زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نادیا زکالوند

امروزه میلیون ها نفر در سراسر جهان به اختلال خواب گرفتار شده اند.

مشکل اصلی افراد مبتلا به این اختلال، این است که یا به سختی به خواب می روند و یا مدام حین خواب بیدار شده و از کیفیت خواب مناسبی برخوردار نیستند.

به طور کلی بی خوابی باعث بروز خستگی در طول روز و سستی شده و شخص را چه از لحاظ ذهنی و چه از لحاظ فیزیکی عملا ناتوان می کند.

علائم بی خوابی معمولا به صورت تغییر خلق و خو، عصبانیت و اضطراب نمایان می شود.

در ضمن، بی خوابی منجر به بروز بیماری های مزمن نیز می شود به همین دلیل درک دلایل و نشانه های بروز این بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است تا به این طریق بتوان در مرحله بعد از تشخیص به سراغ راه های درمان رفت. 

دلایل بروز بی خوابی

بی خوابی معمولا ریشه در دلایل جسمی و روحی داشته که می توان آنها را به طور کلی به صورت زیر دسته بندی کرد:

* اختلال در ریتم شب و روز فرد بیمار: پرواز زدگی، تغییر شیف کاری، ارتفاع بسیار بالاتر از سطح دریا، محیط پر سر و صدا و همچنین گرما و یا سرمای شدید

* موارد روحی – روانی: اختلال دوقطبی، افسردگی، اختلال اضطراب و یا اختلال روان پریشی

* شرایط پزشکی: دردهای مزمن، سندروم خستگی مزمن، نارسایی های قلبی، رفلاکس معده، بیماری مزمن انسداد ریه، آسم، آپنه خواب، بیماری های پارکینسون و آلزایمر، تیروئید پرکار، آرتریت، ضایعات مغذی، تومورها و سکته مغزی

* اختلالات هورمونی: تغییر سطوح هورمون استروژن بعد از شروع دوران یائسگی

* موارد دیگر: خوابیدن در محیط شلوغ و پر سر و صدا، شرایط ژنتیکی، درگیری های ذهنی، حاملگی و وجود انگل در بدن

اثرات منفی فناوری در رختخواب

بررسی های نشان می دهد سطوح هورمون ملاتونین در افرادی که درست قبل از رفتن به رختخواب در معرض نور صفحه نمایش تبلت، تلفن همراه و لپ تاپ قرار می گیرند، تحت تاثیر قرار گرفته و این دست از افراد معمولا دیر به خواب می روند.

در ضمن، استفاده از تبلت و کامپیوتر به مرور زمان الگوی خواب افراد را تحت الشعاع قرار داده و منجربه بروز بی خوابی می گردد.

اثرات داروها

بنابر مطالعات صورت گرفته، داروهایی مثل کورتیکواستروئید، استاتین ها، مسدود کننده های آلفا، مسدود کننده های بتا، ضد افسردگی SSRI، بازدارنده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین، آنتاگونیست گیرنده آنژیوتانسین II، مهارکننده های کولین استراز، می توانند باعث بروز بی خوابی در بیمار شوند.

نشانه های بروز بی خوابی

همانطور که گفته شد، بی خوابی خودش می تواند نشانه وجود یک بیماری باشد، اما علائم و نشانه های مختلفی وجود دارد که خبر از بروز بی خوابی در فرد بیمار می دهد. این علائم عبارتند از:

* سخت به خواب رفتن در شب

* بیدار شدن در شب

* بیدار شدن زودتر از زمان دلخواه

* خستگی روزانه پس از خواب شب

* سستی و خواب آلودگی روزانه

* کج خلقی، افسردگی و اضطراب

* تمرکز کم

* عدم هماهنگی در امور روزانه، افزایش خطاهای فردی و حوادث

* دشواری روابط عمومی

* عملکرد بد دستگاه گوارش

* نگرانی در مورد خواب

انواع بی خوابی

اختلال خواب به شکل های مختلف بسیاری دیده می شود اما می توان آن را به دسته کلی تقسیم بندی کرد:

* بی خوابی گذرا: علائم این نوع بی خوابی معمولا بعد از 3 روز ناپدید می شود.

