوی و معطركننده همراه با اسفند مصرف سنتی فراوان دارد.
گم رزین اولیبان در طب سنتی در درمان انواع متعددی از حالا ت مرضی مانند درد، تورم، آسیب استخوانی، بیماری های روماتیسمی و عصبی، اختلا لا ت مجاری ادرار، بیماری های پوستی، آمنوره، دیسمنوره، بیماری های انگلی كرمی، یرقان، اسهال، اسهال خونی، سوء هاضمه، هموروئید و زخم نوک پستان استفاده می شود.
خواص درمانی
۱– تحقیقات نشان داده است كه اسیدهای بوسولیک مواد موثره اصلی گم رزین بوده و نیز مسئول اثرات درمانی آن هستند. اسیدهای بوسولیک ازمهاركنندگان اختصاصی و غیررقابتی آنزیم ۵ لیپواكسیژناز می باشند كه آنزیم كلیدی در بیوسنتز لكوترین ها به شمار می آید.
لذا این اسیدها اثرات ضدالتهاب، ضدآرتریت و ضد درد دارند و این اثرات بوضوح در حیوانات آزمایشگاهی به اثبات رسیده است و احتمالا در انسان نیز صادق است.
۲– اولیبان اثر آرام بخش دارد.
۳– اولیبان سطح كلسترول و تری گلیسیرید خون را به طرز معنی داری كاهش می دهد.
۴– اسیدهای بوسولیک و مشتقات آن خاصیت ضدسرطان و ضدتومور دارند.
۵– دوزهای پایین عصاره بوسولیا اثرات محافظ كبدی از خود نشان داده است.
۶– عصاره بوسولیا علا ئم آسم را كاهش می دهد و نیز مطالعات نتایج خوبی را در درمان آسم نشان داده است.
۷– رزین بوسولیا در درمان بیماری كولیت اولسراتیو موثر است.
۸– كندر، قلب، معده و قوای هاضمه را تقویت كرده، بلغم را دفع و از اسهال و استفراغ نیز جلوگیری می نماید. همچنین سستی اعضای بدن را رفع نموده، قوه درک و حافظه را تقویت می كند. مداومت در جویدن كندر علا وه بر تقویت حافظه به رفع سردرد نیز كمک می نماید.
۱۰ گرم كندر را خوب بكوبید و با مقداری عسل مخلوط كرده صبح ها میل كنید. این معجون برای تقویت حافظه بسیار مفید می باشد.
نوع عرضه محصول
عصاره خشک استاندارد شده (حاوی ۷۰-۶۰ درصد اسیدهای بوسولیک). عصاره های بوسولیا نیز در فرم های دارویی قرص، كپسول و تنطور در بازار دنیا عرضه می شوند.
دوز مصرفی
به صورت عصاره خشک به میزان ۷۵۰-۲۵۰ میلی گرم در روز به همراه غذا و در فرم های دارویی به میزان ۴۰۰-۲۰۰ میلی گرم ۳-۱ بار در روز با غذا.
موارد منع مصرف
جهت مصرف در حین بارداری و شیردهی توصیه نمی شود.
سمیت: تا به حال هیچ نوع سمیتی گزارش نشده است.
تداخلا ت: هیچ موردی از تداخلا ت دارویی گزارش نشده است.
اثرات جانبی: به ندرت عوارض جانبی از قبیل اسهال، خارش پوستی و تهوع رخ می دهد كه مشكل خاصی را ایجاد نمی كند و گذرا و موقتی است.
مصرف همزمان با سایر مواد
۱– در بیماری آرتریت می تواند همزمان با گلوكوزآمین، روغن دانه كتان، آنتی اكسیدان ها، كوئرسیتین، ویتامین ۵ا، عصاره دانه انگور و املا ح كم نیاز مصرف شود.
۲– در بیماران با كلسترول خون بالا می تواند همزمان با كروم، عصاره دانه انگور، روغن دانه كتان، آنتی اكسیدان ها و كمپلكس فیبر استفاده شود.
۳– در كولیت و بیماری كرون می تواند همزمان با اسید و فیلوس، شیرین بیان، مولتی ویتامین ها، آنتی اكسیدان ها، روی و آنزیم های هضمی مصرف شود.
