برگشت اسید معده به مری
سوزش سردل و پشت جناغ سینه و یا برگشت محتویات اسیدی معده به مری یا دهان علامت‌های بیماری ریفلاكس می‌باشند كه در بیش از یك سوم مبتلایان به سوء هاضمه نیز وجود دارند. 5 تا 15 درصد از مبتلایان به سوء هاضمه در اندوسكوپی دارای شواهد التهاب شدید انتهای مری در ریفلاكس می‌باشند، اگر چه باید به خاطر داشت كه ریفلاكس در اكثر موارد سبب التهاب خفیف انتهای مری می‌گردد كه در اندوسكوپی معمولی (با چشم غیر مسلح) مشاهده نشده و برای تشخیص احتیاج به روش‌های پیشرفته‌تر اندوسكوپی و یا نمونه‌برداری می‌باشد.
بیماران مبتلا به ریفلاكس، در بیش از نیمی از موارد علائم سوء هاضمه همراه با سوزش سردل و در 20 درصد موارد فقط علائم سوء هاضمه بدون سوزش سردل را گزارش می‌كنند. پس با مشاهده آمار بالا در می‌یابیم كه تداخل زیادی بین علائم سوء هاضمه و علائم بیماری ریفلاكس وجود دارد. به همین خاطر است كه پزشك معالج در بیماران با علائم سوء هاضمه توام با علائم بیماری ریفلاكس تاكید می‌كند كه با مصرف داروهای مهاركننده اسید، فقط انتظار می‌رود كه علائم مربوط به ریفلاكس بهبود یافته و باقی ماندن علایم سوءهاضمه (به صورت سنگینی و پری معده بعد از غذا) حاكی از وجود بیماری همزمان دیگری است كه نیاز به بررسی‌های تكمیلی دارد.
بیماری‌های كیسه صفراو لوزالمعده
علامت بیماری‌های كیسه صفرا و مجاری صفراوی معمولاً به صورت درد و سنگینی به دنبال مصرف غذاهای سنگین و چرب بوده كه تا چندین ساعت ادامه می‌یابد. در بعضی افراد این علایم شدید نبوده و ممكن است فقط به صورت احساس سنگینی بعد از مصرف غذا بروز كند كه در این صورت با علایم ناشی از زخم پپتیك می‌تواند اشتباه شود. درد ناشی از اختلالات لوزالمعده به صورت مداوم در قسمت فوقانی شكم بوده و معمولاً به دنبال مصرف غذا تشدید شده و گاهی اوقات با انتشار به پشت همراه است.
درد ناشی از بدخیمی‌های لوزالمعده با كاهش وزن شدید، بی‌اشتهایی مفرط و یا یرقان همراه می‌باشد. علل نادر دیگری مانند اختلالات غدد درون‌ریز (كم‌كاری و پركاری تیروئید)، عفونت‌های گوارشی (ژیادیا)، التهاب معده با علل مختلف نیز ممكن است به صورت سوءهاضمه تظاهر پیدا كنند.
زخم معده و دوازدهه (زخم پپتیك)
اگر چه اكثر مبتلایان به زخم پپتیك دارای علائم سوء هاضمه می‌باشند؛ ولی تعداد كمی از افرادی كه علائم سوء هاضمه دارند، مبتلا به زخم پپتیك هستند. مصرف سیگار، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، عفونت هلیكوباكترپیلوری، سابقه قدیمی زخم پپتیك، سن بالاتر از 40 سال، جنس مرد و بهبود درد با مصرف غذا یا آنتی‌اسیدها از جمله عواملی هستند كه احتمال وجود زخم پپتیك در مبتلایان به سوء هاضمه را افزایش می‌دهند.
با توجه به پیشرفت‌های اخیر در شناسایی و درمان مناسب عفونت هلیكوباكترپیلوری در معده و نیز تولید داروهای قوی مهار كننده اسید معده شیوع زخم پپتیك رو به كاهش است. بین 5 تا 15 درصد از افرادی كه مبتلا به سوء هاضمه هستند در اندوسكوپی تشخیص زخم پپتیك داده می‌شود.
سوءهاضمه بدون زخم پپتیك
در 50 تا 70 درصد مبتلایان به سوءهاضمه مزمن (بیش از 12 هفته) هیچ‌گونه ضایعه ساختاری با اهمیتی در اندوسكوپی مشاهده نمی‌شود و به این اختلال بیماری «سوءهاضمه بدون زخم پپتیك» اطلاق می‌شود. اكثر این بیماران (دو سوم موارد) با گذشت زمان بهبود پیدا می‌كنند. علت این بیماری به خوبی شناخته نشده و بعضی از محققین بر این عقیده هستند كه این بیماری جزیی از اختلالات غیرساختاری دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریك‌پذیر می‌باشد.
حدود دو سوم مبتلایان به سندرم روده تحریك‌پذیر از سوء هاضمه همزمان شكایت دارند و بالعكس. این گونه بیماران علائم غیر گوارشی به صورت سردردهای میگرنی، فیبرومیالژی و نیز شكایت‌های مربوط به دستگاه ادراری و دستگاه تناسلی زنانه نیز دارند. در این بیماری مانند سایر بیماری‌های غیر ساختاری دستگاه گوارش، شناخت عوامل فیزیولوژیك، عوامل روانی و ادراك مغزی و تاثیر آنها بر بروز علائم بسیار با اهمیت است.
بیماران با اختلالات فیزیولوژیك معده ولی بدون فشارهای روانی و برخوردار از یك سیستم حمایتی اجتماعی مناسب، جهت درمان به پزشك مراجعه نكرده و یا در صورت مراجعه با اندكی تغییر در شیوه زندگی، تغذیه و اطمینان بخشی توسط پزشك درمان می‌شوند. این در حالی است كه مبتلایان با اندك اختلال فیزیولوژیك معده ولی بدون سیستم‌های حمایت اجتماعی و خانوادگی و دارای تنش‌های روحی، بسیار بد به درمان جواب می‌دهند. اختلالات فیزیولوژیك معده شامل اختلالات حركتی و تخلیه معده از غذا، اختلالا شل شدن قسمت فوندوس معده پس از صرف غذا، حساسیت بیش از حد گیرنده‌های احشایی و عفونت هلیكوباكتر پیلوری معده می‌باشند.
براي خواندن بخش اول- سـوء هاضمه و زخم دستگاه گوارش- اينجا كليك كنيد.
