زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر مرتضی نایبی ؛ متخصص بیماری های داخلی و فوق تخصصی بیماری های گوارش و کبد

تحریریه زندگی آنلاین : آزمایش عملکرد کبدمسمومیت کبد یکی از مشکلاتی است که به دلیل تماس با مواد سمی یا عوامل مضر، ایجاد می شود. این مواد سمی می‌توانند الکل، داروها، حشره‌کش‌ها، مواد شیمیایی صنعتی، مواد مخدر و سموم طبیعی مانند قارچ‌های سمی باشند. از علائم و نشانه‌های مسمومیت کبد می توان به خستگی و سستی افراد، متورم شدن شکم و نفه معده و سو هاضمه اشاره نمود.

علائم و نشانه های مسمومیت کبد

علائم مسمومیت کبد ممکن است مختلف باشد و بستگی به عاملی که سبب مسمومیت کبد شده است، متفاوت است. در زیر، برخی از علائم مسمومیت کبد اشاره خواهیم کرد :

رنگ زرد شدن پوست، چشم‌ها و ادرار به دلیل تجمع بیلی‌روبین (پیگمان زرد) در بدن.

افزایش میزان سموم در کبد ممکن است باعث خستگی نامعمول، ضعف عمومی، کاهش انرژی و بی حالی شود.

تغییرات در رنگ ادرار و مدفوع: ادرار ممکن است تیره و رنگ شیرینه (رنگ قهوه‌ای تیره) شود و مدفوع نیز می‌تواند رنگ روشنتری بگیرد.

مسمومیت شدید کبد ممکن است باعث تجمع مایع در شکم (آسیت) و ایجاد تورم شود.

مشکلات معده و روده مانند تهوع، استفراغ، نفخ معده، سوء هاضمه و اسهال ممکن است رخ دهد.

در برخی موارد، ممکن است درد در ناحیه شکم و کبدی (در قسمت بالای سمت راست شکم) حاصل از التهاب و آسیب کبدی رخ دهد.

تغییرات روانشناختی: در برخی موارد، مسمومیت کبد می‌تواند باعث عوارض روانشناختی مانند تغییرات خلق و خو، تشنج و آنسفالوپاتی (کاهش عملکرد مغز) شود.

اگر شما یا کسی دیگر علائم مشابه مسمومیت کبد را تجربه می‌کنید، بهتر است به سرعت به پزشک مراجعه کنید. تشخیص و درمان مسمومیت کبد بستگی به عامل مسموم کننده و شدت آسیب کبد دارد و نیاز به ارزیابی توسط پزشک دارد.

بیشتربخوانید:

نقش انکار ناپذیر تغذیه در پیشگیری و درمان کبد چرب

علل مسمومیت کبد

مسمومیت کبد می تواند بر اثر مصرف نادرست یا بیش از حد مواد سمی رخ دهد. در زیر، برخی از علل مسمومیت کبد را بررسی می‌کنیم:

مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث آسیب کبد می شود وکه همین امر در نهایت منجر به سیروز کبدی یا کبد چرب می گردد.

عفونتی که توسط ویروس‌های هپاتیت B و هپاتیت C ایجاد می شود، می‌تواند به طور مستقیم به کبد آسیب برساند و سبب بروز التهاب یا سیروز کبدی شود.

مصرف مواد مخدر نظیر هروئین، کوکائین و متامفتامین نه تنها می‌تواند به آسیب مستقیم کبد منجر شود، بلکه ریسک ابتلا به عفونت هپاتیت نیز را افزایش می‌دهد.

داروها: مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، ضدالتهاب‌ها، ضدویروس‌ها و برخی آرایشی و بهداشتی‌ها ممکن است به کبد آسیب برساند.

تماس با مواد شیمیایی سمی یا آلوده مانند سرب، آرسنیک، زئولیت و غیره می‌تواند به کبد آسیب رسانده و مسمومیت کبد را تحریک کند.

برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های صفراوی، نقص ایمنی، بیماری‌های اتوایمیون و کبد چرب غیرالکلی می‌توانند به تلفن کبد منجر شوند.

مصرف قارچ‌های سمی و مسموم کننده می‌تواند عملکرد کبد را تحت تأثیر قرار داده و به آسیب کبدی منجر شود.

برخی عوامل دیگر نظیر ژنتیک، چاقی، دیابت، نقص ایمنی و استفاده از استروئیدها نیز ممکن است به مسمومیت کبد منجر شوند.

