دکتر محسن نراقی؛ رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی
بسیاری از بیماران مبتلا به سردرد، آن را به سینوزیت نسبت می‌دهند. پس از معاینات بسیاری از این بیماران، مشخص میشود که درد آنها ارتباطی به سینوزیت ندارد. در مقابل، گروه دیگری از بیماران دردهایی در ناحیه سر و صورت دارند که مشکل سینوس‌ها در ایجاد یا برانگیختن آنان موثر است.
این دسته از بیماران حتی در مقابل اندک نسیم باد سرد دچار دردهای شدید در عمق سر می‌شوند و ناچارند پیوسته خود را بپوشانند و یا از بسیاری تفریحات و ورزش‌ها صرف‌نظر كنند که این امر موجب تغییر شیوه زندگی آنها و افت کیفیت زندگی میشود.
منشا سردرد
به طور کلی سردرد ممکن است یک بیماری اولیه یا نشانه‌ای از اختلال یا بیماری زمینه‌ای دیگر باشد. منشأ سردرد می‌تواند داخل یا خارج جمجمه باشد. درد با منشأ داخل جمجمه‌ای هنگامی ایجاد میشود كه كشش یا انبساط عروق خونی در مغز و ساختمان‌های اطراف آن وجود داشته باشد؛ به گونه‌ای كه فشاری مستقیم روی اعصاب مغزی یا گردنی حاوی رشته‌های آوران درد، وارد آید.
درد صورتی خارج جمجمه‌ای ممكن است در اثر تحریك ساختمان‌های خاص خارج جمجمه‌ای مانند چشم، سینوس، بینی یا دندان و در اثر انبساط یا التهاب عروق خونی حساس به درد، انقباض عضلات اسكلتی یا غلاف اعصاب مغزی باشد. درد سینوس‌ها ناشی از سینوزیت یک علت شایع درد صورت است.
این درد معمولا روی همان سینوس درگیر محدود است؛ مگر در عفونت‌های‌سینوس اسفنوئید که در قاعده جمجمه قرار دارد، كه در این حالت درد، مركزی یا گسترده‌تر است. سینوس‌ها توسط مخاط ظریفی پوشیده شده‌اند كه به تغییرات التهابی، شیمیایی، ضربه‌ها و حتی تغییرات سریع در فشار هوا حساسند. گاهی از موارد، درد سینوس‌ها بدون وجود عفونت، در اثر تغییرات سریع فشار هوا ایجاد میشود. به آسیب ناشی از تغییرات فشار هوا را باروتروما می‌گویند.
باروترومای سینوس پیشانی به طور كلی با درد به‌دنبال پرواز با هواپیما، غواصی یا استفاده از بالابرهایی با سرعت بالا یا ارتفاع زیاد مرتبط است. سایر سینوس‌ها نسبت به باروتروما كمتر تأثیر پذیرند. درد باروتروما اغلب به سینوس فکی انتشار می‌یابد. هدف درمان، از بین بردن تنگی‌های منافذ سینوس و درمان عفونت‌های اضافه شده است.
دردهای تماسی با منشا بینی
دردهای تماسی با منشا بینی طیف وسیعی از دردهای سینوسی را تشکیل می‌دهند. در گذشته بسیاری از پزشكان تا زمانی كه علائم قابل توجهی در رابطه با سینوس‌های بیمار وجود نداشت، تشخیص سردرد مرتبط با مشكلات بینی و سینوس را مد نظر قرار نمی‌دادند.
اختلالات بینی و سینوس به صورت نقاط تماس بین دو سطح مخاطی می‌توانند سردردهای ارجاعی ایجاد كنند و علائم آنها دقیقا مشابه سردردهای با علل دیگر باشد. جدیدترین بررسی‌های انجام شده روی بیمارانی كه به علت تماس مخاطی در سیستم بینی و سینوس دچار سردرد هستند، نشان می‌دهد كه آزاد سازی ماده‌ای به نام ماده پی از سطوح مخاطی در حال تماس موجب برانگیختن درد در سیستم تحت سیطره عصب پنجم مغزی میشود.
غلظت این ماده در مخاط سالم بیشتر از مخاط ملتهب است. بنابراین تماس مخاطی در فردی كه زمینه عفونت و التهاب مزمن ندارد درد بیشتری ایجاد می‌كند. به همین دلیل است که بسیاری از این بیماران به دلیل نداشتن عفونت در عکسبرداری‌های رادیوگرافی و سی تی اسکن به گمان دردهای عصبی، درمان‌های طولانی مدت با داروهای اعصاب را تجربه می‌کنند که برای آنها کارساز نیست. بنابراین نیازی به وجود علائم سینوزیت نیست تا با مشاهده آنها تشخیص سردرد مرتبط با سینوس داده شود...
برای خواندن بخش دوم- سردرد و سینوس- اینجا کلیک کنید.
