لیكنپلان دهان اغلب، مخاط بوكان را گرفتار میسازد اما زبان، لثه یا لبها نیز گاهی درگیر میشوند. انواع ضایعات شامل رتیكولر، پلاك، آتروفیك، اروزیو و بولوز است. ضایعات از بیعلامت تا زخمهایی دردناك، متفاوت است. تبدیل به بدخیمی در 2-1 درصد موارد دیده میشود. نمونهبرداری در افتراق لیكنپلان از سایر ضایعات سفیدرنگ یا وزیكولوبولوز مفید است.
درمان بسته به شدت و نوع بیماری فرق میكند. مبتلایان به لیكنپلان بدون علامت نیاز به درمان ندارند. افراد دچار تغییرات آتروفیك متوسط یا اولسراسیون خفیف ممكن است با رعایت بهداشت دهان و شستوشو با كلروهگزیدین بهبود یابند. در موارد شدید بیماری تزریق موضعی استروئید یا استروئیدهای سیستمیك نیاز است. سایر انتخابهای درمانی شامل داپسون یا ریتنوئیدهای موضعی و سیستمیك است.
لوپوس اریتماتوی دیسكوئید مزمن
25 درصد افراد دچار ضایعات جلدی این بیماری، تظاهرات دهانی را نشان میدهند. این ضایعات دهانی از نظر بالینی و بافتشناسی شبیه لیكن پلان اروزیو هستند. از نظر بالینی، از محیط رشد میكنند و مركزشان التیام مییابد و تشكیل اسكار میدهند؛ در حالی كه نواحی هیپوپیگمانته یا آلوپسی را بر جا میگذارند.
در معاینه بافتشناسی، ارتشاح لنفوستیك دور عروقی در بافت زیر مخاطی عمیقتر دیده میشود. كورتیكواستروئیدهای موضعی برای درمان لوپوس اریتماتوی دیسكوئید استفاده میشود و درمان اولیه- پیش از آتروفی دایمی- توصیه میشود.
تونیسلیت زبانی
بیمارانی با تونسیلیت زبانی كه دچار احساس سوزش یا جسم خارجی در گلو هستند، ممكن است دارای بافت لنفوئید هیپرتروفی شده روی قاعده زبان خود باشند. این امر با مشاهده از طریق آیینه به اثبات میرسد. معمولاتونسلیت زبانی اشخاصی را گرفتار میكند كه تحت عمل لوزهبرداری قرار گرفتهاند.
رفلاكس معدی- مری نیز میتواند علت بیماری باشد. درمان رفلاكس، آنتیبیوتیك درمانی، بهداشت دهان و حتی برداشت جراحی برای بهبود این اختلال دردسرساز پیشنهاد شده است. احتمال وجود كارسینوم یا لنفوم قاعده زبان نیز باید در نظر گرفته شود.
پارگیهای زبان
پارگیهای زبان اغلب ناشی از گاز گرفتن است. اما ممكن است ناشی از آسیبهای خارجی نیز باشد، تقریبا تمام زخمهای زبان، خودبهخود و بدون بخیه، بهبود مییابند، مگر اینكه قطعهای از زبان تقریبا بهطور كامل جدا شده باشد. در این موارد بخیههای قابل جذب زیر مخاطی كاربرد دارد.
تریسموس
تریسموس (عدم توانایی در باز كردن فكها) ممكن است از علل موضعی یا سیستمیك ناشی شود. این حالت، بهویژه وقتی كه همراه انسداد راه هوایی باشد، ممكن است یك فوریت پزشكی محسوب شود. موارد زیر باید در تشخیص افتراقی تریسموس قرار گیرد:
علل موضعی: شامل دندان عقل نهفته، آرتریت مفصل تمپورومندیبولار، نورالژی تریژمینال، اسكلرودرمی، درماتومیوزیت، شكستگیهای فك بالا و پایین، آبسههای پریتونسیلار یا رتروفارنژیال، اسپاسم منتشر عضلانی مانند تریشینوز،هاری، كزاز، مسمومیت با استریكنین، تیفوئید، وبا و سپسیس.
علل مغزی: شامل انسفالیت، صرع، كاتالپسی، هیستری و تمارض است. لازم است علل زمینهای تریسموس درمان شود و ممكن است در صورت به مخاطره افتاده راه هوایی تراكئوتومی لازم شود.