زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر فاطمه شاهسواری؛ متخصص پاتولوژی دهان، فك و صورت؛ عضو هیات علمی دانشكده دندانپزشكی دانشگاه علوم پزشكی

تشخیص افتراقی

اكثر عفونت‌های HSV به‌طور كلینیكی تشخیص داده می‌شوند اما بهتر است یك تشخیص افتراقی ارایه شود كه شامل بیماری‌های مخاطی دیگر باشد. استوماتیت راجعه آفتی اغلب اشتباهی به عنوان یك عفونت HSV تشخیص داده می‌شود اگرچه خصوصیات بالینی ویژه‌ای وجود دارند كه برای هر بیماری منحصر به فردند.

HSV قبل از رویش وزیكول دارای علایم تیپیك اولیه تب و ناخوشی و زخم است. معمولا استوماتیت راجعه آفتی علایم اولیه مشابه را قبل از تشكیل زخم ندارد. عفونت‌های HSV معمولا همراه با اریتم لثه‌ای هستند كه در مورد استوماتیت راجعه آفتی شایع نیست.

عفونت‌های HSV ممكن است از نظر بالینی مانند عفونت‌های ویروسی كوكساكی ظاهر شوند كه شایع‌ترین آنها هرپانژینا (herpangina) و بیماری دست- پا و دهان است. هرپانژینا می‌تواند از عفونت HSV متفاوت باشد زیرا ضایعات مرتبط با هرپانژینا به‌طور تیپیك به اوروفارنكس خلفی محدود می‌شوند كه شامل كام نرم، زبان كوچك (uvula)، لوزه‌ها و دیوار حلقی است.

در مقابل ضایعات HSV ممكن است داخل حفره دهان ظاهر شوند. عفونت‌های هرپانژینا معمولا خفیف‌تر از عفونت‌های HSV هستند كه عموما در اپیدرم رخ می‌دهند و باعث یك ژنژیویت حاد جنرالیزه همانند آنچه كه در ارتباط با عفونت HSV اولیه بود نمی‌شوند. ممكن است بیماری دست، پا و دهان با زخم‌های دهانی نیز ظاهر شود و به علت درگیری دست‌ها و پاها از عفونت HSV افتراق داده می‌شود.

اریتم مولتی فرم ممكن است در تشخیص افتراقی عفونت‌های HSV نیز مورد توجه قرار گیرد. خصوصیات تمایزدهنده یك عفونت اریتم مولتی فرم شامل ضایعات داخل دهانی با محدوده وسیعی از تظاهرات بالینی است و معمولا همراه با ضایعات هدف (target lesions) روی پوست است. در مقابل، ضایعات HSV تمایل دارند بیشتر یك شكل باشند و نمای بالینی ثابتی دارند. علاوه بر این معمولا ضایعات اریتم مولتی فرم روی بافت لثه ظاهر نمی‌شوند یا باعث اریتم لثه‌ای (نمای كاراكتریستیك عفونت‌های HSV) نمی‌شوند.

تشخیص آزمایشگاهی

ممكن است تست‌های آزمایشگاهی جهت تشخیص تظاهرات آتیپیك عفونت‌های HSV لازم باشند. بهتر است این تست‌ها هنگام ارزیابی بیماران با سیستم ایمنی تضعیف شده مبتلا به ضایعات آتیپیك استفاده شوند.

تست‌های ویرولوژیك

روش استاندارد برای شناسایی و تشخیص ویروس، جداسازی آن در كشت بافتی است. هدف از جداسازی ویروس، مشاهده اثرات سایتوپاتیك سلول‌های تلقیح شده با ویروس است (مشاهده اثرات سلولی كه ورود ویروس به سلول‌ها سبب شده است). اثرات سایتوپاتیك تغییرات دژنراتیو در سلول‌های آلوده‌شده با ویروس هستند.

میزان اثرات سایتوپاتیك ایجادشده به نوع سلول میزبان، نوع ویروس و غلظت ویروس وابسته است. وقتی كه در میكروسكوپ نوری با بزرگنمایی 400 مشاهده می‌شوند سلول‌های عفونی ویروسی، سلول‌های ژائنت (giant cells) چند هسته‌ای و دژنراسیون بالونی هسته‌ها را نشان می‌دهند.

اسمیرهای سیتولوژیك

ممكن است اسمیر تهیه‌شده از سلول‌های اپی‌تلیالی از قاعده ضایعه مشكوك، تحت مطالعه قرار گیرد تا مشخص شود كه آیا سلول‌های اپی‌تلیالی تغییرات معادل عفونت HSV را نشان می‌دهند؟ شایع‌ترین رنگ‌آمیزی استفاده‌شده گیسما است و سلول‌های‌آلوده شده با ویروس، خصوصیات مشابهی را با آنچه تست‌های ویروس‌شناسی نشان می‌دهند، نمایان می‌سازند.

اگر رنگ‌آمیزی پاپانیكولا (Papanicolaous stain) انجام شود ممكن است انكلوزیون بادی‌های ویروسی ائوزینوفیلی داخل هسته‌ای (Lipschutz or Cowdry type A) دیده شوند.

تست‌های ایمونومورفولوژیك

امكان آن وجود دارد كه تشخص عفونت‌های هرپس ویروس با استفاده از تكنیك‌های ایمونوموفولوژیك سریع‌ترو با دقت بیشتر انجام شوند. در روش فلورسنت مستقیم نمونه با استفاده از آنتی‌بادی مونوكلونال ویژه HSV-type فلورسین ایزوتیوسیانات علامت‌دار شده انكوبه می‌شوند. سلول‌هایی كه آلوده به ویروس‌اند زیر میكروسكوپ فلورسنت به رنگ سبز دیده می‌شوند.

این تكنیك می‌تواند برای تشخیص سریع یك نمونه بالینی، شناسایی ویروس در كشت بافت كه اثرات سیتوپاتیك را نشان می‌دهد و روش تعیین نوع(typing ع) HSV بهبود یافته (recovererd HSV) كه از كشت بافتی جدا می‌شود، استفاده شود. مطالعات به این نتیجه رسیده‌اند كه حساسیت (sensitivity) كلی با استفاده از تكنیك‌های DFA جهت شناسایی 80 HSV درصد است و ویژگی (specificity) این تست 98 تا 100 درصد است و ارزش پیش‌بینی‌كنندگی مثبت آن بین 90 تا 100 درصد است...