زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

موژان زرگرزاده؛ كارشناس تغذیه انستیتو كانسر

محل زخم در دستگاه گوارش، مشخص كننده نام آن است. به‌عنوان مثال اگر زخم در معده باشد، به آن زخم معده و اگر زخم در اثنی‌عشر باشد، به آن زخم اثنی عشر یا دوازدهه گویند. در اغلب موارد، هر دو را تحت یك عنوان كلی، زخم پپتیك می‌نامند؛ زیرا اساس درمان و مراقبت‌های هر دو یكسان است.

زخم اثنی‌عشر شایع‌تر از زخم معده می‌باشد و در مردان، همچنین  در سنین 30 - 50 سال، شیوع بیشتری دارد. زخم معده بیشتر در سنین بالای 60 سال و در زنان شایع است. در حالت طبیعی، ترشحات موكوس و تولید بی كربنات در اثر تماس با اسید و پپسین معده، از غشای مخاطی معده و دوازدهه محافظت می‌كنند.

پپتیك اولسر زخم یا سایشی است كه در اثر عدم فعالیت این مكانیسم‌های دفاعی، در دیواره معده یا دوازدهه ایجاد‌ می‌شود. زخم‌ها می‌توانند باعث سوراخ و درگیر شدن بافت‌های دیگر شوند.

 توصیه‌ها

 افزایش تعداد وعده‌های غذایی و كاهش حجم هر وعده  با آرامش غذا خوردن و پرهیز از استرس پرهیز از مصرف حجم زیاد موادغذایی پیش از خواب  پرهیز از مصرف سیگار و قهوه. این مواد با افزایش ترشح اسید و ضعیف كردن غشای مخاطی، باعث گسترش زخم و كند شدن روند بهبودی می‌گردند.  افزایش مصرف اسیدهای چرب امگا3 و امگا6 كه اثر حفاظتی دارند.  در صورت عدم تحمل میوه‌ها، استفاده از كمپوت یا آب میوه.  مصرف عسل (مفید برای معده)، زیره (ضد نفخ)، شیرین بیان، نعناع و بابونه (ضد اسپاسم).

علائم زخم پپتیك

زخم پپتیك، همیشه دارای علامت نیست. گاه خونریزی یا سوراخ شدگی اولین علامت زخم می‌باشد.  شایع‌ترین علامت زخم پپتیك، درد ناحیه میانی شكم، بالای ناف و زیر جناغ سینه است كه گاه به پشت می‌زند. 

علائم زخم معده و دوازدهه یكسان است؛ با این تفاوت كه درد زخم‌های معده با فاصله كمی پس از غذا خوردن، یعنی زمانی كه معده پر است، بروز می‌كند؛ ولی درد زخم‌های دوازدهه 2-5  ساعت پس از صرف غذا و زمانی كه معده خالی است، آغاز می شود كه در نیمه شب و نزدیك صبح بدتر شده و ممكن است چند دقیقه تا چندین ساعت ادامه یابد.

این دردها معمولاً پس از صرف غذا یا آنتی اسید یا استفراغ تسكین می‌یابند. نفخ آروغ زدن تهوع و استفراغ  بی‌اشتهایی  كاهش وزن زخم‌های جدی‌تر، باعث خونریزی معده یا دوازدهه می‌شوند. گاهاً خونریزی تنها علامت وجود زخم است؛ كه به صورت استفراغ خونی یا مدفوع سیاه و قیری رنگ (ملنا) بروز می‌كند.

مواد غذایی غیرمجاز

غذاهای تند و ادویه‌دار، به خصوص فلفل سیاه و قرمز(فلفل در مقادیر كم از طریق افزایش تولید مخاط، از آن محافظت می‌كند؛ ولی در مقادیر زیاد باعث تخریب آن می‌گردد) شورها و ترشی‌ها  كافئین نوشابه‌های گازدار  سرخ كردنی‌ها و غذاهای پر چرب و سس‌ها سوسیس و كالباس حبوبات  سبزیجات نفاخ، مانند كلم، ترب، تربچه، خیار، شلغم، پیاز و پیازچه  میوه‌های نفاخ، مانند هندوانه، گیلاس، گوجه سبز، هلو، چاقاله بادام، زیتون  غذاهای خیلی سرد و خیلی گرم  آجیل در صورت عدم تحمل  شكلات در صورت عدم تحمل  حذف مواد غذایی اسیدی مانند مركبات در صورت عدم تحمل  سیر در صورت عدم تحمل. همچنین، نان‌های سفید بهتر تحمل می شوند و بهترین نان، نان تست است.