زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محسن نراقی؛ فوق تخصص راینولوژی و جراحی اندوسكوپیك بینی و سینوس؛ عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی

عفونت‌ها

كاندیدیازیس: كاندیدیازیس شایع‌ترین علت قارچی التهاب مخاط گلو است. این بیماری در دو گروه سنی نوزادان و كهنسالان بیشتر دیده می‌شود. بسیاری از عوامل موضعی یا سیستمیك، زمینه عفونت كاندیدیایی را فراهم می‌آورد. عوامل موضعی شامل تحریك‌های فیزیكی دندان، عفونت‌های پیشین و بهداشت نامناسب دهان است.

عوامل سیستمیك شامل كمبودهای تغذیه‌ای، دیابت، استروئیدهای سیستمیك، تومورهای بدخیم، شیمی‌درمانی، سندرم نقص ایمنی اكتسابی، درمان درازمدت با آنتی‌بیوتیك و حتی حاملگی است. شایع‌ترین شكل این عفونت كاندیدیازیس یا غشای كاذب (برفك) است. كاندیازیس به صورت پلاك نرم و سفیدرنگی است كه می‌تواند از سطح اپی‌تلیال كنده شود.

در معاینه اریتم حلق بدون ادم وجود دارد. این عفونت معمولا دردناك نیست اما موارد شدیدتر و توام با التهاب مخاطی می‌تواند با سوزش همراه باشد. گسترش آن به مری و حنجره ممكن است موجب دیسفاژی شود. درمان شامل استفاده از داروهای ضدقارچی موضعی و سیستمیك است. نیستاتین متداول‌ترین داروی موضعی است. در بیماری شدید یا منتشر ممكن است از داروهای ضدقارچ خوراكی یا وریدی نیز استفاده شود.

ژنژیوفارنژیت اولسرونكروتیك: ژنژیوفارنژیت اولسرونكروتیك (آنژین ونسان) عفونت دردناك و بدبوی لثه و گلو است كه به وسیله بورلیا ونسانتی و باسیل‌های فوزیفرم ایجاد می‌شود. معمولا در بیمارانی كه ضعف ایمنی یا بهداشت نامناسب دهان دارند، رخ می‌دهد. در این بیماری گلودرد و دیسفاژی به همراه زخم‌های حلقی و غشای خاكستری روی لوزه‌ها كه ممكن است به كام هم گسترش یابد، دیده می‌شود.

گاهی آدنوپاتی حساس گردنی به همراه تب نیز وجود دارد. درمان آن شامل توصیه به استفاده از دهان‌شویه‌های آب اكسیژنه، خارج ساختن بافت نكروتیك و تجویز پنی‌سیلین‌های خوراكی به مدت ده روز است.

استوماتیت هرپسی: استوماتیت هرپسی شامل ضایعات دردناكی است كه توسط ویروس هرپس یا DNA دورشته‌ای خطی (HSV-2 یا HSV-1) ایجاد می‌شود. دو تظاهر بالینی اصلی تب‌خال، التهاب لثه و مخاط دهان هرپسی اولیه و عفونت HSV ثانویه یا راجعه است. در ابتدا وزیكول‌های كوچك روی سطح مخاطی ایجاد می‌شوند كه طی 24 ساعت، پاره شده، حاشیه اریتروماتوز با غشای پوششی خاكستری رنگ بر جای می‌گذارند.

این عفونت، با تب، درد مفصل، سردرد، لنفادنوپاتی گردن و فارنژیت همراه است. عفونت HSV اولیه به گانگلیون تری‌ژمینال وارد می‌شود؛ جایی كه معمولا ضایعه به صورت خفته باقی می‌ماند. میزان عود از 45-15 درصد متغیر است و با نور ماورای بنفش، اضطراب، تب، سرما، خستگی مفرط، تضعیف سیستم ایمنی یا ضربه فعال می‌شود.

ضایعات دهانی HSV معمولابا درمان حمایتی شامل مسكن و مایع درمانی بهبود می‌یابد. گاهی ممكن است درمان‌های ضد ویروسی مانند آسیكلوویر در مراحل اولیه بیماری به كار برده شود. كرم آسیكلوویر موضعی در درمان هرپس لبی راجعه مفید است. برای افرادی كه از عفونت شدیدتری رنج می‌برند، ممكن است درمان ضد ویروسی سیستمیك به كار گرفته شود.

پاپیلوم دهانی: پاپیلوم دهانی از شایع‌ترین ضایعات خوش‌خیم حفره دهان است. معمولا این ضایعه در بیمارانی بین سنین 50-20 سال رخ می‌دهد.

ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ممكن است در بعضی موارد به عنوان یك عامل اتیولوژی مطرح شود. HPV گرایش خاصی به سلول‌های اپی‌تلیال مكعبی دارد. انواع 6، 11، 16 و 18 با نئوپلاسم‌های پاپیلاری مخاطی خوش‌خیم و بدخیم راه هوایی- گوارشی مرتبط هستند.

پاپیلوم دهانی به صورت ضایعه‌ای پایه‌دار سفید یا صورتی رنگ بدون علامت ظاهر می‌شود. درمان آن از طریق جراحی است. ضایعات دیگر ویروس HPV «زگیل‌های دهانی» است Verrucae vulgaris كه نوعی زگیل پوستی محسوب می‌شود. ممكن است به صورت ضایعه‌ای در حفره دهانی دیده شود، به‌ویژه در كودكان و جوانان.

كوندیلوما آكومیناتا (زگیل ناحیه مقعدی- تناسلی) ممكن است در حفره دهانی نیز ایجاد شود. روش درمانی معمول برای تمامی پاپیلوم‌های دهانی، برداشت موضعی از طریق جراحی است.

التهاب گوشه‌های لب: التهاب گوشه‌های لب، در واقع حضور چین‌های خراشیده پوست صورت در محل پیوند لب‌هاست. این حالت بیشتر در بیمارانی رخ می‌دهد كه دچار اختلال ایمنی شدید و درازمدت هستند. چین‌ها به‌طور ممتد با بزاق و میكروارگانیسم‌های فرصت‌طلب مانند كاندیدا آلبیكنس در تماس‌اند.

درمان شامل درمان‌های موضعی و بهداشت مناسب است اما در غلب موارد، به دلیل عدم اصلاح مشكلات زمینه‌ای، این بیماری عود می‌كند.

التهاب آفتی مخاط دهان: التهاب آفتی مخاط دهان، پدیده‌ای عودكننده در مخاط دهان و لثه، زبان وكام است. علت آن نامشخص است و تقریبا در 20 درصد از جمعیت پدیدار می‌شود. این ضایعه به صورت زخم كانونی دردناك با قطر 10-2 میلی‌متر است كه توسط مخاط ملتهب، محصور شده است.

ضایعات در ظرف یك یا دو هفته ناپدید می‌شوند. مصرف مسكن‌های موضعی (مانند استفاده از شربت دیفن‌هیدرامین به صورت موضعی) مفید است.