زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آرزوحقیقیان رودسری؛ دانشجوی دكترای تغذیه؛ دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی

حس چشایی یکی از 5 حس موجود در بدن است که از ابتدای دوران کودکی به ما می‌‌گوید که چه چیزی قابل خوردن است و یا مناسب خوردن نیست، چه چیزی برای بدن خوب است و چه چیزی بصورت بالقوه برای بدن خطرناک می‌باشد. سطح زبان پوشیده از جوانه‌های چشایی بوده که برای تشخیص مزه، نیازمند ترکیب ماده مورد نظر با بزاق دهان هستند.

چشایی وابسته به حس مولکولهای خاص در مواد غذایی بوده و شناسایی این مولکول‌ها بر روی زبان، پیامی را به سمت مغز ارسال می‌کند که آن را بررسی نماید. پیام‌های بررسی شده، به فرد قضاوتی را درمورد نوع مواد غذایی می‌دهدکه آیا آن را برای خوردن انتخاب نماید یا خیر.

بعنوان مثال مزه شیرینی عمدتا با مواد غذایی پرکالری و جذاب ارتباط دارد، درحالی‌که تلخی عموماً خطر سموم را به فرد پیام می‌دهد. اهمیت حس چشایی در این است که این حس به فرد اجازه می‌دهد تا غذایش را طبق میل خود وگاهی طبق نیازهای متابولیک بافت‌ها به مواد مغذی ویژه انتخاب کند. محل گیرنده‌های چشایی سطح زبان، برای هر یک از مزه‌ها اختصاصی است.

زبان دارای 5 نوع گیرنده چشایی یعنی شیرینی، شوری، تلخی، ترشی و طعمی تحت عنوان مزه گوشتی (umami) که شبیه طعم و مزه گوشت است و توسط گلوتامین که از اجزاء مواد غذایی پرپروتئین است، تشخیص داده می‌شود. لازم به ذکر است که بخشی از عمل تشخیص طعم‌ها، به عهده حس بویایی نیز می‌‌باشد و چشایی و بویایی در کنار هم، شناسایی طعم‌‌ها را تکمیل می‌کنند.

شاهد این موضوع زمان‌هایی است که بدلیل سرماخوردگی و اختلال در حس بویایی، قادر به احساس صحیح طعم‌‌ها نیستیم. تحقیقات اخیر نشان داده است که به تدریج و با افزایش سن، میزان حس چشایی کاهش می‌یابد بطوریکه حس چشایی در افراد سالمند تا 30 درصد کاهش می‌یابد و این به دلیل کاهش تعداد و کارایی جوانه‌‌های چشایی روی زبان است.

به نظر می‌رسد که کاهش حس چشایی دوره سالمندی در مردان کمتر از زنان باشد.یکی دیگر از علل کاهش حس چشایی در سنین بالاتر، کاهش قدرت تولید بزاق توسط غده‌‌های بزاقی است، زیرا کاهش بزاق و خشکی دهان، تاثیر زیادی بر قدرت چشایی فرد بجا می‌گذارد.

عوارض ناشی از کاهش حس چشایی

نتیجه کاهش حس چشایی این است که حساسیت پرزهای چشایی برای احساس نمودن مزه‌‌های مختلف شیرینی، شوری، ترشی و تلخی کم شده و هر کدام از این مزه‌‌ها باید به مقدار بیشتری وجود داشته باشند تا فرد قادر به تشخیص آنها باشد. حتی ممکن است فرد به برخی از طعم‌‌هایی علاقمند شود که در دوره گذشته زندگی خود به آنها علاقه نداشته است.

طبق تحقیقات انجام شده این احتمال وجود دارد که فرد سالمند در اثر کاهش حس چشایی و عدم علاقه به ظاهر غذا به بی‌اشتهایی مبتلا گردد و خطری که در این موارد سلامتی فرد را تهدید می‌کند، افزودن مقدار بیشتر نمک یا شکر به منظور طعم دهندگی بیشتر آنها به غذاست، یعنی فرد تصور می‌‌کند که غذا دارای مقدار کمی شکر و نمک است.

همین امر می‌تواند خطر ابتلا به افراد مسن را به پرفشاری خون، بیماری‌‌های قلبی و دیابت افزایش دهد. چاقی یکی دیگر از عوارض ناشی از کاهش حس چشایی است، زیرا به دلیل کاهش حس مزه شیرین، فرد تمایل به مصرف مواد غذایی شیرین‌تر دارد که زمینه را برای چاقی آنها فراهم می‌کند...

برای خواندن بخش دوم- وقتی زبان پیر می‌شود- اینجا کلیک کنید.