بیشتربخوانید:

با خوردن چند میوه کبد چرب را درمان کنید

روش های تشخیص مسمومیت کبد

یکی از رایج ترذین کارها در خصوص تشخیص مسمومیت کبدی، ارزیابی و بررسی سابقه بیماری افراد و آزمایش های تشخیصی آن هاست. در ادامه انواع روش های تشخیصی این عارضه خواهیم پرداخت :

آزمایش خون

آزمایش خون همچون آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و آزمایش آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) می تواند برای تشخیص مسمومیت سلول‌های کبدی مورد استفاده قرار گیرند. سطوح بالا این آنزیم‌ها در خون ممکن است به نشان وجود مسمومیت کبد باشند.

بررسی عملکرد کبد

آزمایش هایی نظیر آزمایش آلبومین، بیلی‌روبین و آزمایش زمان پروترومبین (PT) بررسی عملکرد کبد را ارزیابی می‌کنند. تغییرات در این آزمایشات ممکن است به نشانگری از آسیب کبد ناشی از مسمومیت باشند.

سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد با استفاده از امواج صوتی تصاویری از کبد ایجاد می‌کند. این روش می‌تواند نشان دهنده تغییراتی در ساختار کبد به علت مسمومیت باشد، مانند انسداد مجرای صفراوی یا تورم کبد.

بیوپسی کبد

در برخی موارد، بیوپسی کبد ممکن است برای تشخیص دقیق‌تر علت مسمومیت و شدت آسیب کبدی استفاده شود. در این روش، نمونه‌ای از بافت کبد برداشته شده و تحت آزمایشات میکروسکوپی قرار می‌گیرد.

انواع روش های درمانی مسمومیت کبدی

بسته به شدت آسیب دیدگی کبدی و عاملی که سبب آن می شود، روش درمانی متفاوت می باشد. انواع روش های درمانی برای مسمومیت کبدی به شرح زیر است :

اجتناب و قطع عامل مسموم کننده

در صورت شناخت عامل مسمومیت کدی نظیر الکل، دارو یا ماده سمی دیگر، اولین مرحله درمان قطع و متوقف کردن مصرف آن عامل است. این اقدام باعث کاهش بار مسمومیت در کبد می‌شود و به بازیابی طبیعی عملکرد کبد کمک می‌کند.

استفاده از دارو برای عملکرد بهتر کبد

در برخی موارد، نیاز است که کبد در طول درمان حمایت شود تا عملکرد آن بهبود یابد. این شامل تجویز داروهای محافظ کبدی مانند سیلیمارین، اسید آلفا-لیپوئیک، ویتامین‌های گروه B و آنتی‌اکسیدان‌ها می‌شود.

بیشتر بخوانید:

بهترین و بدترین غذا‌ها برای کبد

چند ماده غذایی برای پاکسازی کبد

استفاده از دستگاه

مداخلات تجربی: در برخی موارد شدیدتر مسمومیت کبدی، ممکن است نیاز به مداخلات تجربی داشته باشید. این شامل همودیالیز (فیلتراسیون خون توسط دستگاه خاص)، دیالیز کبدی (استفاده از دستگاهی برای تصفیه خون) یا ترمیم کبدی (از طریق تزریق سلول‌های سالم به کبد) می‌شود. این مداخلات ممکن است بسته به شدت آسیب کبد و وضعیت بالینی شما لازم باشد.

درمان عوارض: در صورت بروز عوارض مرتبط با مسمومیت کبدی مانند تهوع، استفراغ، آبستنی، خونریزی و غیره، علاوه بر درمان اصلی، نیاز به مداخلات متمرکز بر این عوارض نیز وجود دارد. به عنوان مثال، ممکن است داروهای ضد تهوع، جراحی برای کنترل خونریزی یا تزریق مایعات و الکترولیت‌ها برای تعویض مایعات مفید باشند.

تغییرات در رژیم غذایی: رژیم غذایی سالم و مناسب می‌تواند در بهبود کبد و بازیابی آسیب کمک کند. معمولاً توصیه می‌شود که مصرف غذاهای سالم و غنی از مواد مغذی، محدود کردن مصرف چربی‌ها و نمک، مصراف میوه‌های تازه و سبزیجات، مصرف مقدار کافی آب و اجتناب از مواد غذایی آسیب‌زا برای کبد (مانند آب‌میوه‌ها، نوشیدنی‌های الکلی و نوشابه‌های گازدار) موثر است.

درمان بیماری اصلی: اگر مسمومیت کبدی ناشی از بیماری مشخصی مانند هپاتیت ویروسی است، درمان بیماری اصلی نیز ضروری است. برای هپاتیت B، ممکن است نیاز به داروهای ضد ویروسی مانند لامیوودین یا تنوفوویر داشته باشید. برای هپاتیت C، درمان با داروهای ضد ویروسی مثل ریباویرین و سوفوسبوویر معمولاً توصیه می‌شود.

در هر صورت، درمان مسمومیت کبدی بستگی به میزان و نوع آسیب کبد و علت مسمومیت دارد. بنابراین، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و راهنمایی‌های خاص و مناسب برای شرایط شما دریافت کنید.