سیستم DEXA machine دو پرتو اشعه ایكس، با انرژی متفاوت به سمت استخوان می‌فرستد كه اولی توسط بافت نرم دریافت شده و از شدتش كاسته می‌شود و دومی توسط استخوان جذب شده نتایج حاصل از آزمایش به دو صورت T-Scores (مقایسه نمودار بیمار با یك فرد جوان با همان جنسیت) و Z score (مقایسه نمودار بیمار با یك فرد در همان سن و همان جنسیت) بررسی می‌شود.
نتایج سنجش تراكم استخوان هر فرد با دو معیار مقایسه می‌شود:
T Score: این عدد نشان‌دهنده مقایسه میانگین استخوان هر فرد با جوان بالغی هم‌جنس او با تراكم استخوان حداكثر است، كه اگر بین صفر و 1- باشد نرمال و هنگامی كه بین 1- و 5/2- باشد مبین اوستئوپنیا مرحله اول فرسایش استخوان است.
حال اگر این عدد كمتر از 5/2- بود بیانگر اوستئوپروزیس یا همان پوكی استخوان است.
Z Score: این عدد شاخص مقایسه میانگین تراكم استخوان هر فرد با شخص دیگری هم‌جنس، همسن و هم‌سایز خود او است. در صورتی كه این عدد بالا یا پایین باشد به تست‌های پزشكی بیشتری نیاز است. در منحنی محور X سن و محور Y تراكم معدنی استخوان را نشان می‌دهد. زمان انجام آزمایش بین 10 تا 30 دقیقه است كه بستگی به 2 عامل دارد: تجهیزات دستگاه و قسمتی از بدن كه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
مزایای دستگاه‌های پیشفته امروزی به این شرح است
اشعه‌ها و پرتوهایی كه از دستگاه‌های جدید ساطع می‌گردند، بادبزنی شكل هستند. بدین‌وسیله سرعت دستگاه افزایش می‌یابد و در نتیجه طول و مدت زمان عكس‌برداری كم می‌شود. تصاویر دستگاه‌های پیشرفته، روشن‌تر، دقیق‌تر و واضح‌تر از دستگاه‌های قدیمی است، به طوری كه حتی قادرند تغییر شكل مهره‌های كمر را مشخص سازند.
اخیرا DXA را به صورت دستگاه‌های قابل حمل و ارزان عرضه كرده كه باعث شده قیمت دستگاه را كاهش دهد و كاركردن با آن ساده‌تر بوده و پولی كه بیمار بابت سنجش تراكم استخوان می‌پردازد، كمتر باشد. این دستگاه به دو گونه در بازار موجود است دستگاه مركزی كه برای مهره كمر و كفل كاربرد دارد و دستگاه جانبی كه برای مچ و انگشتان به كار می‌رود؛ گونه اول در بیمارستان‌ها و كلینیك‌ها و گونه دوم در داروخانه‌ها هم یافت می‌شود.
كاربری دستگاه
فاكتورهای اساسی برای سنجش تراكم استخوانی سن و جنسیت است.
به طوری كه هر جنسیتی در هر سنی دارای شاخص به خصوصی است؛ عواملی نظیر یائسگی و یا بیماری‌های كم‌خونی نیز روی شاخص تشخیص اثر می‌گذارد. قسمتی از بدن كه مورد آزمایش قرار می‌گیرد باید فاقد مواد خارجی مانند پلاتین و یا اجزای فلزی باشد خانم‌های باردار از انجام آزمایش مبرا هستند و باید در مورد خانم‌ها از قانون 10 روزه استفاده كرد.
نحوه انجام تراكم‌سنجی
ابتدا قد و وزن بیماری اندازه‌گیری می‌شود تا پزشك بتواند نتایج تست او را با افراد دیگری كه فیزیك مشابهی دارند، مقایسه كند. بیمار روی تخت دستگاه، روی كمر خود دراز كشیده و زانوهای خود را به صورت شیب‌دار روی بالشتك مخصوص قرار می‌دهد. او باید یك تا 30 دقیقه (بسته به نوع دستگاه) در این وضعیت بماند.
كامپیوتر كوچكی به آرامی بدن او را اسكن كرده و تصاویر متعددی از موقعیت استخوان‌های او تهیه می‌كند. در اسكن لگن از روش خاصی استفاده می‌شود كه لگن را اندكی به داخل می‌چرخاند. ممكن است كه این اسكن‌ها نیاز به تكرار داشته باشند؛ اما اثرات جانبی از این تست‌ها بر جای نخواهد ماند.