* بی خوابی حاد: نشانه های این نوع از بی خوابی چند هفته ای به طول می انجامد.

* بی خوابی مزمن: این نوع از بی خوابی گاهی اوقات یک ماه و یا چندین سال گریبان شخص بیمار را می گیرد.

درمان

برخی از انواع بی خوابی پس از اینکه دلایلی که باعث بروز آنها شده است رفع شوند، به سرعت ناپدید می شوند.

بنابراین، به طور کلی می توان گفت که برای درمان بی خوابی باید روی دلایلی که منجربه بروز آن شده است متمرکز شد.

علاوه بر درمان عامل اصلی بی خوابی، درمان های غیردارویی (رفتاری) نیز ممکن است به عنوان درمان درنظر گرفته شود.

در ضمن، رویکردهای غیردارویی مثل درمان شناختی – رفتاری در جلسات مشاوره ای چهره به چهره و یا گروهی، نیز به تشخیص متخصص ممکن است درنظر گرفته شود.

اما به طور کلی، درمان های پزشکی شامل موارد زیر می شوند:

قرص های خواب تجویزی، داروهای ضد افسردگی، مکمل های خواب، آنتی هیستامین ها و ملاتونین

درمان های خانگی

درمان های خانگی شامل موارد زیر می شوند

* بهبود بهداشت خواب: کم یا زیاد و دیر نخوابیدن، انجام ورزش روزانه، به اجبار به رختخواب نرفتن، سر وقت به رختخواب رفتن و سر وقت بیدار شدن، اجتناب از نوشیدنی های کافئین دار در شب، پرهیز از کشیدن سیگار، با شکم گرسنه به رختخواب نرفتن و همچنین مرتب کردن محل خواب

* به کارگیری تکنیک های ایجاد آرامش: مدیتیشن و آرامش کردن عضلات

* درمان کنترل تحریک:

- رفتن به رختخواب هنگام بروز احساس خواب آلودگی

- پرهیز از تماشای تلویزیون، خواندن، خوردن و یا نگرانی در رختخواب کنید.

- گذاشتن ساعت روی زنگ و بیدار شدن سر یک زمان معین حتی در روزهای تعطیل و آخر هفته ها

* کاهش مدت زمان خواب: کمبود خواب به مرور زمان باعث ایجاد رخوت و خواب آلودگی می شود.

تشخیص

کارشناسان خواب، برای تشخیص علت بی خوابی و پیشنهاد راه حل مناسب، معمولا با پرسش در مورد سابقه بیماری و یا الگوی خواب بیمار شروع می کنند.

گاهی اوقات ممکن است متخصص، یک تست فیزیکی نیز از بیمار بگیرد.

همچنین ممکن است او وضعیت روحی – روانی بیمار را زیر نظر گرفته و از وی در مورد داروها و سبک زندگی او بپرسد.

معمولا برای تشخیص باید حدود یک ماه از بروز علائم بی خوابی در فرد بیمار گذشته باشد.

همچنین ممکن است از بیمار خواسته شود تا کل وضعیت خواب و خواب آلودگی خود را هر روز در یک دفترچه به طور دقیق ثبت کند.

علاوه بر این، ممکن است متخصص از بیمار بخواهد چند روزی را در کلینیک گذرانده تا کل وضعیت و الگوی خواب و بیداری بیمار به دقت رصد شود. 

عوارض بی خوابی

بی خوابی ممکن است در هر سنی سراغ افراد بیاید. اما به طور کلی زنان بالغ بیشتر از مردان بالغ دچار بی خوابی می شوند.

بی خوابی ممکن است روی عملکرد افراد در مدرسه، دانشگاه و یا محیط کار تاثیر بگذارد.

همچنین بی خوابی در فرد مبتلا می تواند منجربه بروز چاقی، اضطراب، افسردگی، کج خلقی، مشکلات عدم تمرکز، مشکلات کاهش حافظه، کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن و کاهش سطح واکنش شود. 

منبع:

https://www.medicalnewstoday.com