ویتامین K
هنوز نقش این ویتامین در روند بهبود زخم به اثبات نرسیده است و نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
ویتامین C و بهبود زخم
كمبود ویتامین C باعث خشكی و شكنندگی زخم‌های بهبود یافته قبلی می‌گردد. همچنین كمبود دریافت آن باعث تاخیر روند بهبودی می‌گردد. 1000 میلی‌گرم مكمل ویتامین C در روز باعث كاهش 40 درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد و استفاده از 2000 میلی گرم در روز ویتامین C باعث كاهش 50 درصدی زمان بهبودی زخم می‌گردد.
ثابت شده است كه دریافت مكمل‌های این ویتامین به میزان 500-1500 میلی گرم در روز برای بیماران دچار سوختگی بسیار مفید می‌باشد. از طرفی ویتامین C بر سیستم ایمنی تاثیرگذار بوده و باعث افزایش عملكرد سیستم ایمنی می‌گردد.
همچنین خاصیت ضدمیكروبی آن هم بر سرعت بهبودی تاثیرگذار بوده و در جمع آوری رادیكال‌های آزاد تاثیر فراوانی دارد، بنابراین در مراحل اولیه بهبود زخم در جراحات ناشی از سوختگی بسیار موثر خواهد بود.
به دلیل تاثیر مستقیم اسیدآسكوربیك بر سنتز كلاژن، وضعیت آنتی‌اكسیدانی و تعدیل سیستم ایمنی یك مكمل مناسب برای بهبودی زخم می‌باشد، به همین دلیل توصیه شده است در زخم‌های سطحی از 1000-500 میلی‌گرم در روز و در زخم‌های عمیق‌تر مانند سوختگی‌ها از 2-1 گرم در روز ویتامین C استفاده شود.
عناصر جزئی و بهبود زخم
نقش سوء تغذیه و تاثیر آن در فرایند بهبود زخم واضح می‌باشد. مخصوصا در افراد سالخورده به دلیل عدم توانایی حركت و ضعف عضلانی نمود بیشتری دارد. علاوه بر آن دریافت ناكافی موادغذایی و مشكلات جذبی بر بدتر شدن شرایط می‌افزاید، بنابراین لزوم استفاده از یك رژیم غذایی متعادل در كاهش عوارض ناشی از زخم‌ها و سوختگی‌ها روشن است.
عناصر جزئی معمولا به طور مستقیم بر بهبودی زخم تاثیری ندارند، ولی به عنوان كوفاكتور آنزیم‌های ضروری جهت هموستازی و بهبود زخم عمل می‌نمایند. مس، روی و آهن ارتباط نزدیك‌تری با بهبودی زخم دارند و عناصر كروم، ید، منگنز، مولیبدن و سلنیوم در درجه دوم اهمیت می‌باشند.
آهن
این عنصر برای هیدروكسیلاسیون پرولین و لیزین مورد نیاز می‌باشد و كمبود آن باعث بدی عملكرد تولید كلاژن می‌گردد. از طرفی به عنوان بخشی از سیستم انتقال اكسیژن بر بهبودی زخم تاثیرگذار است.
روی
عنصر روی نقش مهمی در سیستم ایمنی از پوست گرفته تا تنظیم عملكرد لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها و سلول‌های كشنده طبیعی دارد و كمبود آن باعث افزایش حساسیت فرد در برابر پاتوژن‌های گوناگون می‌گردد. روی كوفاكتورDNA و RNA پلی‌مراز می‌باشد، بنابراین در سنتز DNA و پروتئین و همچنین تكثیر سلولی نقش دارد.
كمبود روی باعث به تاخیر افتادن فرایندهای ضروری بهبود زخم می‌گردد. سطح كمتر از mg/ml 100 باعث تاخیر بهبودی زخم می‌گردد. كمبود روی باعث تخریب سلول‌های اپیدرمی و ضایعات پوستی می‌گردد. همچنین باعث كاهش غلظت لنفوسیت‌ها وكاهش عملكرد لنفوسیت‌های BوT می‌گردد.
در شرایط كمبود روی تكثیر فیبروبلاست‌ها وكلاژن كاهش یافته و باعث كاهش كشش زخم و تاخیر در اپیتلیزاسیون می‌گردد. از طرفی كمبود روی باعث كاهش ایمنی سلولی و هورمونی شده و زخم را در برابر عفونت هم مستعد می‌سازد كه خود این امر هم بر طولانی شدن زمان بهبودی زخم می‌افزاید.
مس
عنصر مس نقش حیاتی زیادی در بدن ایفا می‌كند، برای مثال برای اتصال آهن به هموگلوبین ضروری است و در فعالیت بسیاری از آنزیم‌ها نقش اساسی دارد. همچنین اثرات فیزیولوژیكی آن شامل كاهش رادیكال‌های آزاد، آمین‌های بیوژن وكلسترول می‌باشد و در سنتز الاستین،كلاژن و هورمون‌های تیروئیدی هم نقش دارد.كوفاكتور مورد نیاز برای سیتوكروم اكسیداز و آنتی‌اكسیدان سوپر اكسید دیسموتاز می‌باشد.
لیزیل اكسیداز آنزیمی است كه به مس به عنوان یك كوفاكتور كلیدی نیاز دارد. این آنزیم باعث تقویت چارچوب كلاژنی می‌گردد.
كروم
كروم نقش ویژه‌ای در بهبود زخم دارد. كروم می‌تواند باعث تغییر واكنش ایمنی از طریق تحریك سیستم ایمنی یا توقف فرایندهای ایمنی گردد كه این اثر آن در لنفوسیت‌های B و T، ماكروفاژها و تولید سیتوكین‌ها به اثبات رسیده است. به دلیل تاثیر ویژه آن در متابولیسم گلوكز و انسولین در جلوگیری از عفونت و بهبود زخم در افراد دیابتی بسیار موثر است.
نتیجه‌‌گیری
استفاده از یك رژیم غذایی متعادل و استفاده از تمام گروه‌های غذایی مورد نیاز علاوه بر تامین انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های حیاتی بدن تامین‌كننده نیازمندی‌های مواردی چون فرایندهای بهبود زخم و حفظ ایمنی و سلامت عمومی بدن خواهد بود.
