دكتر محسن نراقی؛ فوق‌تخصص راینولوژی و جراحی اندوسكوپیك بینی و سینوس
خارش گوش از مشكلاتی است كه پزشكان، بسیار با آن مواجه‌اند. گرچه خارش معمولا از گوش خارجی منشا می‌گیرد، علل آن از ترشحات گوش میانی تا وجود مشكلی عمومی در بدن مانند نارسایی كلیوی- با خارش منتشر- متغیر است. افراد مبتلا به بیماری روانی مانند اختلالات وسواس ممكن است به خارش خود القای گوش دچار باشند.
باید شرح حال كامل شامل پرسش‌هایی درباره درد گوش، ترشح از گوش، كم‌شنوایی و وزوز گوش همزمان، تهیه شود. سایر مشكلات پزشكی مانند پسوریازیس یا بیماری‌های روانی كه بیمار را مستعد خارش می‌كنند، باید بررسی شوند. معاینه بالینی با معاینه لاله گوش و نواحی مجاور آغاز می‌شود و به دنبال آن ارزیابی اتوسكوپی مجرای گوش خارجی و پرده تمپان انجام می‌شود.
پوسته پوسته شدن، ضخیم شدن پوست، دلمه بستن،سرومن، تورم، ترشح، اجسام خارجی یا تغییرات پس از ضربه در مجرای گوش باید بررسی شود. اختلالاتی كه سبب خارش گوش می‌شوند را می‌توان به زیرگروه‌های عفونت‌های گوش خارجی، بیماری‌های پوستی و بیماری‌های روانی- جلدی تقسیم كرد. در افراد دچار بیماری‌های روانی- جلدی با اطمینان بخشیدن به بیمار ممكن است مشكل وی حل شود، در غیر این صورت برای ارزیابی بیشتر می‌توان او را به نزد روان‌پزشك فرستاد.
اتیت خارجی
اتیت خارجی باكتریایی و اتومایكوزیس علل شایع خارش و درد گوش هستند. در اتیت خارجی، اختلال در پوست طبیعی مجرا یا غشای چربی پوشاننده مجرا سبب عفونت در واحد آپوپیلوسباسه می‌شود. تكثیر موضعی باكتری در پوست مرطوب منجر به چرخه خارش- خراش می‌شود كه سبب عفونت بیشترو مدام می‌گردد. وجود گرما و رطوبت در مجرای گوش سبب رشد پسودوموناس آئروژینوزا و باسیل‌های گرم منفی متعددی می‌شود.
درمان شامل تمیز كردن مجرا، قطره‌های آنتی‌بیوتیك و استروئید و ارایه دستوراتی در جهت پیشگیری از عفونت‌های آتی است. اتومایكوز یا عفونت قارچی مجرای گوش خارجی، اغلب خود را با خارش متظاهر می‌كند. قارچ‌ها اغلب بر عفونت‌های باكتریایی مزمن مجرا اضافه می‌شوند. رطوبت، گرما و تاریكی همگی فرد را به اتومایكوز مستعد می‌كنند. ارگانیسم‌های آسپژیلوس بیش از سایر قارچ‌ها به چشم می‌خورند. معاینه بالینی، اغلب نمایانگر غشای سفید، مشكی یا خاكستری نقطه‌دار است.
درمان شامل تمیز كردن مكرر مجرا،استفاده از محلول‌های موضعی اسیدی‌كننده و استفاده نكردن موقتی از سمعك‌هایی با قالب بسته- كه شاید مسئول بیماری باشند- است. در برخی از موارد ممكن است استفاده از محلول كلوتریمازول مفید باشد. رعایت احتیاط‌های لازم در مورد خشك نگاه داشتن گوش، در درمان اتومایكوزیس ضروری است، به مانند آنچه كه در التهاب گوش خارجی بیان شد.
بیماری‌های پوستی
بیماری‌های عمده پوستی كه مجرای گوش را درگیر می‌كنند شامل پسوریازیس، درماتیت سبورئیك و درماتیت آلرژیك تماسی است. پسوریازیس كه به‌طور معمول خود را به صورت پلا‌ك‌های نقره‌ای فلسی روی آرنج و زانوها نشان می‌دهد، ممكن است با استفاده از كورتیكواستروئیدها بهبود یابد.
درماتیت سبورئیك با پوسته‌ریزی چرب پوست سر با حاشیه زرد- قرمز مشخص می‌شود. درمان بر مبنای درمان التهاب و پوسته‌ریزی و در نتیجه كاستن چربی و خارش است. استفاده از شامپوهای طبی مانند سلنیوم سولفا ید و پماد اسید سالیسیلیك به علاوه لوسیون‌های استروییدی در درمان موثر خواهد بود.
درماتیت آلرژیك تماسی بیانگر واكنش افزایش حساسیت تاخیری به موادی مانند فلزات (گوشواره‌ها) و تركیبات لاستیكی (headphone) است. خارش، قرمزی، تراوش و تاول مشخصه آن است و ایجاد عفونت ثانویه از راه خراش، دور از انتظار نیست. درمان شامل دوری و اجتناب از مواد حساسیت‌زا و مصرف استروئیدهای موضعی است.
در صورت وجود عفونت، مصرف آنتی‌بیوتیك توصیه می‌شود. بیماری‌های دیگری كه با خارش عمومی همراه‌اند، ممكن است گوش‌ها را درگیر كنند. این بیماری‌ها شامل نارسایی كلیه، بیماری مزمن كبد، دیابت و لنفوم است. گرچه ممكن است داروهای ضدخارش موثر باشند، هدف درمان اختلالات زیربنایی است.
