دكتر رضوان خوش‌بین؛ داروساز
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) یکی از پرکاربردترین داروهای پزشکی هستند كه باعث مهار سیکلواکسیژناز می‌شوند و دارای سه خاصیت مهم کاهش التهاب، ضد درد و تب بر می‌باشند و در دوزهای بالا اثرات ضد التهابی دارند.NSAIDها از این جهت که غیر مخدرند و اعتیادی ایجاد نمی‌كنند، منحصر به فرد هستند. ایبوبروفن از گروه داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی است که برای کاهش درد در بیماری‌های التهابی همچون روماتیسم مفصلی، آرتروز، دردهای خفیف تا متوسط، مانند دندان درد، دردهای قاعدگی و کنترل تب به‌کار می‌رود.
این دارو که بدون نسخه ( OTC ) و با نام‌های تجاری «ادویل و موترین» در داروخانه ها به فروش می‌رسد، باید بر اساس میزان تعیین شده از سوی پزشک یا دستورات بروشور آن مصرف شود. اگرچه مصرف کوتاه‌مدت داروهای OTC عوارض جانبی چندانی ندارد، ولی ممکن است در کودکان، سالمندان، بیماران کلیوی و افرادی که دارو های دیگر نیز مصرف می‌كنند، مشکلاتی ایجاد كند.
بنا بر این قبل از استفاده از داروهای OTC، همچون ایبوبروفن، بهتر است از نحوه عملکرد آنها آگاهی داشته باشید.حدود 80 درصد این دارو وارد سیستم گردش خون می‌شود و بخش عمده آن در کبد دچار تغییر و از راه ادرار خارج می‌گردد. مقدار كمی نیز بدون تغییر مستقیمأ از طریق ادرار دفع می‌شود. نیم ساعت پس از مصرف دارو اثر ضد درد آن آغاز شده و طی 1-2 ساعت به بیشترین میزان تاثیر خود می‌رسد و برای 4-6 ساعت اثرگذار است.
اما زمانی که به‌منظور خاصیت ضد التهابی از این دارو استفاده می‌شود، هفت روز بعد تاثیر می‌كند و در ظرف 1-2 هفته از زمان مصرف به حداکثر تاثیر خود می‌رسد. با این‌حال مدت اثربخشی آن نامشخص است.ایبو بروفن از جمله مسکن‌های بی‌خطر جهت استفاده در دوران شیردهی است كه به میزان جزئی وارد شیر می‌شود. ولی در سه ماهه سوم بارداری نباید مصرف شود؛ زیرا ممکن است موجب ناهنجاری‌های قلبی در کودک گردد.
افرادی که به آسپیرین یا داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی، مانند دیکلوفناک، پیروکسیکام، مفنامیک اسید حساسیت شدید دارند، نباید از این دارو استفاده کنند.
مهم‌ترین عارضه جانبی داروهای NSAID نظیر ایبوبروفن، مشکلات گوارشی است كه از ناراحتی خفیف معده تا خونریزی گوارشی، خصوصا در سالمندان را در بر می‌گیرد. احتمال بروز عارضه گوارشی با افزایش میزان و مدت مصرف دارو افزایش می یابد. برای کاهش این مشكل، بهتر است دارو بعد از غذا و با یک لیوان آب خورده شود.
این دارو همچنین می‌تواند آسیب‌های کلیوی ایجاد كند که از یک التهاب ساده برگشت پذیر تا آسیب پایدار کلیوی متغیر است. عوارض شایع دیگر عبارتند از: سردرد، یبوست، سوء هاضمه، تهوع و استفراغ. عوارض خطرناک و تهدید کننده حیات شامل خونریزی گوارشی، واکنش‌های حساسیت‌پذیری بیش از حد و هپاتیت می‌باشد كه در صورت بروز هر کدام از این موارد باید فورأ به اورژانس مراجعه کرد. در بیماران آسمی و افراد دارای پولیپ بینی خطر بروز حساسیت شدید بیشتر است.
مصرف هم‌زمان با آسپیرین می‌تواند اثر حمایتی آسپیرین برروی قلب را کاهش دهد. از طرفی آسپیرین نیز اثرات درمانی ایبوبروفن را کاهش می‌دهد. همچنین مصرف این دو دارو می‌تواند اثرات و عوارض گوارشی را تشدید می‌كند. مصرف هم‌زمان با داروهای استروئیدی، همچون دگزامتازون، پردنیزولون خطر بروز عوارض گوارشی را افزایش می‌دهد.
مصرف ایبو بروفن و بعضی داروهای فشار خون، مانند ادرارآورها و یا آتنولول و متورال اثربخشی این داروها را کاهش داده و بیمار را در معرض عدم کنترل فشار خون قرار می‌دهد. بیماران دیابتی تحت درمان با داروهای خوراکی یا انسولین، در صورت مصرف ایبوبروفن ممكن است دچار افت قند خون شوند. افراد تحت درمان با والپروات سدیم، وارفارین، کلوپیدوگرل(پلاویکس) و تیکلوپیدین مستعد خونریزی هستند. مصرف زنجبیل یا سیر با بروفن احتمال خونریزی را افزایش می‌دهد.
در صورت بروز هر یك از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید: آشوب دستگاه گوارش که پایدار بماند، سردرد مداوم، ضایعات پوستی، خارش، اختلال در بینایی، استفراغ خونی یا به رنگ قهوه‌ای یا مدفوع سیاه رنگ و چسبنده، ادرار خونی، تب، افزایش وزن و یا ورم این دارو نباید بیش از سه روز جهت کنترل تب و بیش از 10 روز در موارد درد مورد استفاده قرار گیرد. در صورتی‌که با مصرف ایبوبروفن همچنان تب یا درد وجود داشت، باید به پزشک مراجعه کرد. به‌دلیل ایجاد خواب آلودگی، افراد تحت درمان باید در استفاده از وسایل خطرناک، همچون وسایل برش برقی و یا رانندگی احتیاط کامل را رعایت كنند.
